تدبر در سوره قارعه:نكات و درس سوره القارعه چيست؟

سوره القارعه

فراز اول ایات۱_۵

بسم اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم

الْقَارِعَةُ ﴿١﴾ مَا الْقَارِعَةُ ﴿٢﴾ وَمَا أَدْرَاکَ مَا الْقَارِعَةُ ﴿٣﴾ یَوْمَ یَکُونُ النَّاسُ کَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ ﴿٤﴾ وَتَکُونُ الْجِبَالُ کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ ﴿٥﴾

آن کوبنده(۱)چیست آن کوبنده؟(۲)وچه چیز دانا کرد تورا که چیست آن کوبنده؟(۳)در روزیکه می گردند مردم مانند پروانه های پراکنده اند !(۴) ومی گردند کوهها مانند پشم رنگی حلاجی شده (۵)

درب فراز اول:شروع واقعه قیامت بادر هم کوبیده شدن زمین وسرگردانی ساکنانش

فراز دوم ایات ۶_۱۱
فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ ﴿٦﴾ فَهُوَ فِی عِیشَةٍ رَاضِیَةٍ﴿٧﴾ وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ ﴿٨﴾ فَأُمُّهُ هَاوِیَةٌ ﴿٩﴾ وَمَا أَدْرَاکَ مَا هِیَهْ ﴿١٠﴾ نَارٌ حَامِیَةٌ ﴿١١﴾

پس اما کسی که وزین است میزانش (۶) پس او در زندگی پسندیده است(۷) واما کسی که سبک وبی مقدار است میرانش (۸) پس پناهگاهش دوزخ است(۹)وچه چیز اگاه کرد تو را چیست آن(۱۰) اتشیست سوزاننده (۱۱)

درب فراز دوم: دو دسته شدن مردم در معادبراساس نتیجه اعمالشان

درس سوره: هشدار جهت هولناکی واقعه قیامت ونقش اعمال دنیوی در کیفیت زندگی اخروی


نکته ها :

۱_ بیان عظمت وهولناک بودن واقعه قیامت

۲_بیان حالات نفخه اول وبرچیده شدن زندگی بر روی کره زمین

۳_افعال خداوند که از اراده الهی سرچشمه می گیرد از طریق اسباب به فعلیت می رسد

۴_ همانگونه که ابادانی زمین از طریق اسباب طبیعی صورت گرفته( باران وبرف وخورشید وماه ونبات
وانسان) به وسیله اسباب وعوامل طبیعی ( کوبنده) نیز برچیده می شود

۵_ زندگی برروی زمین آغاز شده تا باتلاش وهمت طی مراحلش انجام گیرد

۶_ نتیجه این تلاش پاداش وکیفری دارد که کره زمین گنجایش وظرفیت آن را ندارد لذا جهانی دیگر نیاز هست تا برسند انسانها به زندگی درخور اعمالشان

۷_ اعمال ارزشمند دنیایی وزین وسنگینند تا بسازند زندگی پسندیده اخرتی را(بهشت برین وقرب الهی) واعمال بی ارزش دنیایی سبک وخوارند سوزاننده هر چه اسایش وارامش است چه بد جایگاه وپناهگاهیست (جهنم وبعد الهی)

ارايه شده توسط سركار خانم ليلا انصاري

كلمات كليدي:قارعه موازين سنگين ثقلت قيامت حشر

بسم اللّه الرحمن الرحیم


⚜ درب پاراگراف اول: آیات( ۱تا۵)

قارعه(نام قیامت)، واقعه ای سخت هولناک وخارج از فهم بشراست که منجر به فروپاشی نظام طبیعت و روابط انسانی موجود در ان میشود



⚜ درب پاراگراف دوم: آیات( ۶تا۱۱)

بااین فروپاشی انسانها به نتیجه اعمالشان (سعادت در فزونی اعمال نیک وهلاکت وعذاب سوزان درفزونی گناهان)خواهند رسید.


