در انديشه پيرامون ايات عذاب,ايات سوره قمر جلب توجه كرد.سرنوشت قومهاي قبلي كه با بلاهاي الهي سرنگون شدند بيان شده است.

خصوصيت برجسته اين سوره اين است كه رفتار و فعل مشترك همه اين اقوام كه عذاب شدند را یک چیز بیان کرده است(البته در سوره های دیگر هریک از این اقوام باصفات و افعال ذیگری مستحق عذاب شناخته شده اند.بنظر میرسد این سوره ریشه همه ان افعال رابرشمرده است):

"تكديب رسولان و هشداردهندگان توسط مردم انها"

چند ایه از سوره قمرکه برای عذاب اقوام مختلف ارایه شده بشرح زیر است:

کذبت قبلهم قوم نوح فکذبوا عبدنا.9............ فکیف کان عذابی ونذر16

کذبت عاد فکیف کان عذابی ونذر.18.............. فکیف کان عذابی ونذر21

کذبت ثمود بالنذر23.................................... فکیف کان عذابی ونذر30

کذبت قوم لوط بالنذر33.................................فذوقوا عذابی و نذر39

کذبوا(ال فرعون)بایاتنا کلها فاخذنهم اخذعزیز مقتدر42

نکته ای که از این سوره و سوره های دیگر هم بر می اید این است که این تکذیب ها،عامدانه ومصرانه و همراه با استهزا و بطور مستمر بوده است و رسولان هم باندازه کافی هشدار داده اند و اتمام حجت شده است.و بعد از اینها،عذاب فرود امده است.

هم چنین در سوره آل عمران ایه 11 و ایه 52 سوره انفال هم باین مطلب بصورت یک اصل کلی اشاره شده است:

كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ ﴿۱۱﴾


خرمشاهی: همانند شيوه آل فرعون و پيشينيان ايشان كه آيات ما را دروغ انگاشتند، آنگاه خداوند آنان را به گناهانشان فروگرفت، و خدا سخت كيفر است‏

كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَفَرُواْ بِآيَاتِ اللّهِ فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقَابِ ﴿۵۲﴾

فولادوند: [رفتارشان] مانند رفتار خاندان فرعون و كسانى است كه پيش از آنان بودند به آيات خدا كفر ورزيدند پس خدا به [سزاى] گناهانشان گرفتارشان كرد آرى خدا نيرومند سخت‏ كيفر است


اما ایا این عذاب فقط به این اقوام تعلق دارد و امتهای بعدی را شامل نمیشود؟

خدا در همین سوره بلافاصله باین سوال جواب میدهد و مخالفین رسول اسلام را تهدید میکند که شما هم ایمن از عذاب نیستید.

اکفارکم خیرمن اوليکم....ایا کافران شما از انها بهترندیا امان نامه ای از اسمان دارند؟43
بزودی این جمع در هم شکسته و میگریزند.45

بنابراین میتوان از ایات این سوره دو نتیجه گرفت:

1-نزول عذاب مستلزم طی مراحلی است و علت عمده نزول ان، تکذیب و عدم باور رسولان وانذارکنندگان و ایات خداست.

2-عذاب در میان کفار و تکذیب کنندگان نازل میشود.نه در میان مسلمانان و ایمان اورندگان(با توجه به ایه 43 که کفار زمان رسول اله را با اقوام قبل مقایسه میکند و انها را مستحق عذاب میشمرد و نه کل جامعه را.در مثالهای اقوام بالاهمواره ایمان اورندگان به خدا و رسولش نجات یافته اند.)

تایید یا تصحیح این نتایج،مستلزم بررسی ایات مربوطه در کل قران است

کلمات کلیدی:عذاب تکذیب رسول عاد ثمود کفر

در ادامه پست بالا،به ایات سوره مومنون اشاره می کنیم:

حداوند پس از بیان ایمان نیاوردن قوم نوح و در خواست یاری نوح از خداوند،به او فرمان ساخت کشتی را میدهد و عذاب نازل میشود.

