avatar ورود / ثبت نام
تفسير و‌ تدبر قرآن انلاين-تالارگفتگوي قرآن پویان
»
تفسير قرآن كريم:فهم آيات و تدبر در سوره های قرآن
»
تدبر و فهم سوره‌هاي مرحله هشتم
»
تدبر و فهم سوره جاثیه :خداوند با وجود ایات و نشانه های مختلف در جهان هستی کتاب هدایتگر هم فرستاد
برای ارسال پاسخ وارد شوید
تدبر و فهم سوره جاثیه :خداوند با وجود ایات و نشانه های مختلف در جهان هستی کتاب هدایتگر هم فرستاد - هواپرستان، با برخورد مستکبرانه به ایات خدا ایمان نیاورده، مسخره کرده و ایات و معاد را انکار میکنند
farhang
1
ارسال شده : about 1 Year ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال

ترجمه تدبر و فهم سوره جاثیه- سئوالات و نکات مهم تفسیری ایات 1-6

جاثیه 3:
إِنَّ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِّلْمُؤْمِنِينَ {3}
به راستى در آسمانها و زمين براى مؤمنان نشانه‏ هايى است {3}

جاثیه:4
وَفِي خَلْقِكُمْ وَمَا يَبُثُّ مِن دَابَّةٍ آيَاتٌ لِّقَوْمٍ يُوقِنُونَ
و [نيز] در آفرينش خودتان و هر جنبنده‌اي كه [خداوند در جهان] پراکنده مي‌سازد،5 نشانه‌هايي است [از تدبير خدا] براي مردمي كه يقين‌آوري مي‌كنند.6

______________
5- انتشار موجودات در زمين، يا پراکنده شدن خاک در اثر باد را با فعل «بَثَّ» وصف مي‌کنند. غم و اندوهي را نيز که در چهره و رفتار شخص نمود پيدا مي‌کند و خبرش منتشر مي‌گردد، «بث» مي‌گويند.

6- «يُوقِنُونَ» فعل است، نه اسم يا وصف، منظور کساني است که تلاش مي‌کنند به شناخت يقيني برسند. ترجمه «اهل يقين» وافي به مقصود نمي‌باشد.

جاثیه:5
وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن رِّزْقٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ آيَاتٌ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
و [نيز] در آمد و رفت شب و روز 7 و هر آنچه از رزقي که خدا از آسمان فرو فرستاده 8 و به لطف آن زمين را پس از مرگش [در زمستان] زنده کرده، و نيز در گرداندن بادها9 [=حركت گردشي آن] نشانه‌هايي است براي مردمي که تعقّل مي‌کنند.10

______________
7- «اختلاف» در باب افتعال، از ريشه «خلف»، نوعي فعل پذيري و آمادگي قبول را مي‌رساند. يعني شب و روز، لازم و ملزوم و پذيراي يکديگر هستند. مي‌دانيم از همين دوگانگي است که انبساط و انقباض و جابه‌جايي جريان هوا، يعني باد پديد مي‌آيد و باد نيز ابرها را به حرکت درمي‌آورند و موجب ريزش باران مي‌گردند. باد نيز اگر حالت گردشي و مدار مانند «تَصْرِيفِ الرِّيَاحِ» نداشت، هرگز توزيع باران عملي نمي‌شد.

8- رزقي كه از آسمان بر زمين مي‌بارد، منحصر به باران نيست، گرما و نور مرئي خورشيد و ساير پرتوهاي مفيد آن نيز رزق بشر و ساير موجودات زميني محسوب مي‌شوند.

9- فعل «تصريف» در قرآن دو بار به جريان گردش باد نسبت داده شده، 4 بار نيز به تنوع موضوعات و مطالب قرآن، متناسب با تنوع ذوقيات و عقول آدميان [اسراء 41 (17:41) و 89 (17:89) ، کهف 54 (18:54) ، طه 113 (20:113) ]، پنج بار هم به «تصريف الايات» [احقاف 27 (46:27) ، انعام 46 (6:46) و 65 (6:65) و 105 (6:105) ، اعراف 58 (7:58) ] که جامعيت به مراتب بيشتري دارد.

10- «يَعْقِلُون» نيز همچون يوقنون فعل است و دلالت بر کاربرد عقل در امور مي‌کند، بنابراين ترجمه «عاقلان» يا «اهل خرد» و خردمندان معادل كاملي نيست. خود «عقل» نيز در بُعد ذهني، يعني انديشيدنِ صِرف خلاصه نمي‌شود. عقل به فرمايش حضرت علي(ع) [در نامه 31 نهج البلاغه] حفظ تجربه‌هاست. با تفکر در امور «علم» حاصل مي‌شود و کاربرد علم [از تئوري يا تجربه عملي] در زندگي تعقّل مي‌باشد. پس عاقل کسي است که به علمش عمل مي‌کند. چنين معنايي البته با فهم امروزي ما از عقل فلسفي که فرسنگ‌ها از سرچشمه اوليه وحي فاصله گرفته است فرق دارد.

سئوال: چرا در سه ایه خطابات مختلفی امده است: مومنین، قوم یوقنون،قوم یعقلون. تفاوت انها در چیست؟

پاسخ 1:

● وجه اينكه هر دسته از آيات را به ترتيب براى مؤمنين ((، ((لقوم يوقنون (( و((لقوم يعقلون (( ذكر فرمود

در اين آيات مى بينيم هر دسته از آنها به قومى اختصاص داده شده يك دسته به مؤمنين ، يك دسته به قومى كه اهل يقينند، دسته ديگر به قومى كه تعقل مى كنند.
و شايد وجهش اين باشد كه آيت احياء زندگان به دلالتى ساده و همه كس ‍ فهم دلالت مى كند بر اينكه خودش خود را ايجاد نكرده ، و بطور اتفاق و تصادفى هم پيدا نشده ، بلكه پديد آورنده اى ايجادش كرده ، و به دنبالش ‍ آثار و افعال آنها را پديد آورده ، آثار و افعالى كه اين نظام مشهود از آن آثار پديد آمده است ، پس خالق آسمانها، خالق همه عالم و رب همه است ، و انسان اين معنا را با فهم ساده خود مى فهمد، و انسانهاى با ايمان هم همين را مى فهمند، و از آن منتفع مى شوند.

ولى اين معنا را كه خالق انسان و ساير جنبندگان داراى حيات و شعور، خداست از اين جهت كه ارواح و نفوس موجودات زنده با شعور از عالمى وراى عالم ماده است كه نامش را ((عالم ملكوت (( مى گذاريم ، قرآن كريم كمال ادراك و مشاهده اين معنا را مختص به اهل يقين دانسته ، نه به عموم مردم و فهم هاى ساده آنان ، و در اين باره فرموده ((و كذلك نرى ابراهيم ملكوت السموات و الارض و ليكون من الموقنين ((.


و اما آيت اختلاف ليل و نهار، و بارانهايى كه زمين را زنده مى كند، و چرخاندن بادها از آنجا كه انواع مختلف و جهات متعدد دارد و مرتبط با زمين و زمينى ها است ، و داراى فوايد بى شمار و منافعى دامنه دار و بسيار است كه درك همه آنها محتاج به تعقل فكرى و تفصيلى و عميق است ، و فهم ساده عموم مردم از درك آن عاجز است ، لذا درك آن را به قومى كه تعقل كنند اختصاص داده . گو اينكه آيات مزبور براى همه آيت مى باشند ليكن از آنجا كه تنها دانشمندان و صاحبان تعقل از آنها بهره مند مى شوند بدين جهت اين آيات را به ايشان اختصاص داده .

در اين ميان مى بينيم كه از اين طبقه گاهى تعبير فرموده به قومى كه ((يوقنون (( و گاهى به قومى كه ((يعقلون ((. و از تعبد مردم كه با فهم ساده خود پى به حقيقت مى برند تعبير فرموده به ((مؤمنين ((. از اين اختلاف در تعبير فهميده مى شود كه مراد از ((ايمان اصل (( آن است كه آياتش ساده و بسيط است و چون به دست آمدن ايمان تدريجى نيست ، از دارندگان ايمان تعبير به وصف كرد، به خلاف ايمان اهل يقين و عقل كه به خاطر دقت آيات آن ، و بلندى افق آنها، و به خاطر اينكه خرده خرده و به تدريج به دست مى آيد، از آنان به مضارع ((يعقلون ((، ((يوقنون (( تعبير كرد كه دلالت بر استمرار تجددى دارد.

ترجمه تفسير الميزان جلد 18 صفحه : 240

پاسخ 2
درباره مؤمن و يقين و ﴿يَعْقِلُونَ﴾ يک فرق کلمه اي است که يکي ايمان يکي يقين يکي ﴿يَعْقِلُونَ﴾ است؛ يکي فرق صورت است که در آنجا به صورت «مؤمنين» که اسم است به کار رفت، اينجا در ﴿يُوقِنُونَ﴾ و ﴿يَعْقِلُونَ﴾ به صورت فعل مضارع مفيد استمرار به کار رفت. براي کسي که بخواهد از آسمانها باخبر بشود، اين تعقّل در آنجا راهي ندارد، چون دسترسي ندارد به آسمانها! اين فقط ايمان است که با پذيرش حرف انبيا اثر دارد؛ اما دربارهٴ اختلاف «ليل و نهار» و باران و اينگونه از مسائل فيزيکي و شيمی وعلم نبات و اين چيزها تعقّل اثر دارد و کارساز است؛ لذا با ﴿يَعْقِلُونَ﴾ ياد کرد؛ اما آنچه در آسمانهاست که تعقّل راه ندارد تا انسان درباره آنها بينديشد و تعقّل کند. گاهي هم درباره کلّ اينها تعبير به تعقّل يا يقين ميکند که ميشود تنوّع در تعبير.

فرمود در هر حال خدا را شما بايد بفهميد، سه تا راه دارد: اگر کسي چشم و گوشش بسته است که خدا و قرآن با او کاري ندارد، فرمود: ﴿فَأَعْرِضْ عَن مَن تَوَلَّي عَن ذِكْرِنَا وَ لَمْ يُرِدْ إِلاّ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا﴾ پس آن کساني که ﴿صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ﴾،[21] ﴿لاَ يَرْجِعُونَ﴾ و امثال ذلک با آنها کاري نيست،
اما کسي که در راه هست، براي او به نحو «مانِعَةُ الخُلُوّ» سه راه است که اجتماع را شايد؛ برخيها محدّثانه عالَم را مينگرند، برخيها حکيمانه يا متکلّمانه مينگرند و برخيها عارفانه ميبينند؛ يکي راه عقل است، يکي راه نقل است و يکي راه شهود.
فرمود اگر اهل حديث و نقل هستيد ﴿لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ﴾ هست اگر با برهان ميخواهيد بفهميد و بعد نقل را مؤيد بياوريد ـ حالا يا برهان حدوث است يا برهان امکان فقري است يا برهان امکان ماهوي است ـ براي «معرفة الله» راه باز است. لقوم یعقلون اگر راه نقل و راه عقل نبود، راه شهود بود که «طُوبَي لَهُ وَ حُسْنُ مَآب» بايد مشاهده کنيد. لقوم یوقنون

ما يا اهل حديث و نقل هستيم يا اهل حکمت و کلام هستيم، ديگر اهل شهود نيستيم که بگوييم به صحرا بنگرم اين است يا به دريا بنگرم اين است.
فرمود که اين آسمان و زمين حکمشان اين است، برای برخيها «آيه» است، اگر کسي شاهدانه و عارفانه به عالَم نگاه کند. او اگر به صحرا بنگرد همان است، به دريا هم بنگرد هم همان است، او ميشود اهل يقين؛ اما کسي که محدِثانه است و با نقل است، آن هم يک نور است و ميشود مؤمن؛ اگر از راه عقل و تفکر الهي باشد، آن هم يک نور است ميشود حکيم و متکلّم.