♻️♻️ درس سوره :

هشدار وتاکید بر حادثه هولناک رستاخیز وفروپاشی نظام هستی
وبالتبع آن قوانین جزایی (بهشت ودوزخ) با سنجش اعمال براساس ترازوی عدل

خانم الهه سادات خدایی

💠🌀💠🌀💠

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحیم

⚜درب پاراگراف اول :

یادآوری و تاکید بر حادثه هولناک قیامت و تصویری از آن


⚜درب پاراگراف دوم

اثبات دو دستگی انسان ها با توجه به سبکی و سنگینی اعمالشان و تهدید به عقوبت و بشارت به ثواب

♻️♻️ درس سوره:
وعده خداوند در روز قیامت در مورد عقوبت و ثواب انسان ها محقق می شود

خانم شهروزی

💠🌀💠🌀💠


به نام خداوند بخشنده مهربان


فراز اول:آیات (۱ الی ۵)

⚜درب فراز:اشاره به صحنه قیامت، دگرگون شدن زمین و پریشانی انسانها.

فراز دوم: آیات ۶ الی ۹.

⚜درب فراز:

پاداش موافق اعمال،
سنگینی اعمال شایسته،زندگی سعادتمندانه و سبک بودن آن،آتش را بدنبال دارد.

فراز سوم یا آخر: آیات( ۱۰ و ۱۱)
.
⚜درب فراز: ماهیت و سوزندگی آتش دوزخ


♻️♻️درس سوره:
دگرگونی صحنه زمین ، برانگیخته شدن انسانها و پاداش موافق اعمال


خانم موبدی

تدبر در سوره قارعه:سرنوشت اخروي انسان،تابع سبكي يا سنگيني سنجيده هاي دنيوي اوست

♻️♻️فراز اول: آیات( ۱_۵)

بسم اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
الْقَارِعَةُ (١)همان کوبنده شدید

مَا الْقَارِعَةُ (٢)چیست این کوبنده شدید

وَمَا أَدْرَاکَ مَا الْقَارِعَةُ (٣)و تو چه می دانی چیست این کوبنده شدید

یَوْمَ یَکُونُ النَّاسُ کَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ (٤)در روزى كه مردم چون پروانه[هاى] پراكنده گردند.

وَتَکُونُ الْجِبَالُ کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ (٥)وکوهها مانند پشم زده شده رنگین شود.

❣عصاره فراز اول
واقعه قیامت چنان درهم کوبنده هست که تمام نظام هستی را بر هم زند که نبی مکرم تو هم نمی دانی مگر خدا تو را آگاه کند.
در آن روز انسان ها مانند پروانه از پیله های خود در آمده و سرگردانند و کوههای راسخ و محکم چنان پنبه زده شده می شوند.
(عجب اوضاعی است؛ سبحان الله)

♻️♻️فراز دوم

آیات( ۶_۱۱)

فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ (٦)پس اما هرکس سنجیده هایش سنگین باشد.

فَهُوَ فِی عِیشَةٍ رَاضِیَةٍ(٧) پس او در زندگی خوشی است

وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ (٨)واما هر کس که سنجیده هایش سبک باشد.

فَأُمُّهُ هَاوِیَةٌ (٩)پس پناهش دوزخ باشد

وَمَا أَدْرَاکَ مَا هِیَهْ (١٠) و تو چه میدانی که آن چیست؟!

نَارٌ حَامِیَةٌ (١١)آتشی است سوزاننده (۱۱)


❣عصاره فراز دوم:
تعیین سرنوشت انسان ها با دو کلام توصیف میشود؛ انسان هایی که در دنیا الگوهای سنگینی دارند و انسان هایی که الگوهای بی ارزش و سبکی دارند که پناهشان آتش سوازنده و ویرانگر است.

💢💢درس سوره :
ای انسان! مجموعه سرمایه ای(افکار، اقوال، اعمال) که در قیامت عرضه می کنی با حق سنجش میشود پس الگوهای وزین در دنیا برگزین که قیامت چنان کوبنده و شگفت انگیز است که انسان ها همچون پروانه حیرت زده و پراکنده در حرکتند و کوههای راسخ که ریشه در زمین دارند پودر شده و همچون پنبه پراکنده می شوند!


خانم هادیان زاده

سوره قارعه:منظور از و ما ادريك چيست؟ترجمه صحيح ما ادريك چيست؟

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ

در آيه "وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْقَارِعَةُ {۳}"

🔺 تفسیر احسن الحدیث، عبارت "و ما ادریک "را متفاوت از ترجمه های رایج،معنا کرده است.

🔺ترجمه احسن الحديث : و چه چیز آگاه کرد تو را که چیست آن کوبنده؟

🔺ترجمه هاي رايج:و تو چه می دانی چیست این کوبنده شدید

🔹نظر دوستان چيست؟


خانم انصاري:به نظر ميرسد ترجمه احسن الحدث صحيح تر باشد.

