رتبه: Advanced Member
گروه ها:
Administrators
,
member
,
Moderator
تاریخ عضویت: 1390-3-24 21:55:49
ارسالها: 2223
تشکرها: 4 بار
29 تشکر دریافتی در 29 ارسال
|
اقسام ذی القربی
اقسام «ذي القُربيٰ» در قرآن و تعيين مصداق آن در روايات
در قرآن کريم گاهي «ذي القُربيٰ» و گاهي هم «قُربيٰ» مطرح است. «ذي القُربيٰ» در مسئله خمس مطرح است، در مسئله انفال مطرح است،
کساني که به پيغمبر(صلي الله عليه و آله و سلم) نزديک هستند و قَرابتي دارند، سه گروه میباشند: گروهي که دشمنان آن حضرت هستند که با ﴿تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ﴾[7] محکوم میباشند؛ عموي پيغمبر است و آن آيه نفرين درباره او نازل شده است! پس اين «قُربيٰ»، قُربايي نيست که مورد اجر حضرت باشد؛ اين نه جزء «قُربيٰ» است نه جزء «ذي القُربيٰ».
افراد ديگر که به خاندان پيغمبر(صلي الله عليه و آله و سلم) منسوب هستند و از مسائل سهم سادات برخوردارند، از آنها تعبير به «ذي القُربيٰ» شده است که در سوره مبارکه «انفال» آيه 41 به اين صورت بيان شده است: ﴿وَ اعْلَمُوا أَنَّمَا﴾ ـ متأسفانه حالا «انَّ مَا» با هم نوشته شده ـ ﴿وَ اعْلَمُوا أَنّ مَا غَنِمْتُم مِن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبَي﴾ که اين برای سادات است و اختصاصي به اهل بيت(عليهم السلام) که معصوم هستند ندارد. در بخشي از سوره مبارکه «حشر» ـ آنجا که جريان انفال مطرح است ـ آنجا هم از «ذي القُربيٰ» سخني به ميان آمده است؛ آيه هفت سوره مبارکه «حشر» اين است: ﴿مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَي رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَي فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبَي وَ الْيَتَامَي وَ الْمَسَاكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ﴾،
اين دو گروه. پس يک گروه که جزء دشمنان حضرت هستند، اينها محکوم به نفرين الهي هستند؛ مثل ﴿تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ﴾، گروه دوم که سادات متوسط میباشند ـ اعم از معصوم و غير معصوم ـ اينها مشمول آيه سوره مبارکه «انفال» و سوره مبارکه «حشر» هستند،
امّا آنچه مربوط به امامت و ولايت و متمّم بودن شريعت و امثال آنهاست، آن در همين آيه 23 سوره مبارکه «شوريٰ» مطرح است که سخن از «ذي القُربيٰ» نيست، سخن از «قُربيٰ» است که حتماً چيزي محذوف است، چون «قربيٰ» وصف کسي نيست، نه مفرد است و نه جمع، اين به معني «قَرابت» است؛ منتها از «قَرابت» لطيفتر است و دقيقتر است. «قَرابت» با «قُربيٰ» از جهت معنا سهيم و شريک میباشند، لکن لطافتي که در «قُربيٰ» است در «القَرَابَة» نيست، بنابراين اين «ذي القُربيٰ» گروه خاصي خواهند بود. همانطوري که اصل صوم و صلات در قرآن آمده است، ولي خصوصيت نماز و روزه را روايات مشخص کرده، خصوصيت «قربيٰ» را هم روايات مشخص کرده است. ما از صوم و صلات و حج و زکات که ديگر مهمتر در اسلام نداريم؛ بسياري از مسائل توحيد هست که در روايات بيان شده و بسياري از مسائل وحي و نبوت هم هست که در روايات مشخص شده است، پس اين بيان که فرمود: ﴿إِلاّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَي﴾ بايد مشخص شود.
*راز اجر رسالت قرار گرفتن مودّت اهل بيت(عليهم السلام)*
لذا فرمود تنها اجر تو نگهباني و نگهداري کساني است که اين شريعت را حفظ ميکنند که آنها هم اهل بيت(عليهم الصلاة و عليهم السلام) هستند، من مودّت اينها را از شما به عنوان اجر رسالت ميخواهم. اينکه فرمود: ﴿قُل لاَ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً﴾، اين حرف همه انبياست؛ يعني قصهٴ بسياري از انبيا(عليهم السلام) را هم که قرآن کريم ذکر فرمود، آنها هم به امتهاي خودشان فرمودند: ﴿لاَ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً﴾.[5] برهان مسئله هم در همان اوايل سوره مبارکهٴ «يس» گذشت که همه اينها مردم را به حق دعوت ميکنند، يک؛ ادّعاي صادقانه دارند که ميگويند ما پيامبريم، دو؛ چيزي هم طلب نميکنند اجر و عوضي نمیخواهند و غرضي هم ندارند، سه: ﴿اتَّبِعُوا مَن لَا يَسْأَلُكُمْ أَجْراً وَ هُم مَّهْتَدُونَ﴾؛[6] براساس اين دو اصل که اينها هم حرف خوب دارند، هم غرض و عوضي نميخواهند، وجود مبارک پيغمبر اسلام هم همينطور است. اما اينکه فرمود: ﴿إِلاّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَي﴾، اين استثنا، استثناي متصل بايد باشد، نه منقطع و اگر هم قدري منقطع باشد، بايد رابطه داشته باشد، وگرنه حرف بيگانه زدند که مطابق با ادبيات گفتاري نيست. فرمود: ﴿قُل لاَ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَي﴾.