به هر حال وجوه فراواني براي «مؤمن» و «موقِن» و «عاقل» ذکر کردند، سيدنا الاستاد(رِضوانُ اللهِ عَلَيهِ) يک بحث مبسوطي در تفکيک اين سه جهت دارد که آن هم شيرين است و صحيح، اين هم يکي از وجوهاتي است که ميتواند «مؤمن» و «موقِن» و «عاقل» را از هم جدا کند. فرمود برخيها مشاهده ميکنند و برخيها ميفهمند و برخيها ميشنوند، هر سه راه حق است و «مانعةُ الخلوّ» است که جمع را شايد. انسان يا بايد مشاهده کند يا بايد بفهمد يا بايد بشنود، ﴿لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ﴾

بنابراين تمام اين آيات ميگويند ديدن که آيت باشد، سخن در اين است که انسان اگر «آيه» را ديد، ديگر با فکر نميبيند، با نقل نميبيند.
﴿لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ﴾ که قائم به يقين هستند؛ مثل قائم به قسط و با يقين دارد زندگي ميکند ـ نه اينکه گاهي اهل يقين ميشود، او قائم به يقين است ـ او ميتواند بگويد به صحرا بنگرم و به دريا بنگرم. اين همه عکس مي و نقش نگارين که نمود ٭٭٭ يک فروغ رخ ساقيست که در جام افتاد
او اگر به اين‌جا رسيد اين‌طور حرف ميزند؛ اما «حکيم» اين‌طور حرف نميزند، «متکلّم» اين‌طور حرف نميزند، «محدّث» اين‌طور حرف نميزند، همه اينها اهل ايمان و يقين ـ يقين عقلي يا يقين نقلي ـ هستند؛ اما اينها «آيت» را نميبينند، زمين را ميبينند و از وجود زمين که ممکن است به واجب پي ميبرند، نه اينکه آثار فيض را در خود همين زمين ببينند، آيت را می‌بيند! ما زمين را ميبينيم، آسمان را ميبينيم، چون اينها ممکن هستند هر ممکني واجب دارد، چون متغيرند ثابت دارند، چون حادث می‌باشند قديم دارند، چون فقيرند غني دارند، ما از فقر و امکان ماهوي و امکان فقري و حدوث و تغيّر اينها پي به واجب ميبريم، پس ما «آيت» را نميبينيم؛ البته بعدها ميگوييم که اينها علامت هستند، اما آن‌که ميگويد به صحرا بنگرم، آيت را ميبيند؛ مثل اينکه در محضر کليم حق باشد و «يد بيضاء» او را ببيند؛ در محضر او باشد و اژدها کردنش را ببيند، او ديگر استدلال نميکند، چون آيت براي او مشهود است؛ فرق عارف و حکيم اين است، فرق عارف و متکلّم اين است، فرق عارف با محدّث اين است

براي حکيم و اهل معرفت، فرقي بين عادت و خَرقْ عادت نيست؛ يعني خود عصا ميشود آيتِ حق، وقتي که اژدها شد ميشود آيتِ حق؛ منتها توده مردم خَرق عادت را که ببينند، ميگويند اين آيت است و معجزه است، عادت را که ببينند، چون غرق در عادت هستند، آن را معجزه و آيت نميدانند؛ مثلاً تمام عالم جمع بشوند، مگر ميتوانند پشه خلق کنند يا مگس خلق کنند؟!
اهل معرفت ميگويند که فرقي بين عادت و خَرقْ عادت نيست؛ منتها توده مردم چون با عادت انس پيدا کردند، اين را معجزه و آيت الهي نميدانند و اگر خرق عادت شد که عصا و چوبي به صورت مار دَمان درآمد آن را آيت ميدانند، از اين جهت براي توده مردم فرق ميکند؛ ولي براي خواص فرق نميکند؛ لذا در اين بخش از سوره مبارکه «جاثيه» ميفرمايد که هر چه در آسمان است آيت حق است، هر چه در زمين است آيت حق است، هر چه «بينَ الأرض وَ السَّماء» است آيت حق است، هر چه در نظام سپهري از نظر نجوم و هيأت ميگذرد آيت حق است؛ حالا لازم نيست که يک وقت يک خرق عادتي بشود

تفسیر تسنیم ایت اله جوادی آملی

پرسش: منظور از اختلاف لیل و نهار که بارها در قران امده، چیست؟

دربارهٴ اختلاف «ليل و نهار» هم فرمود که چهار ـ پنج طايفه آيه است؛
طايفه اُوليٰ مربوط به اصل آفرينش آسمان و زمين است،
طايفه ثانيه درباره نظم رياضي خلقت «ليل و نهار» است که فرمود: ﴿لاَ الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَهَا أَن تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لاَ اللَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِ﴾، شب جايش مشخص است، روز جايش مشخص است، هيچ وقت شب بر روز جلو نميافتد و هيچ وقت روز بر شب جلو نميافتد، اين نظم آنها است.

آيات سوم مربوط به «ايلاج» است که براي تأمين فصول چهارگانه است.
اگر هميشه شب باشد و هميشه روز باشد، ما شب و روز داريم ولي فصول چهارگانه نداريم! اگر فصول چهارگانه نداشته باشيم هميشه يک گوشه زمستان است و يک گوشه تابستان است؛ آن وقت يا هميشه تابستان است يا هميشه زمستان است، آن وقت ارزاق ما چه ميشود؟
در طايفه ديگر ـ سوره مبارکه «فصلت» ـ فرمود ما فصول چهارگانه را هم براي شما تنظيم کرديم! اين وَ اخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ را با يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَ يُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ تنظيم کرديم تا وَ قَدَّرَ فِيهَا اقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ؛ اين چهار روز براي فصول چهارگانه است، فرمود ما طوري شب و روز را تنظيم کرديم که قَدَّرَ فِيهَا اقْوَاتَهَا،
روز براي قوت و اقتصاد شما به فصول چهارگانه وابسته است، چه طور؟ با اخْتِلاَفُ الَّيْلِ وَ النَّهَارِ. اخْتِلاَفُ الَّيْلِ وَ النَّهَارِ يعني چه؟ يعني گاهي شب دوازده ساعت است، گاهي کمتر و گاهي بيشتر؛ گاهي روز دوازده ساعت است، گاهي کمتر و گاهي بيشتر. چه طور شما شب و روز را مختلَف کرديد؟ فرمود وقتي که شما شب يلدا آمد يُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ، بعد وقتي پايان خرداد شد يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ.

بيان مطلب اين است که شب يلدا که طولانيترين شب هست و روزش کوتاهترين روز، از آن به بعد يُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ، اين يُولِجُ يعني «يُدخِلُ». نواري از «قوس النَّهار» که روز است وارد حريم «قوس اللَّيل» ميشود؛ يک «قوس اللَّيل»ي است طولاني که شب يلدا و تاريک است، يک «قوس النَّهار»ي است روشن و کوچک که روز يلداست، کمکم يُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ؛ يعني از دو طرف «قوس النَّهار» وارد «قوس اللَّيل» ميشوند؛ هم ديرتر روز تمام ميشود و از اين طرف هم ديرتر صبح ميشود؛ هم روز از طرف مغرب جلو ميرود و نميگذارد زود شب بشود، هم از طرف صبح جلو ميرود و نميگذارد اين تاريکي شب ادامه داشته باشد، پس از دو طرف «قوس النَّهار» جلو ميرود تا برسد به اوّل فروردين که شب و روز «بامدادان که تفاوت نکند ليل و نهار»هر دو ميشوند مساوي. وقتي اوّل فروردين شد، شب و روز مساوي شد و هر دو دوازده ساعت شد، از آن به بعد «قوس النَّهار» ميرود در «قوس اللَّيل»، حالا که مساوي شدند؛ تا حالا «قوس اللَّيل» خيلي بود و «قوس النَّهار» خيلي کم، اين رفت تا کمکم برابر شد، حالا از آن طرف همان‌طوري که در زمستان وپاييز شبها طولاني بود و روزها کمتر، الآن ميخواهد شبها کمتر بشود و روزها بيشتر؛ لذا اين «قوس النَّهار» همان‌طور ادامه پيدا ميکند و ميرود در «قوس اللَّيل»، که نَفَسِ شب را ميگيرد، نه ميگذارد شب ادامه پيدا کند و زود شب بشود و نه از آن طرف صبح، اجازه ميدهد که دير روز بشود، نخير! هم دير شب ميشود و هم زود روز ميشود؛ لذا از اوّل فروردين تا پايان خرداد، «قوس النَّهار» ميرود در «قوس اللَّيل» که روز ميشود شانزده ساعت و شب ميشود هشت ساعت، تا پايان خرداد. پايان خرداد که اوّل تير هست معادل شب يلداست که روز آن بزرگترين و طولانيترين روز سال است و شب آن هم کوتاهترين شب است،
اين يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ است و آن يُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ است که با اين کار فصول چهارگانه تنظيم ميشود، غذاي شما، اقتصاد شما، تأمين نيازهاي شما در فصول چهارگانه مشخص ميشود.

﴿يُكَوِّرُ اللَّيْلَ عَلَي النَّهَارِ وَ يُكَوِّرُ النَّهَارَ عَلَي اللَّيْلِ﴾ که يک طايفه ديگر است، آن هم مضمون ﴿يُولِجُ﴾ را تداعي ميکند و چيز جديدي ظاهراً نيست؛ منتها حالا تعبيرات فرق ميکند؛ طايفه اي است از آن به «ايلاج» ياد شده و طايفه اي است از آن به «تکوير» ياد شده است؛

در بخشي هم فرمود اگر هميشه روز بود يا شب بود که زندگي براي شما سخت بود: ﴿يَأْتِيكُم بِلَيْلٍ تَسْكُنُونَ فِيهِ﴾ ﴿يَأْتِيكُم بِضِيَاءٍ﴾ اگر هميشه روز بود يا هميشه شب بود که زندگي ممکن نبود!
ما يکدست خلق نکرديم، چون هميشه روز باشد شما چگونه زندگي ميکنيد؟! چه وقت آسايش داريد؟! از سوزش گرما چه کار ميکنيد؟! يکدست شب باشد نور از کجا ميگيريد؟ پس حتماً بايد بخشي از زمان شب باشد و بخشي از زمان روز باشد که وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاساً بشود، وَ جَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتاً بشود، روز براي کار و تلاش است.

در بخشي از آيات هم فرمود: ﴿جَعَلَ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ خِلْفَةً لِمَنْ أَرَادَ أَن يَذَّكَّرَ أَوْ أَرَادَ شُكُوراً﴾، که اين ديگر مربوط به مسائل اقتصادي و امثال آنها نيست؛ فرمود کساني که نوافل شب، اعمال شب و عبادات شب را در اثر نسيان يا اضطرار يا بيماري يا سفر موفق نشدند روز انجام بدهند يا نوافلي را که در روز موفق نشدند شب انجام بدهند پس آن ﴿خِلْفَةً لِمَنْ أَرَادَ أَن يَذَّكَّرَ أَوْ أَرَادَ شُكُوراً﴾ مطلبي ديگر است؛ اين مجموع چند طايفه اي است که مربوط به خلقت آسمان و زمين است.