زيرا ک ضمیر مفعولی هست
ما اسم استفهام ومبتدا /
ادراک (فعل فاعلش هو مستتر +ک)=خبر

تدبر و پرسش و پاسخ در سوره قارعه

پرسش❓خانم هادیان زاده

چرا انسان در قیامت به پروانه تشبیه شده است؟چرا کوه به پشم رنگارنگ ؟


کرم ابریشم و دورانهای مختلفی که بر این حیوان می گذرد بسیار موجب عبرت و شگفت است.

افرادی که دورانهای مختلفه آنرا بچشم دیده اند از دوران ابتدائی تا دوران نهائی، می توانند عبرت ها بگیرند و یک دوره درس معاد را در این حیوان مشاهده کنند.


💢💢پاسخ خانم شهروزی

نظر المیزان در مورد آیه ۴

كلمه (يوم ) ظرفى است متعلق به مقدرى از قبيل (بياد آر)، (مى كوبد) (مى آيد)، و از اين قبيل، و خلاصه معناى آن اين است كه
(بياد آر روزى را) كه ،و يا (مى كوبد در روزى كه ) و يا (مى آيد روزى كه ).

و كلمه (فراش ) به طورى كه از فراء نقل شده به معناى ملخى است كه زمين را فرش كند، يعنى روى گرده هم سوار شده باشند،

💢پس فراش به معناى غوغاى ملخ است.

💢💢پاسخ بعضی از مفسرين در اينكه چرا مردم روز قيامت را به فراش تشبيه كرد؟
♻️♻️ براى اين است كه فراش وقتى جست و خيز مى كند نقطه معلومى را در نظر نمى گيرد، مانند مرغان، و به طرف معينى نمى پرد، بلكه بدون جهت پرواز مى كند،

♻️♻️مردم نيز در روز قيامت چنين حالتى دارند، وقتى از قبورشان سر بر مى آورند آنچنان ترس و فزع از همه جهات احاطه شان مى كند كه بى اختيار و بى هدف به راه مى افتند، و در جستجوى منزلها كه يا سعادت است و يا شقاوت سر گردانند.

كلمه (مبثوث ) از ماده (بث ) است كه به معناى تفرقه است، و (فراش مبثوث ) يعنى ملخ ‌هاى متفرق.

نكات و عصاره فرازهاي سوره قارعه

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان

الْقَارِعَةُ {1} ﺁﻥ (ﻭﺍﻗﻌﻪ) كوبنده {1}مَا الْقَارِعَةُ {2}چيست آن كوبنده {2}

وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْقَارِعَةُ {3}و ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺩﺍﻧﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺁﻥ كوبنده چيست {3}

يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ {4}روزى كه مردم چون پروانه[/ملخ هاى] پراكنده گردند {4}

وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ الْمَنفُوشِ {5}و كوه‏ها مانند پشم زده‏شده رنگين شود {5}

عصاره فراز آیات 1-5:بیان کوتاهی از حوادث هولناک قیامت و عرصه محشر(پیش از حسابرسی به اعمال)

فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ {6}اما هر كه سنجيده‏ هايش سنگين برآيد {6}

فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ {7}پس وى در زندگى خوشى خواهد بود {7}

وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ {8}و اما هر كه سنجيده‏هايش سبك بر آيد {8}

فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ {9}پس جايش هاويه باشد {9}

وَمَا أَدْرَاكَ مَا هِيَهْ {10}و تو چه دانى كه آن چيست {10}

نَارٌ حَامِيَةٌ {11}آتشى است ‏سوزنده {11}

عصاره فراز آیات 6-11:سرنوشت متضاد(زندگی رضایت امیز و آتش سوزان ) انسانها در اخرت براساس ارزش اورده ها و اعمال دنیوی آنها

درس سوره القارعه:در عرصه هولناک قیامت، سرنوشت خوب و بد انسانها با توجه به ارزش اورده ها و اعمال دنیوی انها تعیین خواهد شد.

نکات سوره قارعه:

1-این سوره پس از سوره زلزال و در تکمیل مفاهیم ان سوره است.
در سوره زلزال به خروج مردم از قبرها و پراکندگی انها در عرصه محشر جهت رویت اعمال اعم از خیر و شر اشاره شد.
یصدرالناس اشتاتا لیرو اعمالهم .فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره.ومن یعمل مثقال ذره شرا یره.
در این سوره نیز به پراکندگی و سر درگمی مردم پس از بعث ،اشاره میکند.سپس در تکمیل موضوع رویت اعمال،برای نخستین بار به سرنوشت متضاد اخروی انسانها اشاره کوتاهی میکند.