سپس به سرنوشت پیامبر دیگردر نسلهای بعدی انان اشاره میکند که سران قوم ،او را انکارکردند.و گفتند

او هم بشری مثل ماست و زندگی بعد از مرگ،دروغ است. سپس این پیامبرهم در خواست یاری میکند:

قَالَ رَبِّ انصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ ﴿۳۹﴾

خرمشاهی: [هود] گفت پروردگارا در قبال اينكه تكذيبم مى ‏كنند ياريم فرما


قَالَ عَمَّا قَلِيلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِمِينَ ﴿۴۰﴾

فولادوند: فرمود به زودى سخت پشيمان خواهند شد


فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ بِالْحَقِّ فَجَعَلْنَاهُمْ غُثَاء فَبُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿۴۱﴾

مکارم: سرانجام صيحه آسماني آنها را به حق فرو گرفت و ما آنها را همچون خاشاك بر سيلاب قرار داديم دور باد از رحمت خدا قوم ستمگر!


ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قُرُونًا آخَرِينَ ﴿۴۲﴾

فولادوند: آنگاه پس از آنان نسلهاى ديگرى پديد آورديم


مَا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ ﴿۴۳﴾


مکارم: هيچ امتي بر اصل و سر رسيد حتميش پيشي نمي‏گيرد و از آن نيز تاءخير نمي‏كند.


ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَا كُلَّ مَا جَاء أُمَّةً رَّسُولُهَا كَذَّبُوهُ فَأَتْبَعْنَا بَعْضَهُم بَعْضًا وَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِيثَ فَبُعْدًا لِّقَوْمٍ لَّا يُؤْمِنُونَ ﴿۴۴﴾

مکارم: سپس رسولان خود را يكي بعد از ديگري فرستاديم، هر زمان رسولي براي (هدايت) قومي مي‏آمد او را تكذيب مي‏كردند

ولي ما اين امتهاي سركش را يكي پس از ديگري هلاك نموديم و آنها را احاديثي قرار داديم (چنان محو شدند كه تنها نام و گفتگوئي از آنها باقي ماند)

دور باد از رحمت خدا قومي كه ايمان نمي‏آورند!


ثُمَّ أَرْسَلْنَا مُوسَى وَأَخَاهُ هَارُونَ بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُّبِينٍ ﴿۴۵﴾

فولادوند: سپس موسى و برادرش هارون را با آيات خود و حجتى آشكار فرستاديم


إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا عَالِينَ ﴿۴۶﴾

فولادوند: به سوى فرعون و سران [قوم] او ولى تكبر نمودند و مردمى گردنكش بودند


خرمشاهی: به سوى فرعون و بزرگان قومش، آنگاه گردنكشى كردند و قومى بزرگى طلب بودند


فَقَالُوا أَنُؤْمِنُ لِبَشَرَيْنِ مِثْلِنَا وَقَوْمُهُمَا لَنَا عَابِدُونَ ﴿۴۷﴾

فولادوند: پس گفتند آيا به دو بشر كه مثل خود ما هستند و طايفه آنها بندگان ما مى ‏باشند ايمان بياوريم


فَكَذَّبُوهُمَا فَكَانُوا مِنَ الْمُهْلَكِينَ ﴿۴۸﴾

آنها اين دو را تكذيب كردند و سرانجام همگي هلاك شدند

این ایات هم ،مانند سوره قمر،نزول عذاب پس از تکذیب رسولان و عدم ایمان به یگانگی خداوند و زندگی پس از مرگ در اقوام گذشته را تایید و تاکید میکند.

در تمام داستانهای قران که به داستان عذاب اقوام گذشته اشاره میکند،دلیل نزول عذاب را عدم پذیرش پیامبران و پیام انها که همانا یکتاپرستی و اعتقاد به معاد بوده ،بیان نموده است.بجز یک قوم

خداوند پس از الطاف و نعمتهایی که به مومنین بنی اسراییل کرد و انها را از دست ظلم فرعونیان نجات داد

به انحرافات فکری و رفتاری بنی اسراییل که در نهایت موجب عذاب انها شد،اشاره کرده است.