پس اخْتِلاَفُ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ گاهي اين اصل وجودشان است، گاهي نظم آنهاست، گاهي پيدايش فصول چهارگانه است، گاهي هم براي کساني که اهل عبادت هستند و نماز شب آنها فوت شده

تفسیر تسنیم


کلمات کلیدی: تدبر سوره جاثیه مومن اختلاف مستکبر انکار نعاد
   آی پی: 151.241.9.32
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده
farhang
2
ارسال شده : about 1 Year ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال
ترجمه تدبر و فهم سوره جاثیه :سئوالات و نکات مهم تفسیری ایات 7-11 جاثیه

أفّاک» هم يعني «کذّاب»، مستحضريد که اين کلمه يا براي کسي که حرفه او اين است، پُر«إفک» است، پُر«دروغ» است، يا نه، يک خبر سنگينِ کاذبانه را او گفته است. مُسيلمه کذّاب، او شهرت به دروغگويي نداشت و حرفه او هم کذب نبود، اما همين ادعاي نبوت کار سنگيني است که او «أفّاک» شد،

چطور اينها «أفّاک» هستند؟ براي اينکه ﴿يَسْمَعُ آيَاتِ اللَّهِ تُتْلَي عَلَيْهِ﴾ اين آيات الهي را ميشنوند و حجّت بر او تمام ميشود؛ اما ﴿ثُمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِراً﴾، اين استکبار او لحظه اي و مقطعي نيست، پشت سر هم اين استکبار را دارد. پس هم کار او سنگين است، چون حرف «الله» و «رسول الله» را نپذيرفت و نميپذيرد و هم اصرار دارد بر اين استکبار و نپذيرفتن و اين نپذيرفتن او هم مستکبرانه است،

﴿وَيْلٌ لِكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ﴾ اين يک عنوان جامع است. فرمود هر دروغ‌پردازِ تبهکار، «مُلحد» دروغ‌پرداز است و مي‌گويد مبدأيي در عالَم نيست، «مشرک» دروغ‌پرداز است و مي‌گويد: ﴿هؤُلاَءِ شُفَعَاؤُنَا عِندَ اللَّهِ﴾ يا ﴿مَا نَعْبُدُهُمْ إِلاّ لِيُقَرِّبُونَا إِلَي اللَّهِ زُلْفَي﴾، اينها «أفّاک» می‌باشند و «أثيم» هم که هستند.
تفسیر تسنیم

جاثیه:9
وَإِذَا عَلِمَ مِنْ آيَاتِنَا شَيْئًا اتَّخَذَهَا هُزُوًا أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ
و چون [با نگاه سطحي] چيزي از آيات ما بفهمند، آن را به مسخره مي‌گيرد،15 براي چنين كساني عذابي خوارکننده است [=خوار كنندگان حق، خود خوار خواهند شد].
______________
15- استهزاء از ريشة «هزء»، سبک شمردن، و اهميت ندادن به اشخاص يا موضوعات است که در 34 آيه قرآن از ناحيه کافران به: خدا، آيات او، آخرت، رسولان، دين، نماز، سبيل‌الله، و مؤمنين نسبت داده شده است. اين کلمه را معمولاً ريشخند و مسخره کردن ترجمه مي‌کنند، اما ريشخند لفظي است که از نوعي نگاه و ارزيابي اشخاص نسبت به ديگران ناشي و موجب بي‌اعتنايي نسبت به آنها مي‌گردد. ريشخند و تمسخر ديگران امري عادي است، ولي موضوعاتي مثل: خدا و آيات و آخرت را بيشتر انکار مي‌کنند و سبک مي‌شمارند.

جاثیه:11
هَذَا هُدًى وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذَابٌ مِّن رِّجْزٍ أَلِيمٌ
اين [قرآن] راهبر [به سوي سعادت] است و کساني که نسبت به نشانه‌هاي صاحب اختيار خود كفر ورزيدند، براي آنان عذابي از پريشاني و اضطرابي دردناک است.16

______________
16- در آيات 8 تا 11 جمعاً چهار صفت: «أَلِيمٍ»، «مُهِينٌ»، «عَظِيمٌ» و «رِجْزٍ أَلِيمٌ» براي عذاب شمرده شده است که متناسب با موضع عملي انکارگران مي‌باشد؛ چون فقط دنبال راحتي خود هستند، عذاب اليم مي‌بينند و ناراحت مي‌شوند، چون از موضع تکبر همه چيز و همه کس را به استهزاء مي‌گيرند، خود با «عذاب مهين» خوار مي‌شوند، چون عظمت آخرت و حساب و کتاب را انکار مي‌کنند، «عَذَابٌ عَظِيمٌ» مي‌بينند و بالاخره چون از راه امن و آسان هدايت منحرف مي‌شوند، در بيابان بي‌سمت و سوي گمراهي مضطرب و پريشان احوال مي‌گردند.
كلمه «رجْز» [به صورت معرفه و نكره] ده بار در قرآن تكرار شده كه از بررسي اين موارد مي‌توان گفت رجز بازتاب منفي اعمال فردي و جمعي انسان است كه به صورت پريشان حالي، اضطراب و نابساماني ظاهر مي‌گردد. همچون رجزي كه به صورت انواع نابساماني‌ها براي قوم فرعون به دليل ظلم و ستم بر بني‌اسرائيل و مقابله با رسالت موسي پديد آمده بود [اعراف 134 (7:134) و 135]، دو بار ديگر در قرآن رجز را عاقبت ظلم شمرده است [بقره 59 (2:59) و اعراف 162 (7:162) ].
تفسیر بازرگان

﴿وَ إِذَا عَلِمَ مِنْ آيَاتِنَا شَيْئاً اتَّخَذَهَا هُزُواً﴾؛ اگر يک آيه تازهاي برسد، نه تنها مسخره ميکند، بلکه او را سُخريه قرار ميدهد. «إتخاذ هُزو»، مثل اينکه چيزي را اسباببازي قرار بدهد. يک وقت است که سخن از استهزاء است، در سوره مبارکه «زخرف» گذشت که ﴿وَ مَا يَأْتِيِهم مِن نَبِيٍّ إِلاّ كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُونَ﴾،[19] يک وقت کسي را مسخره ميکند، يک وقت است کسي را مثل عروسکبازي آن را در مجلس وسيله مسخره قرار ميدهد، در جلسات، در گفتار، در رفتار و در نوشتارش، اين «إتخاذ هُزو» است. فرمود اينها کارشان اين است ـ مَعَاذَالله ـ کتاب الهي را اسباببازي قرار دادند! اين غير از استهزاي به کتاب خداست، ﴿يَسْتَهْزِؤُونَ﴾ غير از «اتَّخذه هُزُواً» است

شش بار عذاب براي آن است که «کلام الله» براي اينها ثابت شد، «کلام رسول الله» که نقل «کلام الله» است براي اينها ثابت شد، گذشته از اينکه نپذيرفتند و گذشته از اينکه مسخره کردند، وحي الهي را اسباب بازي قرار دادند!

همان‌طوري که مؤمنين درجاتي دارند، کفّار هم درکاتي دارند، اين‌طور نيست که طبقات هفتگانه جهنم يکسان باشد، اينها «بَعْضُها دُون البَعْض» می‌باشند، درباره منافقين گفتند: ﴿إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ﴾[25] بنابراين يک وقت است که اصل کُفر است، يک وقت است که استهزاء است، يک وقت «إتخاذ هُزُو» است، يک وقتي اصرار بر اين کار است و يک وقت هم مستکبرانه است که همه اينها درکاتي يکي پس از ديگري دارد.
اگر کسي عزيزِ بيجهت بود، ذليل باجهت است و اگر کسي بزرگ بيجهت بود، کوچک باجهت است و قيامت هم ظرف ظهور حق است، چون قيامت ظرف ظهور حق است اينها که مستکبر و کبير بيجهت بودند صغير باجهت هستند، اينها که عزيز بيجهت بودند ذليل باجهتاند و قيامت هم ظرف ظهور حق است، «هُون» و خواري و رسوايي اينها روشن ميشود، اينها عذاب «مُهين» دارند؛ لذا فرمود: ﴿عَذَابَ الْهونِ﴾

تفسیر تسنیم
   آی پی: 151.247.220.253
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده
farhang
3
ارسال شده : about 1 Year ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال
ترجمه تدبر و فهم ایات 12-15 سوره جاثیه

جاثیه:13
وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
و [نه تنها درياها، بلکه] هر آنچه در آسمان‌ها و هر آنچه در زمين است را در [توان و استعداد] تسخير شما قرار داد که همة آنها از آنِ اوست. بي‌ترديد در اين [رام كردن جهان براي انسان] بس نشانه‌هاست براي مردمي که تفکر مي‌کنند.

______________
- از آيات 4 تا 13 چهار حالت از عكس‌العمل انسان در برابر «آيات خدا» را مطرح كرده است: «لَآيَاتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ»، «آيَاتٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ»، «آيَاتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»، «لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ». به اين ترتيب قلمرو ايمان، يقين، تعقّل و تفكر را در زمينه‌هاي مختلف نشان مي‌دهد. در جهت معكوس نيز انكار آيات را در چهار حالت عذاب وصف كرده است: «أَلِيم»، «مُهِين»، «عَظِيم» و «رِجْزٍ أَلِيمٌ». مشركين به جاي ايمان «استكبار» ورزيدند [آيات 3 و 8]، به جاي يقين‌آوري «استهزاء» كردند [آيات 4 و 9]، به جاي تعقّل در آيات خدا به «اولياء غير خدا» توجه و تكيه كردند [آيات 5 و 10] و بالاخره به جاي تفكر به «كفر» پرداختند [آيات 11 و 12].
در قرآن 22 بار از تسخير [رام ساختن] خدا نسبت به چيزهايي ياد شده است. مثل: رام ساختن خورشيد و ماه [7 مرتبه]، کوهها براي داوود [در استخراج فلزات] و باد براي سليمان. در اين ميان 12 مورد آن با ذکر کلمه «لکم» [يا لنا] به انسان اختصاص يافته است. مثل: سخر لکم الفلک [کشتي]، سخرلکم الشمس و القمر [انرژي خورشيدي]، سخرلکم اليل و النهار [شب و روز]، سخرناها لکم [شتر]، اما در آيه 20 سوره لقمان و آيه 13 سوره جاثيه، نه تنها اجزائي از طبيعت، بلکه کل عالم هستي را در قابليت رام شدن و استفاده آدمي قرار داده و اين به راستي نعمت حيرت‌آوري است که ناديده گرفته مي‌شود.

تفسیر بازرگان

فرمود ما اين سه عنصر را منظم خلق کرديم تا مسائل مسافرت شما، کشتيرانيهاي شما، تجارت شما و مانند آن حلّ بشود: ﴿اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ﴾، گاهي اين امر به صورت عادي ظهور ميکند که کشتيبانان اين را رهبري ميکنند، گاهي ﴿بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَ مُرْسَاهَا﴾[7] است که وقتي بخواهد لنگر بيندازد ميگويد: «بسم الله»، وقتي ميخواهد دستور حرکت بدهد ميگويد: «بسم الله»، ديگر تابع اينکه باد کدام طرف ميوزد و کدام طرف نميوزد نيست که آن ميشود کشتي نوح!

﴿اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ﴾ اين يک، ﴿لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ﴾، کشتي طوري است که ميتواند به امر ذات اقدس الهي در دريا حرکت کند، غرق نشود و از راه باد مسير رفت و برگشت آن تنظيم بشود. ﴿لِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ﴾، بخواهيد مسافرت کنيد، سفر حج و عمره برويد ممکن است، سفرهاي ديگر برويد ممکن است، سفرهاي تجارتي داشته باشيد ممکن است، با کشتي سفر دريايي بکنيد و غواصي بکنيد که از برکات زيرِ دريا باخبر بشويد ممکن هست، همه اينها هست و براي اين کارها ﴿وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾.

تسخير گاهي طوري است که انسان هم مي‌تواند برابر آن راهنمايي تسخير الهي عمل بکند و گاهي هم اين‌چنين نيست. مي‌فرمايد «سماوات» و «شمس و قمر» را براي شما مسخّر کرديم و مانند آن. کاربرد «شمس و قمر» در اختيار ما نيست، ما ناچاريم کارهاي خودمان را برابر سِير «شمس و قمر» انجام بدهيم؛ اما درباره کشتي فرمود که براي شما مسخّر است، «نهر» براي شما مسخّر است، «بحر» براي شما مسخّر است؛
آب‌ها را مسخّر کرد تا کشتيراني کنيد و کشتي را مسخّر کرد تا در درياها سفر کنيد؛ همه اينها قابل بهره‌برداري مستقيمِ انسان است؛ اما ﴿وَ السَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّماءِ وَ الأرْضِ﴾،[2] ﴿سَخَّرَ لَكُم مَا فِي السَّماوَاتِ﴾، گونه‌ای خداي سبحان اينها را آفريد که آنها در خدمت بشر هستند، نه اينکه بشر بتواند مسير اينها را تغيير بدهد؛ اين نحوه تسخير است و قسمت علمي‌ آن با ﴿لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ﴾ خاتمه مي‌پذيرد و قسمت بهره‌برداري‌ آن با ﴿لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾ خاتمه مي‌پذيرد.