2-در قران به دو صیحه مربوط به قیامت اشاره شده یکی به منظور پایان حیات و مرگ همه انسانها و صیحه دوم به منظور بعث انسانها و حضور در عرصه محشر
که این سوره و در نتیجه عبارت القارعه به صیحه دوم اشاره دارد.

سئوال ❓
منظور از «مردمِ» مطرح شده در آیه 4 چه کسانی است؟

آیا مردمی که از قبرها بیرون می آیند یا کسانی که در آخر تاریخ بشر زندگی می کنند و در اثر وقوع قیامت نظام زندگیشان بهم می ریزد؟

♻️به قرینه «و» اولِ آیه 5 معلوم می شود معنی اخیر درست است.
یعنی آن کوبنده می کوبد و در ابتدا چیزهای ضعیف مانند آنتن ها، دکل های برقی و مخابراتی و امثال آن، و ساختمانهای مراقبت و نگهداری، و دیوارها و سدها و فنس ها، و خلاصه همه این چیزهائی که برای بشر قدرت سازماندهی و قدرت مضـاعف ایجـاد می کند خراب می شود،

👈 و در این صورت قدرت بشر که در نظم و نظام و انتظام اجتماعی محقق می شود بهم می ریزد، و جهان انسانیت تبدیل می شود به جهانی بی سازمان؛وبشر تبدیل می شود
به تعدادی افراد جداگانه بی سازمان، که طبعاً در این حالت دیگرنه قدرتی برای پیشبرد کارهایش و نه ترسی برای دیگران دارد.


❗️اما آن کوبنده توقف ندارد. می کوبد و در اثر کوبش آن، چیزهای قوی تر از بین می روند، مثلاً کوه ها از هم می پاشند (و مانند پشم حلاجی شده می گردند)

♻️ از روی همین قرینه معلوم می شود آنچه در سوره قبلی (زلزال)راجع به انسان خواندیم و (قال الانسان مالها و انسان می گوید چه اش شده؟)
با این شرح، باید مربوط به انسانِ ساکن و واقع در آخر تاریخ باشد و از همینجا ضمناً معلوم می شود که تفسیر سوره ها به ترتیب نزول چقدر کمک می کند)
💫💥آن کوبنده

هرچه هست ، آن «کوبنده» یک عامل خارجی است و قیامت بواسطه آن آغاز می شود و موجد تغییرات و دگرگونی های عظیمی در زمین خواهد شد و چنان غیرقابل تصور است که به قرینه آیه 3 حتی نباید انتظار داشت رسول اکرم (ص) نیز تصور روشنی از آن داشته باشند.



‼️سه بار تکرار،✨ یکبار مطرح کردن بصورت سئوالی ✨و یکبار مطرح کردن بصورت سئوالیِ اعجازی از رسول اکرم (ص)، مجموعاً عظمت آن، و عدم امکان راهیابی مخاطب به ابعاد عظمت آن را مطرح می کند.

💢در اینکه دو اتفاق بعدی که در آیه های 4 و 5 مطرح شده در اثر کوبش آن کوبنده است، شکی نیست ، و برای دهشتناکی آن همین کافی است که کوهها از صلابت بیفتند و به ریگزارهائی تبدیل گردند، و آدمیان هم به موجودات بی خطر بیچاره ای تبدیل شوند.👌❗️ (توجه کنید به عبارت ملخ پراکنده)



♻️♻️شاخص ها

از کلمه «موازین» فهمیده می شود هر
شخصی ارزیابی می شود،
آنهم نه از یک لحاظ بلکه از چندین لحاظ متعدد و متفاوت.

مثلاً برحسب هر شاخصی، (یا میزانی) یک نمره ای دریافت می کند و برحسب شاخص های مختلف نمره های مختلفی دریافت می کند.

🔰 آنگاه اگرمجموع موازین مختلف او سنگینی کرد یک وضعی خواهد داشت و اگرمجموع موازین مختلف او سبک بود وضع دیگری خواهد داشت.