از جمله در سوره اعراف به اصحاب سبت (که ماهی گیری در روزر شنبه بر انها حرام شده بود ولی نافرمانی کردند)اشاره میکند

فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِ أَنجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُواْ بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُواْ يَفْسُقُونَ ﴿۱۶۵﴾


خرمشاهی: و چون پندى را كه به ايشان داده بودند، از ياد بردند، كسانى را كه ناهيان از منكر بودند نجات داديم و ستمكاران را به عذابى شديد گرفتار كرديم چرا كه نافرمانى كرده بودند


فَلَمَّا عَتَوْاْ عَن مَّا نُهُواْ عَنْهُ قُلْنَا لَهُمْ كُونُواْ قِرَدَةً خَاسِئِينَ ﴿۱۶۶﴾

فولادوند: و چون از آنچه از آن نهى شده بودند سرپيچى كردند به آنان گفتيم بوزينگانى(میمون) رانده ‏شده باشيد

در واقع دلیل عذاب انها نافرمانی و عدم رعایت محرمات الهی بوده است.

در آیه 8 سوره طلاق نیز خداوند بطور کلی به اقوامی اشاره کرده که بخاطر سرپیچی از خدا ورسولانش ،گرفتار عذاب دنیوی شده و عذاب اخروی هم در انتظار آنهاست.

وَكَأَيِّن مِّن قَرْيَةٍ عَتَتْ عَنْ أَمْرِ رَبِّهَا وَرُسُلِهِ فَحَاسَبْنَاهَا حِسَابًا شَدِيدًا وَعَذَّبْنَاهَا عَذَابًا نُّكْرًا ﴿۸﴾


مکارم: چه بسيار شهرها و آباديها كه اهل آن از فرمان خدا و رسولانش ‍ سرپيچي كرده ‏اند و ما حساب آنها را به شدت رسيديم، و به مجازات كم نظيري گرفتار ساختيم.


فَذَاقَتْ وَبَالَ أَمْرِهَا وَكَانَ عَاقِبَةُ أَمْرِهَا خُسْرًا ﴿۹﴾

فولادوند: تا كيفر زشت عمل خود را چشيدند و پايان كارشان زيان بود

أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُوْلِي الْأَلْبَابِ الَّذِينَ آمَنُوا قَدْ أَنزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرًا ﴿۱۰﴾

فولادوند: خدا براى آنان عذابى سخت آماده كرده است پس اى خردمندانى كه ايمان آورده ‏ايد از خدا بترسيد راستى كه خدا سوى شما تذكارى فرو فرستاده است

در بالا بیان شد که سرپیچی از اوامر رسولان الهی میتواند نزول عذاب را به همراه داشته باشد.

یکی از مصادیق نافرمانی،عدم شرکت در جهاد با دشمنان خدا به همراه رسولان میباشد.

خداوند در سوره توبه ، مسلمانانی را که حاضر به همراهی پیامبر در جنگ تبوک نشدند به عذاب و نابودی و جایگزینی آنها با قومی دیگر انذار میدهد.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَا لَكُمْ إِذَا قِيلَ لَكُمُ انفِرُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الأَرْضِ أَرَضِيتُم بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا مِنَ الآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فِي الآخِرَةِ إِلاَّ قَلِيلٌ ﴿۳۸﴾


مکارم: اي كساني كه ايمان آورده‏ايد چرا هنگامي كه به شما گفته مي‏شود به سوي جهاد در راه خدا حركت كنيد سنگيني بر زمين مي‏كنيد (و سستي به خرج مي‏دهيد) آيا به زندگي دنيا به جاي آخرت راضي شده‏ ايد! با اينكه متاع زندگي دنيا در برابر آخرت چيز كمي بيش نيست!


إِلاَّ تَنفِرُواْ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا وَيَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ وَلاَ تَضُرُّوهُ شَيْئًا وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۳۹﴾


مکارم: اگر (به سوي ميدان جهاد) حركت نكنيد شما را مجازات دردناكي مي‏كند و گروه ديگري غير از شما را بجاي شما قرار مي‏دهد، و هيچ زياني به او نمي‏ رسانيد، و خداوند بر هر چيزي توانا است.