در جريان آفرينش ـ چه اين آيه و چه آيه بعد که فرمود: ﴿وَ سَخَّرَ لَكُم مَا فِي السَّماوَاتِ وَ مَا فِي الأرْضِ جَمِيعاً مِنْهُ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ﴾ ـ ميفرمايد همه اينها براساس «تسخير» است
خداي سبحان آسمانها را به حال خودش رها نکرده است تا بشود تفويض که اين نظم طبيعي داشته باشد و خودش بگردد و خدا کاري نداشته باشد، مديريت نکند، ربوبيت نکند و رهبري نکند، اين‌طور نيست! هر حرکتي محرّکي ميخواهد! او را هم مجبور نکرده به اينکه کاري انجام بدهد، به هر حال زمين خصوصيتي دارد، آسمان موجودي است و اين موجود و اين طبيعت آثاري دارد؛ خداي سبحان هرگز کاري را بر خلاف خواسته زمين انجام نميدهد، برخلاف خواسته آسمان انجام نميدهد، برخلاف خواسته «رياح» انجام نميدهد. باد خصوصيتي دارد، زمين خصوصيتي دارد، آسمان خصوصتي دارد؛ هرکدام از اينها خصوصيتي دارند، منتها مدبّرانه، عالمانه و حکيمانه اينها را رهبري ميکند، اين ميشود «تسخير». «قَسر» آن است که برخلاف خواسته اينها عمل بشود؛ مثلاً يک وقت انسان با يک لوله فوّاره و مانند آن آب را بالا ميبرد، اين فشار بر آب است و تا اين فشار هست آب ميرود بالا، همين که فشار برطرف شد آب به طرف خودش ميآيد پايين؛ اما يک وقت باراني است از قلّه کوه آمده روي سينه کوه و روي دامنه کوه دارد ميريزد؛ اين دارد می‌آيد پايين، يک باغبان و کشاورز ماهري است اين را رهبري و راهنمايي ميکند که هرز نرود و زير پاي درختها برود، اين را ميگويند «تسخير». هدايت و راهنمايي هر شیء برابر با خواسته اوست، مگر نه اين است که آب بايد از بالا بيايد پايين؟ اين کشاورز ماهر نميگذارد که اين در گودالها برود و هدر برود، ميگذارد بيايد زير پاي درخت، اين را ميگويند «تسخير»؛ يعني هدايت کردن، راهنمايي کردن چيزي برابر خواسته او.

همه اينها شاکر هستند! منتها شما که بهره ميبريد شاکر نيستيد. کدام زمين است که شکر نميکند؟ کدام آسمان است که شکر نميکند؟ شما اگر از زمين سؤال بکنيد، ميگويد خدا را شاکريم که ما را آفريد، ما بايد در اين مسير حرکت کنيم، طرزي ما را هدايت مي‌کند که برکات فراواني داريم و ما هرز نميگرديم، همين! کسي که مدرسه ميرود، از آن مدير مدرسه و معلم مدرسه حقشناسي ميکند که ما را طرزي تربيت کرده که ما از زندگي خود بهره ميبريم؛ لذا زمين تَحميد ميکند، آسمان تَحميد ميکند و مانند آن. فرمود ما چيزي بر زمين و آسمان تحميل نکرديم و نميکنيم، آن‌طوري که اينها را آفريديم رهبري ميکنيم: ﴿اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ﴾؛ دريا «مسخّر» است، صحرا «مسخّر» است؛ ولي ما اين کار را کرديم، مبادا شما بگوييد ما بر دريا مسلّط هستيم، ما بر هوا مسلّط هستيم يا ما بر آسمان مسلّط هستيم! که «امروز همه مِلک جهان زير پَر ماست»[12] اين طور حرف نزنيد، ما زير پَر شما قرار داديم! ﴿اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ﴾، اما ﴿بِأَمْرِهِ﴾، ببينيد که اوّل و آخر آن ميشود توحيد؛ او اين کار را کرد، جريان آن هم به امر اوست.
در آيات اوّليه مسئله توحيد را مطرح فرمود، آن‌گاه براي مؤمنين که از راه نقل ايمان مي‌آورند، براي اهل معرفت که از راه يقين و شهود ايمان مي‌آورند و براي متفکّران که از راه عقل ايمان مي‌آورند، اين اقسام را ذکر فرمود. در آيه دوازده به بعد مي‌فرمايد: ﴿اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ﴾، درياشناسي، کشتيراني، هواشناسي و بادشناسي اينها يک سلسله علومي است که مَرهون علم توحيد است؛ خداست که اينها را منظم آفريد،

بنابراين قرآن کريم ما را به اين دو امر آشنا مي‌کند؛ يکي اينکه اصل هستي هر چيزي، بعد از هستي ذات اقدس الهي است، دوم اينکه معرفت هر چيزي بعد از معرفت توحيدي اوست؛ سرّ تکرار آيات توحيد در هر سرفصلي اين است. پس آن‌جا که کسي بخواهد از راه نقل مؤمن باشد، آيهٴ توحيدی را ذکر مي‌کند؛ آنها که از راه شهود مي‌خواهند مؤمن باشند ـ يعني اهل معرفت ـ آيات توحيدی را ذکر مي‌کند؛ آنها که از راه کلام و فلسفه و برهان عقلي مي‌خواهند موحّد باشند، آيات توحيدی را ذکر مي‌کند؛ حالا آنها که مي‌خواهند در اخلاق کار کنند، در علوم و فنون کار کنند يا از جهان خارج بهره‌برداري کنند، باز آيات توحيد را ذکر مي‌کند؛ لذا در حقيقت اين تکرار نيست، اين بيان اصل و ريشه اين علوم و معارف از يک سو و اعمال از سوي ديگر است. فرمود: ﴿اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ﴾؛ يعني اين کار را مي‌توانيد بکنيد! ترغيب کرده که دريا در اختيار شماست، کشتي‌سازي در اختيار شماست، «رياح» در اختيار شماست، ما براي شما مُسخّر کرديم! به همه اينها گفتيم که در اختيار بشر باشند! ﴿وَ لِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾؛ از دريا کمک بگيريد ـ از آب دريا، از زير دريا، از غذاي دريا، از ماهي دريا، از گوهرهاي دريا کمک بگيريد ـ ﴿وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ﴾

قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لاٰ يَرْجُونَ أَيّٰامَ اَللّٰهِ لِيَجْزِيَ قَوْماً بِمٰا كٰانُوا يَكْسِبُونَ‌
چرا مومنان بایداز مشرکان اغماض کنند و درگذرند؟

فرمود اينها برهان است و در کنار برهان، اخلاق را هم ياد ميدهد. به هر حال يک بهشت و جهنمي هست که مسئول آن خداست و دير هم نشده، اين‌طور نيست که حالا اينها از بين بروند!
اما شما مادامي که در يک کشور داريد زندگي ميکنيد ـ غير از مسئله امر به معروف و نهي از منکر ـ اين‌طور نباشد که هر روز به جان هم بيفتيد، حالا کافر هم باشند! شما غير از امر به معروف و نهي از منکر و نظريه پردازي و استدلال که وظيفه ديگري نداريد!
اين ﴿خُذُوهُ فَغُلُّوهُ﴾[27] هم که به دست ماست! ﴿خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَي سَوَاءِ﴾؛ بکِشيد به طرف جهنّم! سرانجام چنين روزي هست! اين‌طور نيست که ما اينها را رها بکنيم!
ولي شما در داخله کشورتان هر روز به جان هم بيفتيد که نميشود! جهاد مسئله ديگر است و وقتي که جهاد شد حساب ديگري دارد. الآن اينها کافر هستند، به هر حال با هم بايد زندگي کنيد، هر روز دعوا بکنيد که نميشود؛ لذا فرمود: ﴿قُل لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ﴾؛ شما صَرف نظر کنيد! نهي از منکر بکنيد، امر به معروف بکنيد، تعليم کتاب و حکمت بکنيد، تبليغ و نظريهپردازي بکنيد؛ اما هر روز بخواهيد دعوا بکنيد که اين نميشود! شما بايد با هم زندگي کنيد. پس جنگ اگر شروع شد ما بايد دستور آن را بدهيم، عذاب الهي که از دست نرفته و حالا چه وقت ميميرند هم که روشن نيست،
، ﴿يَغْفِرُوا﴾ يعني صَرف نظر بکنند، نه اينکه استغفار بکنند، چون براي کافر نميشود استغفار کرد. ﴿يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ﴾، چرا؟ براي اينکه ﴿لِيَجْزِيَ قَوْمَاً بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ﴾، شما کار الهي را نميخواهيد بکنيد!

﴿قُل لِلَّذِينَ آمَنُوا﴾ «إغفِرُوا» شما صَرف نظر کنيد، فرمايش تو ـ پيامبر ـ را آنها اطاعت مي‌کنند ﴿يَغْفِرُوا﴾؛ آنها هم صَرف نظر مي‌کنند. برخي‌ها خيال کردند که اين آيه با آيه جهاد نَسخ شده است؛ در حالی که آيه جهاد در حال مبارزه سر جاي خود محفوظ است، آيه «عفو و صفح» و امثال آن هم در حال عادي سر جايش محفوظ است
﴿مَنْ عَمِلَ صَالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا﴾، ما با خودمان بد ميکنيم يا به خودمان احسان ميکنيم، ديگر بر کسي منّتي نداريم و نسبت به کسي احسان نميکنيم. محال است کسي نسبت به کسي بد بکند يا نسبت به کسي احسان بکند، سايه آن کار ميافتد.

بيان مطلب اين است که اگر کسي شخصی را کُشت، ديگر بدتر از کشتن که ظلمي نيست، اين يک خطر و يک مار سمّي است که اصلش در درون جانِ او لانه کرده و سايهاش به بيرون رسيده است. اين نيشي زده به ديگري، ولي اصل اين مار در درون او لانه کرده است، چرا؟ براي اينکه اين شخص يک لحظه جان او را گرفته، آن يک لحظه آسيب ديد، بعد هم چون مظلومانه کشته شد مورد عنايت الهي است و جبران ميشود؛ اما اين شخص در سوخت و سوز غير قابل تحمّل و احصاء است! چه اينکه احسان هم همين‌طور است! اگر کسي به ديگري احسان کرده، مِلکي داده، خانه و زندگي داده است، اين هزارها برابر براي خودش گرفته، يک هزارم از اين خيرات به او رسيده است!
اگر کار خوبي کردي برای خود شماست، کار بد کردي برای خود شماست؛ اگر کسي در درون منزل خودش بوستانِ پُر گُل و روح و ريحان بکارد همه منافع آن برای اوست، گاهي نسيم ميوزد و مشام آن رهگذر را معطّر ميکند؛ ولي اساس بهره اين بوستان برای صاحب باغ است و اگر يک «کنيف» و يک فاضلاب و يک چاه بدبويي در درون منزلش داشته باشد، تمام آسيب آن برای خود اوست! گاهي هم باد ميوزد و بوي بد را به مشام عابر ميرساند؛ کار بد ما مثل آن «کنيفي» است که در درون جانمان کَنديم که گاهي بويش به ديگري ميرسد، وگرنه اصل آن کنيف در درون جان ماست! کار خوبي کرديم، اصل آن بوستان و گلستان در درون ماست که نسيم آن به مشام رهگذر ميرسد،