☘مثلاً یکی ممکن است از لحاظ جستجوی علم خیلی حریص باشد اما از لحاظ عبادی معمولی باشد ، و یا یک نفر از لحاظ کوشش و قبول مسئولیت و فداکاری خیلی بالا بوده اما بهره چندانی از علم نداشته و یا اساساً علاقه ای به کسب علم نداشته باشد،
☘ یا دیگری که از همه لحاظ (کسب علم و علاقه به علم، کوششگری و فداکاری، پرداختن به نیایش ها و ...) متوسط باشد.

👈 اینها هر کدام نوعی درجه بندی دارند و در اینکه کسانی اهل نجات هستند که «شاخص های آنها» سنگین باشد، (و نگفته «شاخص آنها» سنگین باشد)
👌 نکته ایست که هم جای نگرانی و هم جای امیدواری است.

💫☄بهم خوردن همه چیز

چیزی که از این آیه فهمیده می شود این است که نظام ارتباطی بین افراد انسانی بهم میخورد.
افراد انسانی، بنا به تعبیر بکار رفته، با هم هیچ نوع بستگی نخواهند داشت.

بستگیهائی از نوع نسبتهای خانوادگی، قومی و قبیله ای، نژادی، حزبی و گروهی، و تشکیلاتی، و سایر انواع بستگی ها از بین می رود و هر یک از افراد انسانی، بصورت «فرد تنها» ظاهر می شود
👈(توجه کنید به عبارت ملخ های پراکنده) دیگر اینکه این موضوع آنقدر مورد اهمیت قرار گرفته که همطراز با تبدیل کوهها (که نماد صلابت است) به چیزی که شبیه پشم حلاجی شده است قلمداد شده است

💫☄اصل او هاویه است

البته ما سعی می کنیم خود را به ترتیب نزول مقید کنیم ولی همین قدر بدانید که بعداً آیاتی نازل شده که این آیه را تفسیر می کنند،
آیاتی مانند «ما یاکلون فی بطونهم الا النار» (چیزی در شکم هایشان جز آتش فرو نمی برند سوره بقره آیه 174) و «انما یاکلون فی بطونهم نارا» (جز این نیست که در شکم هایشان آتش را می خورند.

🌟 سوره نساء آیه 10) آیا هیچکس کسی را دیده که آتش بخورد؟ و یا اینکه جز آتش نخورد؟ طبعاً معنی دو آیه مذکور این است آنچه را که در این دنیا می خورند در آخرت تبدیل به آتش می شود.

🌟 به عبارت دیگر معنی این دو آیه این است که کاسبی های آنها طوری است که پولی که به دست می آورند و با آن غذا تهیه می کنند، به گونه ای است که در آخرت از جنس آتش خواهد بود .

لذا جمله «امّه هاویه» (اصل آنها هاویه است) به طور مجمل (که بعداً در خود قرآن توسط آیاتی که در آینده نازل خواهد شد) این معنی را می دهد که ریشه کارهای آنهائی که شاخص هایشان ضعیف و سبک است از نوع کارهایی است که (پس از تغییر یافتن اوضاع و احوال جهان فعلی و پیدایش جهانی دیگر) در جهان بعدی از جنس آتش خواهد بود و اصل و اساس و ریشه ی آنهاست و لذا صاحب خود را به خود جذب می کند و این مفهومی است که درآینده در سوره ها و آیات نازله بسیار مطرح خواهد شد.



🖌 از تفسیر اقای جمال گنجه ای

پیشگفتار سوره قارعه (101)

نام سوره و سه آيه ابتداي آن از حادثه كوبنده‌اي ياد مي‌كند كه با وقوع آن، همه چيز، حتي زمين و كوهها، با ضربة ناگهاني خردكننده‌اي درهم شكسته و متلاشي مي‌شوند. اين فشار رانشي و نيروي انفجاري فوق‌العادة آن كه سنگين‌ترين اجرام را به صورت ذرات شناور در هوا پراكنده مي‌سازد، در اين سوره «قارعه» خوانده شده است، قارعه‌اي كه كوهها را همچون پشم حلاجي شده منفجر مي‌سازد.

نيمة اول سوره از آثار و نشانه‌هاي سهمگين اين واقعه در زمين ياد مي‌كند و نيمة دوم از سرنوشت انسان پس از انقلابي جهاني. در سوره‌هاي ديگري نيز كه مسئله قيامت با تحولات شگفت آن در آسمان و زمين مطرح شده، غالبا اين دو مطلب در كنار هم قرار گرفته‌اند. يا اصلا بيان چنان تحرك و تحولي در طبيعت براي نشان دادن جوهر حركت در عالم و سررسيد اجل پديده‌هاي به ظاهر جاودان است تا آدمي به خود آيد و به پايان پروندة خويش بينديشد و آمادگي‌هاي لازم براي مواجه شدن با چنان احوالي فراهم سازد. به اين ترتيب بشر به عنوان جزئي كوچك از عالم بزرگتر مشمول قوانيني مي‌گردد كه آسمانها را در برگرفته و قيامت او همزمان و هماهنگ با قيامت آسمانها و زمين مي‌باشد.