دوستی اهل بیت علیهم السلام
مستحضر هستید كه در آن آیه كریمه نفرمود، اجر رسالت من دوستی اهل بیت است: «لا اسئلكم علیه اجراً الاّ مودةَ القربی» نفرمود, نفرمود مُزد رسالت من این است كه شما اهل بیت را دوست داشته باشید،
بلکه فرمود: ﴿إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی﴾،[1] ضمیر در ﴿فِی الْقُرْبی﴾ مستقر است و عاملش هم آن «كان» است؛ یعنی «الاّ المودة المستقرّة الكائنة فی اهل بیت»؛ دوستی اهل بیت اجر رسالت نیست، آن كه جان بِكَند و دوستی مستقر نسبت به این خاندان داشته باشد، این مُزد پیغمبر را داده است.
خیلی ها هستند دوست پیغمبر و اولاد پیغمبر هستند، ایام عاشورا عزاداری می كنند؛ اما این ظرف, ظرف لغو است! این می شود مودّت قُربیٰ، یعنی اینها را دوست دارند؛ خیلی ها هستند كه حسین بن علی را دوست دارند. روی زمین چه كسی است كه حسین بن علی را دوست نداشته باشد؟! فداكاری, عزّت, استقلال, شرف, شهامت, دادنِ زن و بچه در این راه, می شود در عالَم كسی پیدا شود كه حسین بن علی را دوست نداشته باشد؟! هیچ ملت آزادی خواهی, هیچ ملت عدل خواهی!
اما آنكه وظیفه ماست دوستی اهل بیت نیست، «الا المودة الكائنة المستقرة الثابتة الحاصلة فی اهل بیت»؛ این ظرف, ظرف مستقر است، این مُزد رسالت است! اگر این مزد رسالت شد، آدم تابع اینهاست. اگر دوستی ما فقط مستقرّ در این خاندان بود، ما جای دیگر دوستی نداریم! ما كسی را دوست نداریم! این دوستی مستقر, اطاعت را هم به همراه دارد: «وَلِی لِمَنْ وَالاكُمْ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاكُم»،[2] همه چیز را به همراه دارد.
[1]. سوره شوری، آیه23.
[2]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج2، ص775.
در اين آيه مزد رسالت را مؤدتِ قُرباي به پيامبر و اهلبيت(عليهم الصّلاة و عليهم السّلام) ميداند بعد ميفرمايد: ﴿وَ مَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةًُ﴾ اين به خوبي نشان ميدهد كه منظور از اين حَسَنه در اين كريمه مصداق كاملش همان ولايت اهلبيت است فرمود: ﴿قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبي وَ مَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فيها حُسْنًا﴾ البته اينجا هم تطبيق است نه تفسير ولي تطبيق بر يك شاهد داخلي است بارزترين مصداق حسنه همان ولايت خاندان پيغمبر(عليهم الصّلاة و عليهم السّلام) است مؤدتي كه در اينجا مزد رسالت قرار گرفته است همان ولايت است چون اگر كسي خداي نكرده ولايت اينها را نداشته باشد صرف دوستي عاطفي كه معيار نيست دوستي ديني كه اينها را دوست داشته باشد به عنوان اينكه اينها وليّ امر مسلميناند وگرنه ولايت اينها را نپذيرد چه دوستي دارد مثل دوستي قوم و خويشي خودش خواهد بود آن ديگر نميتواند اَجر رسالت پيغمبر باشد آدم پسر خود، برادر خود، مادر خود، پدر خود را دوست دارد اينكه اَجر رسالت پيغمبر نيست اينگونه از دوستيهاي عاطفي نقشي ندارد آن دوستيهاي عقلي و ولايي و ديني است كه ميتواند اَجر رسالت باشد تناسب حكم و موضوع هم اقتضا ميكند كه آن دوستي عقلي معيار باشد نه دوستي عادي
ايت الله جوادي املي
|
ورود / ثبت نام
ارسال این عنوان بصورت ایمیل
LinkBack Topic URL
Retweet this Topic
Share Topic on Google+
Like this Topic
Digg this Topic
Reddit this Topic
Share on Tumblr
چاپ این عنوان
خوارک اتم
اشتراک عنوان