تفسیر تسنیم

[بيان آيه: " قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لاٰ يَرْجُونَ أَيّٰامَ اَللّٰهِ‌ " كه اغماض از رفتار مشركين را توصيه مى‌كند]
در اين آيه شريفه به رسول خدا (ص) دستور مى‌دهد كه به مؤمنين امر كند كه از بدى‌هاى كفار چشم‌پوشى كند. در نتيجه تقدير آيه اين طور مى‌شود: "قل للذين امنوا اغفروا يغفروا" ،يعنى به مؤمنين بگو ببخشيد تا ببخشند. هم چنان كه در آيه " قُلْ لِعِبٰادِيَ اَلَّذِينَ آمَنُوا يُقِيمُوا اَلصَّلاٰةَ " نيز كلمه" أقيموا "در تقدير است.
اين آيه شريفه در مكه نازل شده، و در سياق آيات قبل قرار گرفته كه حال مستكبرين و مستهزءين به آيات خدا را بيان مى‌كرد، و ايشان را به شديدترين عذاب تهديد مى‌نمود. گويا مؤمنين وقتى به اينگونه افراد مى‌رسيدند كه در طعنه زدن و توهينشان به رسول خدا (ص) مبالغه و زياده‌روى مى‌كردند، و نيز وقتى مى‌ديدند به آيات خدا استهزاء مى‌كنند، ديگر عنان اختيار از كف داده، در مقام دفاع از كتاب خدا و فرستاده او بر مى‌آمدند، و از ايشان مى‌خواستند دست از اين كارها بردارند، و به خدا و رسولش ايمان آورند، غافل از اينكه كلمه عذاب عليه آنان حتمى شده است، هم چنان كه ظاهر آيات سابق اين حتميت را افاده مى‌كند، در نتيجه رسول گرامى خود را دستور مى‌دهد تا به اين گونه افراد از مؤمنين اعلام بدارد كه بايد از مشركين نامبرده عفو و اغماض كنند، و متعرض حال ايشان نشوند، براى اينكه به زودى به كيفر اعمال خود خواهند رسيد. و بنا بر اين، مراد از" مغفرت "در جمله " قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا" عفو و ناديده گرفتن رفتار و گفتار دشمن، و اعراض از ايشان است. و خلاصه مراد اين است كه به آنان بگو مخاصمه و بگو مگو نكنند.

تفسیر المیزان
پرسش: منظور از ایام الله چیست؟

پاسخ 1
هر وقتي که قدرت خاصه الهي ظهور بکند «يوم الله» است؛ فيض الهي هر وقت براي مؤمنان ظهور خاص پيدا کرد «يوم الله» هست؛ خواه گاهي به صورت پيروزي مسلمان‌ها، خواه به صورت ذلت و شکست کفّار باشد. فرمود «ايام الله» متعدّد است؛ منتها حالا مصداق بارز آن همان سه روز معروف است. فرمود اينها ﴿لاَ يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ﴾، اگر «ايام الله» ظهور بکند که اينها به آن اميدوار نيستند! اين از سنخ «تبشير» به عذاب است که ﴿فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾.[5] مؤمنين «ايام الله» را اميدوارند ﴿وَ ذَكِّرْهُم بِأَيَّامِ اللَّهِ﴾؛ اما کافر که به «ايام الله» اميد ندارد تا شما بگوييد اينها به «ايام الله» اميدوار نيستند! بايد گفت که اينها از «ايام الله» هراسي ندارند. تعبير «رجاء» در اين‌گونه از موارد نظير ﴿فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾ است، گرچه ﴿فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾ نکته ديگري دارد که حقيقت است و از سنخ تهکّم و استهزاء و اينها نيست؛ اما اين‌جا که فرمود: ﴿لاَ يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ﴾، اينها که از روز ظهور قدرت الهي هراسي ندارند! منتها به جاي «خوف» که «رجاء» تعبير شد، از سنخ همان ﴿فَبَشِّرْهُم﴾ مي‌تواند باشد. فرمود: ﴿قُل لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّه﴾، «ايام الله» که ظهور کرد چه مي‌شود؟ ﴿لِيَجْزِيَ قَوْمَاً بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ﴾ که اين تهديد است
در اين زمينه فرمود چرا چنين است؟ براي اينکه هر کس که کاري انجام بدهد، اين کار از بين نمي‌رود و معدوم نيست، گرچه ما از نظر زمان و زمين از آن مي‌گذريم؛ ولي چيزي که وارد عالَم هستي شد نابود نمي‌شود و در جاي خودش هست،
فرمود که هر کسي کاري انجام بدهد از بين نمي‌برد، يک؛ رابطه ناگسستني عمل و عامل هم سرجايش محفوظ است، دو؛ به هر حال اينکه موجود هست به چه کسي مرتبط است؟ اين در شناسنامه اين آقا ثبت شد، در نظام تکوين الّا و لابد اين کار يا اين حرف به گوينده و انجام دهنده‌اش مرتبط است
بنابراين فرمود عمل زنده است و هيچ عملي از بين نمي‌رود و عامل را رها نمي‌کند، اگر خوب بود در خدمت عامل هست و اگر بد بود مثل مار گزنده دامن‌گير او مي‌شود؛ دو طايفه آيات قرآن کريم در اين زمينه هست: يکي براي بيان پيوند ناگسستني عمل با عامل که کاري ندارد آن عمل خوب است يا بد، ديگری هم در تفکيک اعمال است که عمل خوب به سود انسان است و عمل بد به زيان انسان می‌باشد

تفسیر تسنیم

پاسخ 2
روزهای خدا
«ایام الله» (= روزهای خداوند) در فرهنگ قرآنی به روزهائی گفته میشود که درآن روزها اتفاقاتی می افتد که خداوند را بیشتر از سابق بیاد مردم می آورد.

مثلاً روزهائی که برخی از وعده های الهی تحقق یابد، یا نعمت های خاصی بروز و ظهور پیدا کند و امثال آن.مثلا روز فتح مکه که یکی از پر بسامدترین وعده های الهی تحقق یافت یوم الله بود.
یا مثلاً روزی که فرعونیان غرق و بنی اسرائیل به رهبری حضرت موسی (ع) نجات یافتند، یامثلاً روزی که حضرت ابراهیم از آن آتش مشهور نجات یافت، و غیره و غیره، همگی اینها ایام الله است.

آیه 14 به پیامبر(ص) توصیه می کند مسلمانان را به مدارا با مخالفانشان ترغیب نماید.

تفسیر استاد گنجه اي

پاسخ 3
و مراد از "آنانى كه اميدوار و منتظر ايام خدا نيستند" كفارى است كه در آيات سابق از ايشان سخنى رفت، چون مشركين معتقد به آمدن روزهايى براى خدا نبودند، كه در آن روزها غير از حكم خدا حكمى، و غير از ملك او ملكى نباشد، در حالى كه خدا داراى چنين روزهايى هست، مانند: روز مرگ و روز برزخ و روز قيامت و روز عذاب انقراض و استيصال. و جمله " لِيَجْزِيَ قَوْماً بِمٰا كٰانُوا يَكْسِبُونَ " امر به مغفرت و يا امر به دستور مغفرت را تعليل مى‌كند، و حاصلش اين است: اين كه به تو گفتيم بايد به مؤمنين دستور دهى تا از رفتار مشركين چشم‌پوشى و اغماض كنند، براى اين بود كه هيچ حاجتى به مؤاخذه كردن ايشان نيست، چون خداى تعالى به زودى ايشان را بر طبق آنچه كرده‌اند كيفر مى‌دهد.
تفسیر المیزان

پاسخ 4
تفسير کاشف مغنیه، محمدجواد ، جلد 7 ، صفحه 47
. مراد از «ايام اللّه» در اينجا، روزهاى خشم و عذاب خداوند است. مراد از كسانى كه روزهاى خدا را باور ندارند، مشركان عربند. خدا به پيامبرش دستور داده است كه از مؤمنان بخواهد، تا از بدى‌هاى مشركان نسبت به آنان درگذرند و با كارهاى نيك بدان پاسخ دهند و خداوند حسابرسى بدكار و كيفر او را به‌عهده خواهد داشت.
   آی پی: 37.202.141.5
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده
farhang
4
ارسال شده : about 1 Year ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال
ترجمه تدبر و فهم ایات 16-20 سوره جاثیه


جاثیه:16
وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَـمِينَ
ما [پيش از شما] به بني‌اسرائيل [=دودمان يعقوب] کتاب و حکم و نبوّت عطا كرديم و از پاکيزه‌ها [=نعمت‌هاي دلپسند] روزي‌شان داديم و بر جهانيان [=معاصرين] برتري‌شان بخشيديم.

__________
- توراتي كه به موسي(ع) داده شد سه ويژگي يا سه نقش داشت: 1- قانون و شريعت [کتاب] براي اداره اُمت ايماني، 2- راهنماي اخلاق در مناسبات رفتاري [حکمت]، 3- آگاهي رساني از حقايق [نبوّت].

جاثیه:17
وَآتَيْنَاهُم بَيِّنَاتٍ مِّنَ الْأَمْرِ فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ
و [نيز] روشنگري‌هايي از امر [دين] به آنان داديم، با اين حال اختلاف [با يکديگر] نکردند، مگر پس از آگاه شدنشان [از حقيقت]، به دليل خوي زياده‌طلبي و رقابتي که ميان‌شان [براي دنياطلبي و تماميّت‌خواهي برقرار] بود،و مسلماً پروردگارت در آنچه يكسره اختلاف داشتند روز رستاخيز داوري خواهد کرد.
__________
- آيات بسياري در قرآن [از جمله: هود 110 (11:110) ، فصلت 45 (41:45) ، سجده 25 (32:25) ، آل‌عمران 19 (3:19) و...] در مورد اختلافات قوم بني‌اسرائيل پس از نجات از شرّ فرعون سخن گفته و تأکيد کرده است که اين اختلافات نه از اختلاف در تورات و نه از سر ناآگاهی و بي‌خبري خودشان نسبت به شريعت و تورات، بلکه اتفاقاً پس از علم و آگاهي [آل‌عمران 19 (3:19) ، شوري 14 (42:14) ، و جاثيه 17 (45:17) ] و دريافت «بينات» [آل‌عمران 105 (3:105) و بقره 213 (2:213) ] به خاطر خوي «بغي»، يعني زياده خواهي و رقابت بر سر مال و موقعيت بوده است.

اين سؤال در اين زمان نيز همواره مطرح مي‌شود که چگونه کساني كه يک عمر درس دين خوانده‌اند، آن را به راحتي قرباني منافع دنيايي خودشان مي‌کنند!؟ اكثر مردم چنين مي‌پندارند که دين همچون فيزيک و شيمي و تاريخ و جغرافياست که دانستنش الزاماً پايبندي به دنبال مي‌آورد. آنها با اين پندار عملا گرايش انسان به خير و شرّ و جاذبه دوگانه رحمن و شيطان و اختيار و انتخاب آدمي را ناديده مي‌گيرند. در حالي كه دين قانوني بيش نيست که همچون قوانين بشري، دوطرفه بوده و تنها با تمكين به اصول آن تأثير مي‌کند.
تفسیر بازرگان


منظور از کتاب و حکم و بینات که به بنی اسراییل داده شده، چیست؟
پاسخ 1
[مقصود از "كتاب" ، "حكم" و " بَيِّنٰاتٍ مِنَ اَلْأَمْرِ " كه خداوند به بنى اسرائيل داد]
پس اينكه فرمود: " وَ لَقَدْ آتَيْنٰا بَنِي إِسْرٰائِيلَ اَلْكِتٰابَ وَ اَلْحُكْمَ وَ اَلنُّبُوَّةَ‌" منظورش از كتابى كه به بنى اسرائيل داده، تورات است كه مشتمل است بر شريعت موسى (ع) و شامل انجيل نمى‌شود، براى اينكه انجيل متضمن شريعت نيست، و شريعت انجيل هم همان شريعت تورات است. و همچنين زبور داوود (ع) را شامل نمى‌شود، براى اينكه زبور تنها ادعيه و اذكار است. البته ممكن است منظور از كلمه "الكتاب" جنس كتاب باشد كه در اين صورت شامل انجيل و زبور هم مى‌شود. و اين احتمال را هر چند بعضى از مفسرين داده‌اند، اما از اين نظر بعيد است كه در قرآن كريم هيچگاه كلمه كتاب جز بر كتابى كه مشتمل بر شريعت باشد اطلاق نشده است.
و مراد از "حكم" به قرينه اينكه آن را با كتاب ذكر فرموده، عبارت است از آن وظائفى كه كتاب بر آن حكم مى‌كند، هم چنان كه مى‌بينيم در آيه شريفه " وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ‌ اَلْكِتٰابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ اَلنّٰاسِ فِيمَا اِخْتَلَفُوا فِيهِ‌" ، اين اجمال، تفصيل داده شده. و نيز در باره تورات فرموده " يَحْكُمُ بِهَا اَلنَّبِيُّونَ اَلَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هٰادُوا وَ اَلرَّبّٰانِيُّونَ وَ اَلْأَحْبٰارُ بِمَا اُسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتٰابِ اَللّٰهِ‌" ، پس حكم يكى از لوازم كتاب است، هم چنان كه نبوت نيز از لوازم آن است.
و مراد از "نبوت" معلوم است. و خداى تعالى از بنى اسرائيل جمع كثيرى را مبعوث به نبوت كرد، هم چنان كه در روايات آمده، و در قرآن كريم داستان جمعى از آن رسولان ذكر شده است.
" وَ رَزَقْنٰاهُمْ مِنَ اَلطَّيِّبٰاتِ " - طيبات يعنى رزق طيب كه از آن جمله است" من "و " سلوى".