نام «قارعه» به دليل كوبندگي شديد آن حادثه كه كوهها را همچون پشم حلاجي شده در هوا پراكنده مي‌سازد بر اين سوره نهاده شده است. نام‌هاي متفاوتي كه در سوره‌هاي ديگر آمده هركدام به دليل خاصي گزيده شده است از جمله: حاقّه [به دليل حق و حتمي و ثابت بودن]، غاشيه [به دليل فراگير بودن و احاطه كنندگي آن]، قيامه [به دليل برپايي و حيات مجدّد]، آخرت [به دليل آمدن پس از دنيا]، يوم الوعيد [به دليل وعده داده شدن آن]، صاخّه [به دليل صداي گوشخراش آن]، يوم‌البعث [به دليل برانگيخته شدن]، طامه [به دليل غلبه و تجاوز و برتري قاهر آن].

به طور كلي اسامي متنوعي برحسب زاوية نگرش بر آن روز نهاده شده است كه برخي از آنها عبارتند از: يوم‌الحساب، يوم‌الدين، يوم‌التغابن، يوم‌الازفه، يوم يحشرهم، يوم‌الخروج، يوم‌الجمع، يوم كبير، يوم‌الوقت المعلوم، يوم‌التلاق، يوم‌الفصل، يوم مشهود، يوم ينفخ في‌الصّور، يوم عظيم، يوم‌الخلود، يوم‌الموعود، يوم يقوم الساعه و...

اين حادثه با دميده شدن در صور [يوم ينفخ في‌الصّور] با خروش كر كنندة غير قابل تصور آن كه با كلمات: صيحه، زجره، صاخّه و... توصيف شده آغاز مي‌گردد. با خروش نخستين همة زندگان، مگر آنچه خدا خواسته باشد، مي‌ميرند و با خروش بعدي قيامت آغاز مي‌گردد.


┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

📚آقاے عبدالعلی بازرگان 

 

آياتي كه مربوط به ميزان است پنج بخش دارد: بخش اول اين است كه ما ميزان وزن مي‌كنيم و ظلمي در او نيست كه ﴿وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلاَ تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً﴾ ديگر تقسيم بكنند افراد را كه بعضيها اهل حَسن‌اند بعضيها اهل سيّء‌اند نيست فقط دارد ما ميزان وزن مي‌كنيم.
اين طايفه در سورهٴ مباركهٴ «انبياء» آمده كه ما اين كار را انجام مي‌دهيم بدون اينكه افراد را به دو قِسم تقسيم بكنند آيهٴ 47 سورهٴ مباركهٴ «انبياء» اين بود ﴿وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلاَ تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً وَإِن كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَي بِنَا حَاسِبِينَ﴾ ميزان هست، ميزان عدل است، چيزي كم نيست، چيزي اضافه نيست، حق است، اين ميزان.