" وَ فَضَّلْنٰاهُمْ عَلَى اَلْعٰالَمِينَ‌" - اگر مراد از كلمه "عالمين" تمام عالميان باشد معناى برترى بنى اسرائيل بر تمامى عالميان اين خواهد بود كه ما آنان را در پاره‌اى جهات بر همه عالميان برترى داديم، مانند كثرت پيغمبرانى كه در آنان مبعوث شدند، و كثرت معجزاتى كه به دست انبياء آنها جارى شد. و اگر مراد از اين كلمه عالميان آن عصر باشد، در اين صورت مراد از برترى، برترى از همه جهات خواهد بود، چون بنى اسرائيل در عصر خود از هر جهت بر ساير اقوام و ملل برترى داشتند.

" وَ آتَيْنٰاهُمْ بَيِّنٰاتٍ مِنَ اَلْأَمْرِ... " مراد از" بينات "آيات بيناتى است كه هر شك و ريبى را از چهره حق زايل مى‌سازد. شاهد بر اين معنا تفريع و نتيجه‌گيريى است كه از اين جمله نموده و دنبالش فرموده: " در نتيجه اختلاف نكردند مگر بعد از آنكه به حقانيت دعوت يقين پيدا كردند".
و مراد از كلمه" أمر "به قول بعضى از مفسرين امر دين است، و حرف" من "كه بر سر آن درآمده به معناى" فى "است. و معناى جمله اين است: ما به ايشان دلائلى روشن در امر دين داديم. و بنا بر اين معنا، معجزات موسى (ع) هم مصاديقى از اين دلائل است.
بعضى هم گفته‌اند: مراد از كلمه" امر "كار نبوت و دعوت رسول خدا (ص) است، و معناى جمله اين است كه: ما از امر رسول خدا علامت‌هايى روشن به اهل كتاب داديم، كه همه دلالت داشتند بر صدق ادعاى او، و يكى از آن علامتها اين بود كه پيغمبر آخر الزمان در مكه ظهور مى‌كند، و يكى ديگر اينكه به يثرب هجرت مى‌كند، و نيز اهل يثرب او را يارى مى‌كنند، و امثال اين علامت‌ها كه در كتب اهل كتاب پيشگويى شده بود.
" فَمَا اِخْتَلَفُوا إِلاّٰ مِنْ بَعْدِ مٰا جٰاءَهُمُ اَلْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ‌" - اين جمله به اختلافهاى دينى كه به درهم شدن حق و باطل در بين مردم جاهليت انجاميد اشاره نموده، مى‌فرمايد: آن اختلافها و اين اختلاط حق و باطل از جهت شبهه و جهل نبود، بلكه علماى ايشان آن را ايجاد كردند، چون در بين خود حسادت و دشمنى داشتند.
" إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ اَلْقِيٰامَةِ فِيمٰا كٰانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ " - اين جمله اشاره است به اينكه اختلاف اهل كتاب، و اختلاط حق و باطل در بين آنان بى‌اثر نيست، و به زودى اثرش را خواهد كرد، و خداى تعالى در روز قيامت بين آنان داورى نموده، بر حسب آنچه كه اعمالشان اقتضاء دارد جزايشان مى‌دهد.

تفسیر المیزان

پاسخ 2
الكتاب: مراد از كتاب در اينجا تورات و انجيل است؛ زيرا عيسى عليه السّلام از بنى اسرائيل مى‌باشد.

الحكم: فهميدن آنچه در تورات و انجيل است.

الطّيّبات: مقصود منّ و سلوا مى‌باشد.

بيّنات من الامر: احكام دينى روشن از آن احكامى كه فروفرستاديم.

بغيا: دشمنى با حق.

على شريعة من الأمر: برطبق شيوۀ فرمان و دين ما.

البصائر: دلايلى كه انسان خردمند با آنها حق را مى‌بيند.

تفسیر کاشف

پاسخ 3

اين آيه سرفصل است که ما مکتب و شريعت را الّا و لابد لازم داريم، براي اينکه ما در نظام عالَم داريم کار مي‌کنيم! خود ما را که ديگري آفريد، عالَم را هم که ديگري آفريد، پيوند ما و عالَم را که ديگري آفريد، آن وقت ما بياييم تصميم بگيريم يعني چه؟
لذا اين را مقدمه قرار داد، فرمود که حالا چون ﴿مَنْ عَمِلَ صَالِحاً﴾ هست ﴿فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا﴾ هست، ﴿ثُمَّ إِلَي رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ﴾ صلاح و طَلاح با يک مکتب سنجيده مي‌شود؛ لذا در برابر آن از آيه شانزده به بعد اين مکتب را دارد تشريح مي‌کند
اين زمينه است براي اينکه پس ما مکتبي مي‌خواهيم، يک روز حساب و کتابي مي‌خواهيم، يک حق و باطلي مي‌خواهيم، يک صدق و کذبي مي‌خواهيم، يک خَير و شرّي مي‌خواهيم، يک حَسَن و قبيحي مي‌خواهيم تا معلوم بشود که چه چيزي بد است و چه چيزي خوب است. اين سَرپُلي است براي بيان شريعت!

مي‌فرمايد ما قبلاً اين مسئله را براي انبياي ديگر و اُمم گذشته مخصوصاً بنی‌اسرائيل بازگو کرديم، براي شما هم بازگو مي‌کنيم که بشر شريعت مي‌خواهد. شريعت؛ يعني «مورد الشاربة».

چون بني‌اسرائيل بيش از اُمم ديگر محل ابتلا بودند و هر روز يک فتنه جديد از اسرائيلي‌ها عليه اسلام بود
فرمود ما به آنها چند چيز داديم که اصل آن همان تورات و انجيل و زبور و اينهاست؛ البته بعضي از اين کتاب‌ها جامع احکام حقوقي و عبادي و معاملات و معارف‌ هستند و بعضي‌ها هم در حدّ زبور موعظه‌ می‌باشند.
فرمود ما بني‌اسرائيل را کتاب داديم ـ تورات و انجيل و مانند اينها ـ و حکم داديم، يک؛ حاکميت و حکومت داديم، دو؛ و به برکت معارف همان کتاب آسمانی حکمت داديم، سه؛ نبوت داديم به انبياي آنها و در اثر همان کتاب و معجزاتي که به انبياي آنها داديم بهره‌ها بردند و از نظر روزي‌هاي ظاهري هم آنها را برخوردار کرديم، روزي‌هاي فراواني داديم، آمدند به شام و در اين سرزمين بهره‌هاي فراواني بردند و نسبت به مردم عصر خودشان از فضيلتي برخوردار شدند «مِنْ حِيثُ الکِتابِ وَ النُّبُوّة وَ الحُکم» که آيات الهي و معجزات فراواني را به موساي کليم داديم. از نظر کثرتِ نبوت، اين ﴿فَضَّلْنَاهُمْ عَلَي الْعَالَمِينَ﴾ نسبي نيست، نفسي است! البته از نظر فضايل شخصي نسبي است، نه نفسي، لکن کمتر گروهي مثل اينها به فساد و خونريزي و توطئه و خيانت مبتلا شدند.

﴿وَ آتَيْنَاهُم بَيِّنَاتٍ مِنَ الأمْرِ﴾، بعد به جان هم افتادند و اختلاف کردند، اختلاف آنها «بعد العلم» بود! اختلاف «قبل العلم» يک نعمت خوبي است، چون انسان دارد نظريه‌پردازي مي‌کند تا ببيند کدام حق است؛ وقتي که نظريه‌پردازي مي‌کند، پس اختلاف نظر هست! بعد وقتي که روشن شد چه چيزی حق است، برابر همان عمل مي‌کند. اين اختلاف «بعد العلم» است که پايان آن جهنم است، ﴿فَمَا اخْتَلَفُوا إِلاّ مِن بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ﴾، اين ﴿بَغْياً بَيْنَهُمْ﴾ است

﴿فَمَا اخْتَلَفُوا إِلاّ مِن بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ﴾؛ تمام داوري‌ها در مراحل اختلاف به حق برمي‌گردد، هر اختلافي از هر ملت و نحلتي که باشد، در روز حق خداي سبحان داور است؛ چه اختلاف مکتبي باشد، چه اختلاف علمي باشد و چه اختلاف عملي، اين برای گذشته. چون ﴿لِكُلٍّ جَعَلْنا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً﴾ براي شما هم شريعت و منهاج قرار داديم: ﴿ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَي شَرِيعَةٍ مِنَ الأمْرِ﴾.

خلاصه تفسیر تسنیم

جاثیه:18
ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِّنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ
سپس [بعد از طي اين مراحل تاريخي] تو را بر راه و روش و شيوه‌اي از امر [=شاخه‌اي از شجرة دين تسليم و توحيد] قرار داديم، پس از همان پيروي كن و از هواي [=نظريات گمراه كننده] کساني که نمي‌دانند [=مدّعيان بي‌خبر از بني‌اسرائيل] پيروي مکن.
__________

شرع یعنی چه؟ و چه رابطه ای با صراط مستقیم دارد؟

- «شَرْع» در لغت به آنچه واضح و آشكار باشد گفته مي‌شود. مثل ماهي كه به سطح آب آمده و نمايان گردد [اعراف 163 (7:163) ]. از آنجايي كه دين خدا آشكار و خالي از ابهام و در سطح درك همگان است، كلمة شرع به گونه مجازي به هدايت‌هايي كه خداوند براي اُمت‌هاي مختلف نازل كرده گفته شده است و شريعت، عنواني است براي اين رهنمودها. اين كلمه 5 بار در قرآن آمده است [اعراف 163 (7:163) ، مائده 48 (5:48) ، شوري 13 (42:13) و 21 (42:21) ، جاثيه 18 (45:18) ].

تفسیر بازرگان


اين شريعه فرات را که شريعه مي‌گويند، برای همين است، اين نهرهاي بزرگ که عميق است و روان، از هر جاي آن نهر نمي‌شود آب گرفت، برخي از جاهاست که يک گُدار و يک شيب ملايمی دارد، از آن‌جا رهگذر مي‌رود و آب مي‌گيرد. آن مقدار که شيب ملايم دارد و جاي رفت و آمد است، به آن مي‌گويند «شريعة».

صراط مستقيم يک راه است و اين «شريعت» ورودي است به آن صراط مستقيم، که «کادح الي ربّ» است و به لقاي الهي مي‌رسد
فرمود ما همه اُمم را از صراط مستقيم برخوردار کرديم، چون ﴿لِكُلٍّ جَعَلْنا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً﴾

به امّت خود بگو که به سرنوشت اسرائيلي‌ها مبتلا نشوند: ﴿فَاتَّبِعْهَا وَ لاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ﴾. در قبال «شريعت» هوا هست، از نظر عمل؛ در قبال «شريعت»، جهل است از نظر علم؛ از نظر دانش «شريعت» علم است و از نظر ارزش، شريعت حق است. در قبال آن حق، اين مي‌شود هوا و در قبال آن علم، اين مي‌شود «لايعلم». فرمود: ﴿وَ لاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ﴾؛

اينهايي که به بيراهه مي‌روند و با هوا دارند زندگي مي‌کنند پيرو اينها نباش، چرا؟ براي اينکه کاري از اينها ساخته نيست: ﴿إِنَّهُمْ لَن يُغْنُوا عَنكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً﴾، چون کار به دست «رَبُّ العَالمَين» است! به جاي خدا کاري اينها انجام بدهند و مشکلي از مشکلات تو را حلّ بکنند، اين‌چنين نيست! يا به تو آسيب برسانند؛ البته آن هم نيست. حالا اين‌جا درصدد نفي است: ﴿لَن يُغْنُوا عَنكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً﴾، خودشان هم ﴿إِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ﴾ که برخي‌ها ناصر يکديگرند؛ يعني کمبود ديگری را حلّ مي‌کنند و بعضي‌ها وليّ يکديگرند که تمام کارهاي ديگری را انجام مي‌دهند، اما اين نصرت و ولايت ظاهر آن نصرت و ولايت است، باطن آن عداوت است که ﴿الأخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ﴾
«أخلاء» فقط متقين‌ هستند! افراد باتقوا دوستي‌شان، ظاهرش دوستي است و باطنش هم دوستي است، چون مشکل يکديگر را در راه حق حلّ مي‌کنند؛

خلاصه تفسیر تسنیم ایت اله جوادی املی

شریعه از ریشه شرع: اصل الواحد در اين ماده، إنشاء (بوجود آوردن) مسير واضح است؛ خواه مادي باشد يا معنوي و از مصاديق اصل: مسير ورود براي برداشتن آب است كه به آن شريعه آب ميگويند، شَرَعَ الطريق؛ يعني راه را به صورت واضح ايجاد كرد، شَرَعَ في الأمر؛ يعني راهي در خصوص اين كار ايجاد و حركت در آن را آغاز كرد، شرع من الدين؛ يعني از دين معنوي و برنامه زندگي، راه واضح روشني ايجاد كرد و به همين مناسبت به گردن شتر (شِراع)، بادبان كشتي (شِراع)، تارهاي ساز عود (شِرعَه) و، ... ميگويند پس شرع، احداث راهي آشكار است؛ يا از سوي خداي تعالي كه حق است و يا از سوي شياطين - بدون اذن الهي - كه باطل است، همچنان كه دين هم ميتواند حق يا باطل باشد. سوره مباركه مائده آيه 48: وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ عَمَّا جاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً واحِدَةً، پيروی مكن. برای هر يك از شما [امّتها] شريعت و راه روشنی قرار دادهايم. و اگر خدا میخواست شما را يك امّت قرار میداد، ولی [خواست] تا شما را در آنچه به شما داده است بيازمايد.
شِرعَۀ بر وزن فِعلَۀ، مصدر نوع است و منظور از آن نوع خاصي از ايجاد طريق است كه با مقام تناسب دارد. زيرا اين كلمه به فرقه هاي گوناگون نسبت داده شده است، برخلاف اينكه به پيامبر (ص) نسبت داده شود كه در اين صورت از آن به كلمه شريعت تعبير ميشود كه مطلق است.

التحقیق فی کلمات القران

" ثُمَّ جَعَلْنٰاكَ عَلىٰ شَرِيعَةٍ مِنَ اَلْأَمْرِ فَاتَّبِعْهٰا وَ لاٰ تَتَّبِعْ أَهْوٰاءَ اَلَّذِينَ لاٰ يَعْلَمُونَ‌" خطاب در اين جمله به رسول خدا (ص) است كه امتش نيز با او در آن خطاب شريكند. و كلمه "شريعه" به معناى طريق و راهى است كه آدمى را به لب آب مى‌رساند. و كلمه "أمر" در اينجا به معناى امر دين است. و معناى جمله اين است كه: بعد از آنكه به بنى اسرائيل داديم آنچه را كه داديم، تو را بر طريقه خاصى از امر دين الهى قرار داديم، و آن عبارت است از شريعت اسلام كه رسول اسلام و امتش بدان اختصاص يافتند.
" فَاتَّبِعْهٰا... " - در اين جمله رسول خدا (ص) را مامور مى‌كند كه تنها پيرو دين و فرامينى باشد كه به وى وحى مى‌شود، و از هواهاى جاهلان كه مخالف دين الهى هستند پيروى نكند. از اين آيه دو نكته استفاده مى‌شود: اول اينكه پيامبر اسلام هم مانند ساير امت مكلف به دستورات دينى بوده است. دوم اينكه هر حكم و عملى كه مستند به وحى الهى نباشد، و يا بالأخره منتهى به وحى الهى نباشد، هوايى نفسانى از هواهاى جاهلان است، و نمى‌توان آن را علم ناميد.

" إِنَّهُمْ لَنْ يُغْنُوا عَنْكَ مِنَ اَللّٰهِ شَيْئاً..." اين جمله نهى از پيروى از اهواء مردم نادان را تعليل مى‌كند. كلمه "يغنوا" از مصدر "اغناء" است كه به معناى بردن حاجت به نزد ديگرى است. و حاصل معناى جمله اين است كه: تو به درگاه خداى سبحان حوائج ضرورى دارى كه غير او هيچ كس نمى‌تواند آن را بر آورد، و وسيله برآورده شدن آنها همين است كه دين او را پيروى كنى، پس اين كفار كه انتظار دارند تو هواهايشان را پيروى كنى هيچ حاجتى از حاجات تو را برنمى‌آورند. و يا تو را به هيچ مرتبه از مراتب، اغناء و بى‌نياز از خدا نمى‌كنند.
" وَ إِنَّ اَلظّٰالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيٰاءُ بَعْضٍ وَ اَللّٰهُ وَلِيُّ اَلْمُتَّقِينَ " - آنچه كه از سياق به دست مى‌آيد اين است كه اين جمله تعليل ديگرى است براى نهى از پيروى از اهواء جاهلان. و نيز برمى‌آيد كه مراد از" ظالمين "پيشوايانى هستند كه رسول خدا (ص) مامور شده از أهواء مبتدعه آنها پيروى نكند. و مراد از" متقين "كسانى هستند كه دين خدا را پيروى مى‌كنند. و معناى جمله اين است كه: خدا ولى و سرپرست كسانى است كه پيروى از دين او كنند، و براى اين سرپرست ايشان است كه متقى هستند، و خدا ولى مردم متقى است. و كسانى كه هواهاى جاهلان را پيروى مى‌كنند، خداى تعالى ولى آنها نيست، بلكه آنها خودشان ولى يكديگرند، چون ستمكارند، و ستمكاران ولى يكديگرند. پس تو اى رسول گرامى، دين مرا پيروى كن تا من ولى تو باشم، و از اهواء آنان پيروى مكن تا آنان ولى تو نشوند، چون ولايت آنان هيچ دردى از تو دوا نمى‌كند، و جاى ولايت خدا را نمى‌گيرد. در اين جمله پيروان اهواء را كه غير از دين خدا را پيروى مى‌كنند،" ظالمين" خوانده،

تفسیر المیزان

[معناى اينكه فرمود: شريعت (يا قرآن) بصائر براى مردم و هدى و رحمت براى مؤمنين است]
" هٰذٰا بَصٰائِرُ لِلنّٰاسِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ "
اشاره با كلمه" هذا "يا به شريعت است كه قبلا از آن گفتگو كرد، و يا اشاره به قرآنى است كه مشتمل بر شريعت است. و كلمه" بصائر "جمع بصيرت است، و بصيرت عبارت است از درك اشخاصى كه به واقع اصابت مى‌كنند، و مراد از بصيرت وسيله بصيرت است، و اگر شريعت را بصيرتها خوانده، بدين جهت است كه شريعت متضمن احكام و قوانينى است كه يك يك آنها راهنماى سعادت آدمى است، پس شريعت عبارت است از بصيرت‌هايى چند، نه يك بصيرت. و معناى آيه اين است كه: اين شريعتى كه تشريع شده، و يا اين قرآنى كه مشتمل بر شريعت است، وظائف عمليه‌اى است كه اگر مردم به آن عمل كنند يك يك آنها مردم را بينا مى‌سازد، و مردم به وسيله آن به راه حق هدايت مى‌شوند، راه حقى كه همان راه خدا و راه سعادت است.
پس اينكه بعد از ذكر تشريع شريعت فرمود " هٰذٰا بَصٰائِرُ لِلنّٰاسِ‌" در حقيقت نظير جمله " هٰذٰا هُدىً وَ اَلَّذِينَ كَفَرُوا... " است كه در اول سوره بعد از ذكر آيات توحيد قرار گرفته است.
" وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ‌" - يعنى دلالتى است واضح، و افاضه خيرى است براى قومى كه يقين دارند. و مراد از قومى كه يقين دارند، مردمى است كه به آيات خدا يقين دارند، آياتى كه بر اصول معارف دين دلالت دارد، چون معهود در قرآن كريم اين است كه همواره كلمه يقين را در مورد اصول عقائد بكار مى‌برد. در اين جمله هدايت و رحمت را مختص به قومى كرده كه يقين دارند، با اينكه قبلا تصريح كرد كه قرآن بصائر براى همه مردم است، و اين خالى از اشعار و اشاره به اين نكته نيست كه مراد از "هدايت" هدايت به معناى رساندن به مقصد است، نه صرف نشان دادن راه آن، كه همان تبصر است. و نيز مراد از "رحمت" رحمت خاصه به كسانى است كه بعد از ايمان به خدا و پرهيز از او به رسول خدا (ص) هم ايمان آوردند، همانهايى كه در آيه " يٰا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللّٰهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ " و آيه " ذٰلِكَ اَلْكِتٰابُ لاٰ رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ اَلَّذِينَ‌ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ‌ ... وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ‌" مورد نظرند. و رحمت خدا درجاتى بسيار دارد كه از نظر سعه و ضيق مختلفند
تفسیرالمیزان


هٰذٰا بَصٰائِرُ لِلنّٰاسِ‌ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ‌. «هذا» به قرآن اشاره است و «بصائر» عبارت از دلايلى است كه شما با آنها حق و راه هدايت را مى‌بينيد و ترديدى نيست كه اگر كسى به قرآن اقتدا كند، يقين پيدا خواهد كرد كه او به‌وسيلۀ پروردگارش هدايت يافته و مشمول رحمت او شده است. نظير اين آيه در جلد سوم، آيۀ 203 از سورۀ اعراف بيان شد.

تفسير کاشف مغنیه، محمدجواد ، جلد 7 ، صفحه 53

حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها
مطالب این پاراگراف (16-20) و پاراگراف قبل حکایت از این دارد که هنگام نزول این سوره مسلمانان دو نوع دشمن داشتند:

1- دشمن سنتی آنها یعنی مشرکان عرب (آیه 14)

2- دشمن جدید، یعنی اهل کتاب ( و یعنی یهودیان) (آیه های 16 و 17)

از آیه های 14 و 15 فهمیده می شود به مسلمانان ضمن سفارش مدارا با کفار و مشرکان، امید بهروزی می دهد (آخر آیه14و ابتدای آیه 15).

کلمه «امر» در آیه 17، اگر در شعاع آیه 18 دیده شود. به معنی نبوت است.

از آیه 17 معلوم می شود یهودیان دلایل روشنی درباره پیامبر داشتند اما پس از اینکه آنرا دیدند و شناختند حسادت ورزیدند (البته این یکی از موارد «اختلاف» آنهاست) و بعلت حسادت دشمن اسلام و پیامبر اسلام(ص) شدند.

در اینجا توصیه خداوند به پیامبر(ص) این است که:

1- با گروه اول مدارا کن و بزودی پیروز خواهی شد.