اما حالا افراد چند قسم‌اند و وزن چيست؟ موزون چيست؟ اينها در آن مطرح نيست فقط اصلِ ميزان يعني اصل ترازو.
طايفهٴ ثانيه آيه‌اي است كه دلالت مي‌كند بر اينكه اين ميزان سه ضلع دارد يكي اصل ترازوست در يك كفّه وزن مي‌گذارند در كفّه ديگر موزون مثل همين ترازوهايي كه در دنيا رايج است كسي مي‌خواهد ناني تهيّه كند ترازويي هست در يك كفّه وزن را يعني آن سنگ را مي‌گذارند در كفّه ديگر نان را كه موزون است مي‌گذارند اين خاصيّت ميزان است حالا ميزانهاي دقيق هست ميزان دماسنج هست ميزان فشار آب هست ميزان فشار هوا هست بالأخره از همين ميزانها به كمال رسيده وگرنه ميزان اوّلي همين سه ضلع را دارد ميزان است و وزن است و موزون.
در سورهٴ مباركهٴ «اعراف» آن وزن را مشخص كرده كه ما با چه چيزي مي‌سنجيم در سورهٴ «اعراف» آيه هشت اين است ﴿وَالْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ﴾ كه مكرّر بحث شد يعني ما با سنگ و متر و دماسنج و امثال ذلك عقيده و اخلاق و اعمال نمي‌سنجيم ما با حق مي‌سنجيم نماز را يك طرف مي‌گذاريم حق را يك طرف، روزه را يك طرف مي‌گذاريم حق را يك طرف، عقيده و اخلاق و اعمال اين شخص را يك طرف مي‌گذاريم حق را يك طرف ﴿وَالْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ﴾ نه «والوزن حقّ» نه اينكه وزني هست نه خير اينكه در كفّهٴ ترازو به صورت وزن است حقيقت را ما اينجا مي‌گذاريم آن وقت نماز را در كفّهٴ ديگر در دنيا سنگ وزن است نان موزون در آخرت حق وزن است نماز، موزون عقيده موزون، عمل موزون «والوزن حقّ» نيست ﴿وَالْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ﴾ پس ما يك موزون داريم (يك) يك وزن داريم (دو) اين دو طايفه.

طايفهٴ ثالثه مي‌فرمايد ما براي بعضيها ترازو نمي‌آوريم براي اينكه او چيزي ندارد ما بسنجيم كه حالا اگر كسي دستش خالي بود نان نداشت خب براي او ترازو وضع نمي‌كنند كه خب سنگ را گذاشتند اين آقا كه دستش خالي است چه چيزي را بسنجند بعضيها هستند كه يا در اثر الحاد يا در اثر شرك ﴿وَقَدِمْنَا إِلَي مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَّنثُوراً﴾ دستش خالي است اين مثقال ذرّه‌اي هم ندارد تا بسنجند وقتي دستش خالي است ما ترازو براي چه پهن بكنيم فرشتگان را بياوريم مأمور چه باشند؟! آن را در سورهٴ مباركهٴ «انبياء» آورد كه بحث آن هم قبلاً گذشت در سورهٴ مباركهٴ «انبياء» آيهٴ 105 فرمود: ﴿أُولئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بَآيَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَزْناً﴾ خب ما ترازو را بياوريم و يك وزن حق بگذاريم آنجا كه چه چيزي را بسنجيم؟ البته دركات او را با ترازوي ديگر مي‌سنجند كه اين اگر منافق بود ﴿فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ﴾ است اگر كمتر بود كه كمتر، اما درجات ندارد بسنجيم اين طايفهٴ ثالثه.

طايفهٴ رابعه و خامسه اين است بعضي از آيات‌اند كه از وزن خبر مي‌دهند ديگر تقسيم افراد در كار نيست نظير همان سورهٴ مباركهٴ «انبياء» كه گذشت فرمود ما ترازو نصب مي‌كنيم بعضي از آيات‌اند كه از توزيع افراد سخن به ميان مي‌آورند ولي از ترازو نام نمي‌برند براي اينكه «وَ حذف ما يُعلم مِنه جائز» آ‌نچه در سورهٴ مباركهٴ «قارعه» آمده از همين قبيل است در سورهٴ «قارعه» آيهٴ شش به بعد اين است بدون اينكه نام موزون و ميزان و وزن را ببرد فرمود: ﴿فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ ٭ فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ﴾ خب شما نام ترازو را نبردي كه، فرمود ما چندين جا گفتيم اينجا ديگر لازم نبود بگوييم ﴿فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ ٭ فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ ٭ وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ ٭ فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ ٭ وَمَا أَدْرَاكَ مَاهِيَهْ ٭ نَارٌ حَامِيَةٌ﴾ اينجا سخن از توزيع افراد است بدون اينكه نام ترازو برده بشود در سورهٴ «انبياء» سخن از ترازوست بدون اينكه نام افراد برده بشود جامع‌ترين آيه همان سورهٴ مباركهٴ «اعراف» است كه بحثش قبلاً مبسوطاً گذشت و آن اين است كه هم نام ميزان و وزن را مي‌برد هم نام افراد را

تفسير تسنيم سوره مومنون

تدبر و فهم سوره قارعه: نكات تفسيري سوره قارعه از تفسير تسنيم

در جریان صحنه قیامت صداهای فراوانی است که کوبنده است گوش‌خراش است، حادثه‌های تلخ و گوش‌خراش و توان‌فرسا می‌شود «قارعة» ولی در قیامت این قارعه کبری هیچ آسیبی به مردان الهی نمی‌رساند فرمود درست است که ﴿الْقارِعَةُ ٭ مَا الْقارِعَةُ ٭ وَ ما أَدْراکَ مَا الْقارِعَةُ ٭ یَوْمَ﴾ این چنین می‌شود اما کسانی که دارای اعمال صالح و وزین‌اند مردان وزینی‌اند، کسانی که ﴿فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوازینُهُ﴾ ﴿فَهُوَ فی‌ عیشَةٍ راضِیَةٍ﴾[11] در آن مشهد و محضر هستند اینها اصلاً آسیبی نمی‌بینند. نه در طولانی بودن زمان اینها احساس طولانی می‌کنند نه در هولناک بودنِ زمینه‌های آن زمان اینها احساس هراس دارند نه در عوامل و علل دیگر.

این سلسله جبال دو خصیصه دارد: یکی حجیم است، یکی وزین؛ حجم بلندی دارد و وزن سنگین. فرمود ما اول وزن آن را می‌گیریم حجمش می‌ماند. این سلسله جبال ﴿کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ﴾ است، مثل پنبه‌های ندّافی شده است پنبه را برای اینکه این را به صورت لحاف یا غیر لحاف در بیاورند این را می‌زنند، وقتی زدند پراکنده شد باز شد حجم آن زیاد است، ولی وزنش همان است و کمتر می‌شود. این را می‌گویند «عِهن منفوش» یعنی پنبه ندافی شده. پس اگر در جریان قیامت سؤال بکنند ﴿وَ یَسْئلُونَکَ عَنِ الْجِبَالِ﴾، فرمود اگر سؤال بکنند سلسله جبال به چه صورت درمی‌آید؟ پاسخ آن این است که الآن هم حجیم است هم وزین، بعد وزنش کاسته می‌شود وزن گرفته می‌شود حجم می‌ماند ﴿کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ﴾.

کسانی که مستقیم بودند در همه موارد صراط مستقیم را طی کردند هیچ کدام از این صحنه‌ها را نمی‌بینند، هیچ صحنه‌ای برای آنها رُعب‌آور نیست اینها کسانی‌اند که ﴿ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ﴾ هستند اینها ﴿فَهُوَ فی‌ عیشَةٍ راضِیَةٍ﴾ در یک زندگی رضایتمندی هستند، در حقیقت انسان راضی است نه آن معیشت. وقتی کامل شد می‌گویند معیشتش راضی است؛ در حقیقت او در روح و ریحان و رضوان به سر می‌برد

و اما کسانی که نامه اعمالشان سبک است، اینها کسانی‌اند که در دامن جهنم پرورانده می‌شوند آن شعله‌های جهنم که هاویه است به منزله مادر اوست و او را در دامن خود می‌سوزاند پرورش جهنم به سوزاندن است پرورش هر چیزی به حسب خود اوست. وقتی بنا شد جهنم مادری بکند تغذیه بکند شیری که می‌دهد ﴿یَشْوِی الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَ سَاءَتْ مُرْتَفَقاً﴾خواهد بود و اگر لوازم دیگری می‌دهد که آن هم پوست را می‌کَنَد گوشت را جدا می‌کند و مانند آن.
آن وقت در ذیل می‌فرماید که ﴿وَ ما أَدْراکَ ما هِیَهْ﴾؛ چه چیزی شما را فهماند که جهنم چیست؟ این آتش گداخته است آتش گداخته اگر بخواهد از کسی پذیرایی کند جز سوخت و سوز چیز دیگری نیست و خود این آتش هم آتش نسوز است

در جریان سنجش اعمال چهار پنج گروه هستند که در بخش پایانی سوره مبارکه «کهف» و سوره «توبه» آمده؛ یک عده حق محض‌اند که اینها جز خیر و برکت چیزی دیگر ندارند، یک عده کافر صرف‌اند که عمل خیر ندارند تا اینکه انسان آن را با ترازو بسنجد فرمود: ﴿فَلا نُقیمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَزْناً﴾این درباره گروه دوم. گروه سوم کسانی‌اند که ﴿خَلَطُوا عَمَلاً صَالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً﴾، گناهانی دارند ثواب‌هایی دارند برای آنها ترازو نصب می‌شود یک عده هم ﴿مُرْجَوْنَ لأَمْرِ اللّهِ﴾ هستند آنها هم حسابشان جداست