2- به گروه دوم اهمیت نده زیرا نمی توانند ضرری به بزنند.

ضمناً اینکه در آیه 16 فرموده به بنی اسرائیل کتاب و حکم و نبوت دادیم، نوعی انتقاد از آنهاست که آنها علیرغم این نعمتهای بزرگ رفتار مناسب نشان ندادند.

در هر حال این پاراگراف موضع سرزنش به یهودیان را دارد که علیرغم اینکه حقانیت رسول خدا (ص) برایشان معلوم و محقق بود انکار میکردند و همچنین حاوی آموزش به آنحضرت است که نه به این مطلب و نه به اینان چندان اهمیتی مده.

همچنین با دقت در این پاراگراف فهمیده میشود ریشه و عصاره و چکیده همه ادیان الهی یکی است

ای پیامبر! و البته به بني اسرائيل کتاب و حکم و پيامبري داديم و ازچیزهای پاکيزه روزيشان نموديم و آنها را بر مردمِ معاصرشان برتري دادیم (16)
و نیز دلايل روشني درباره آن امر نبوت که مایه برتریشان بود به آنان داديم. اما ، قدر ندانستند و اختلاف کردند و اختلاف هم نکردند مگر پس از اينکه آن علم بسويشان آمده بود و اختلافشان هم بعلت تجاوزی بود که به حقوق يگديگر ميورزيدند و البته پروردگارت بين آنها درباره موضوع مورد اختلافشان در روز قيامت داوري خواهد نمود، و در هر حال موقعیتِ عالی شان را از دست دادند (17)
آنگاه تو را از آبشخوري از امر وحی و دین برخوردار کرديم، پس پيرويش کن و از اميال کساني که علم ندارند پيروي مکن (18) آنها در قبال خداوند نميتوانند برایت کاري کنند و ظالمان، بعضي شان دوستان بعضي ديگرند اما خداوند دوست مومنان است (19)
اين، متضمن بصيرت هائي و هدايتي و رحمتي است، اما، فقط يقين داران از آن مایه های بصیرت استفاده میکنند (20)
ترجمه و تفسیر مرحوم گنجه اي

منظور از فضیلت و برتری بنی اسراییل بر عالمین چیست؟
پاسخهای مختلف را در لینک زیر ملاحظه نمایید

[u]http://quranpuyan.com/yaf_postsm20483_mSdq-w-lt-brtry-w-fDylt-bny-sryyl-br-lmyn-chh-bwd.aspx#post20483[/u]
   آی پی: 37.202.143.126
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده
farhang
5
ارسال شده : about 1 Year ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال
ترجمه تدبر و فهم سوره جاثیه ایات 21-26

جاثیه:21
أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أَن نَّجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاءً مَّحْيَاهُمْ وَمَمَاتُهُمْ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ
کساني که کارهاي زشت كردند 26 آيا مي‌پندارند ما آنها را [با چنين دستاوردی از تباهي] همانند کساني که ايمان آورده و کارهاي شايسته انجام دادند قرار مي‌دهيم؛ [به گونه‌اي كه] زندگي و مرگشان يكسان خواهد بود!؟27 چه بد داوري مي‌كنند!28

______________
26- در اين آيه به جاي: يعملون، يفعلون، يکسبون و مشابه آن، جمله: «الَّذِينَ اجْتَرَحُوا» آمده است. «اجْتَرَحُوا» از ريشه «جَرحْ» و جراحت، همان زخم است [مائده 45 (5:45) ]. سگ شکاري را نيز، که صيد مجروح را با دندان مي‌گيرد، «جوارح» [جمع جارحه] مي‌نامند [مائده 4 (5:4) ]. دست و پاي انسان هم که چيزي را کسب مي‌کنند جوارح ناميده مي‌شوند. با اين مقدمات، در جمله‌ «الَّذِينَ اجْتَرَحُوا»، که در باب افتعال [پذيرش فعل] آمده، نوعي تمايل و آمادگي براي به چنگ آوردن منافع شخصي ديگران احساس مي‌شود.

27- «مَمَات» به مرگ يا زمان مرگ گفته مي‌شود. لغت متروكه و فراموش شده را نيز مُمات مي‌گويند. اين لفظ دو بار ديگر در قرآن و همواره با حيات آمده است: اسراء 75 (17:75) - «...ضِعْفَ الْحَيَاهِ وَضِعْفَ الْمَمَات...»، انعام 162 (6:162) - «...وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِين». درست است كه آدمي از نظر جسمي مي‌ميرد و به انتها مي‌رسد، اما آثار اعمال نيك و بدش هستي يافته و تا ابد ادامه مي‌يابد، بنابراين نيكان و بدان نه در زندگي‌شان يكسان‌اند و نه پس از مرگشان.

28- در نقد داوري گمراهان در قرآن سه بار جمله «فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُون» آمده است [يونس 35 (10:35) ، صافات 154 (37:154) و قلم 36 (68:36) ] و چهار بار جمله «سَاءَ مَا يَحْكُمُون» [انعام 136 (6:136) ، نحل 59 (16:59) ، عنكبوت 4 (29:4) و جاثيه 21 (45:21) ]. آيه 4 عنكبوت نيز در مذمّت «الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ» مي‌باشد.

تفاوتهای مومن و کافر در زندگی ،مرگ،برزخ و قیامت

اگر قيامتي باشد مثل دنيا ما مرفّه هستيم، اين‌طور نيست! اينها خوش‌خيال بودند که مي‌گفتند اگر قيامتي هم باشد، آن‌جا هم مثل دنيا ما مرفّه هستيم.
قرآن کريم تقريباً در پنج ـ شش طايفه از آيات قرآن کريم روي اين حرف باطل خط ابطال کشيد؛
اولاً يک طايفه از آيات است که برهان اقامه کرد خدا، قيامت، وحي، نبوت، شريعت و دين «حق» است؛ البته با براهين فراوان. براي اينکه آن برهان‌های دقيق عقلي در دسترس ديگران قرار بگيرد، در طايفه ثانيه مثال‌ها زد، فرمود مگر کور و بينا يکسان‌ هستند؟ مگر زنده و مرده يکسان‌ هستند؟ مگر «ظِلّ» و «حَرور» يکسان‌ هستند؟ مگر عالِم و جاهل يکسان‌ هستند؟ گاهي زنده و مرده، گاهي «ظِلّ» و «حَرور»، گاهي کور و بينا اينها را مَثَل زد، ﴿هَلْ يَسْتَوِي الأعْمَي وَ الْبَصِيرُ﴾، ﴿وَ لاَ الظِّلُّ وَ لاَ الْحَرُورُ﴾ و مانند اينهاست که اين بخش را از نظر علمي تبيين کرد. بعد قصه‌ها و داستان‌ها را شروع کرد؛ فرمود که در دنيا مؤمن هرگز در راه نمي‌ماند و کافر هرگز به مقصد نمي‌رسد.
﴿وَ مَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكاً﴾ نه يعني فقير مي‌شود؛ يعني در فشار است، با قرص خواب دارد زندگي مي‌کند. مؤمن کاملاً راحت است ﴿هُوَ الَّذِي أَنزَلَ السَّكِينَةَ﴾، اما اين کاملاً در فشار است؛ اين برای زندگي است

در هنگام مرگ هم اين دو آيه هست که فرمود: ﴿يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبَارَهُمْ﴾در سوره «نحل» فرمود به اينکه مؤمنان يک سَبک مي‌ميرند و تبهکاران طرز ديگر مي‌ميرند؛ آيه 28 سوره مبارکه «نحل» اين است: ﴿الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلاَئِكَةُ ظَالِمِي أَنفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا السَّلَمَ﴾ آنها تسليم مي‌شوند و مي‌گويند: ﴿مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِن سُوءٍ﴾ که جواب مي‌دهند: ﴿بَلَي إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا كُنتُم تَعْمَلُونَ ٭ فَادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيَها فَلَبِئْسَ مَثْوَي الْمُتَكَبِّرينَ﴾،[49] آن‌گاه بعد نسبت به مؤمنين که مي‌رسد در آيه 32 می‌فرمايد: ﴿الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلاَئِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلاَمٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا كُنتُم تَعْمَلُونَ﴾. پس ﴿لَا يَسْتَوُونَ﴾.

وارد برزخ هم که شدند، در آن‌جا هم اين‌طور نيست که يکسان باشند، در برزخ هم همين مشکلات را دارند، در قيامت هم همين مشکلات را دارند، آنها هم که يکي جهنم است و ديگری بهشت؛ در اين پنج ـ شش طبقه و طايفه از آيات همه‌ آن در بيان فرق است
پس فرق است بين مرگ اينها و حيات اينها که فرق بود و مرگ اينها که فرق است، به طور کلّي ذات اقدس الهي در آيه هجده سوره مبارکه «سجده» مي‌فرمايد: ﴿أَ فَمَن كَانَ مُؤْمِناً كَمَن كَانَ فَاسِقاً لَا يَسْتَوُونَ﴾؛ شما خيال مي‌کنيد که هر دو يکسان مي‌ميرند؟ يکسان وارد برزخ مي‌شوند؟ حواس شما جمع باشد، اين طور نيست! ﴿أَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَي نُزُلاً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ٭ وَ أَمَّا الَّذِينَ فَسَقُوا فَمَأْوَاهُمُ النَّارُ كُلَّمَا أَرَادُوا أَن يَخْرُجُوا مِنْهَا أُعِيدُوا فِيهَا﴾[51] اين در سوره مبارکه «سجده» بود. در «ص» هم همين طور است، در سوره مبارکهٴ «ص» آيه 28 اين است: ﴿أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الأرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ

تفسير تسنيم

جاثیه:23
أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
[با توجه به ارتباط عمل با سرنوشت] آيا به آن كه هواي نفس خويش را معبود خود گرفته است توجه كرده‌اي31 و خدا نيز او را، با وجود علمي [كه دارد]،32 به گمراهي سپرده 33 و بر گوش و دلش مُهر نهاده و بر ديده‌اش پرده‌اي کشيده است.34 پس چه کسي بعد از خدا او را [به سوي سعادت] رهبري خواهد کرد؟ پس آيا چنين كساني پند نمي‌گيرند؟

______________
31- الهه گرفتن هواي نفس، همان محور قرار دادن تمايلات و تمنيّات دل [به جاي خدا] است كه در وصف خودپرستان گويا‌تر از هر مثالي است. دو آية قبل سخن از بد كرداراني بود كه نمي‌فهمند تفاوت فاحشي ميان زندگي و مرگ آنها با نيكوكاران وجود دارد، و جدي، حق و هدفدار بودن جهان را باور نمي‌كنند! اين آيه در ريشه‌يابي رفتار آنان، مسئله «خودمحوري» و «هواي نفس پرستي» را مطرح مي‌سازد. انسان فطري و سالم از اطلاعاتي كه به وسيلة گوش و چشم و دل [ابزار سه‌گانة شناخت] كسب مي‌كند، راه منطقي و معقول هر كار را مي‌يابد و به آن عمل مي‌كند. اما كسي كه «خود محور» و «خودبين» است، اطلاعات كسب شده را از فيلتر «منيّت» و منافع شخصي خود مي‌گذراند. به اين ترتيب «خودپرستي» به كلي راه مستقيم را منحرف مي‌سازد و همه اطلاعات كسب شده را به سود خود توجيه و تفسير مي‌كند.

32- جمله نكره «عَلَى عِلْمٍ»، ممكن است گوياي اين حقيقت باشد که علم و آگاهي، گرچه شرط لازم است، اما مادام که خودپرستي بر آدمي مسلط باشد، سودي براي سعادت او نخواهد داشت، هر چند کساني به اشتباه مي‌پندارند مشکلات جامعه با رشد تحصيلات و بالا رفتن درجات علمي خود به خود حل مي‌شود.

33- خدا هيچکس را گمراه نمي‌کند، «وَأَضَلَّهُ اللهُ» رها کردن و به حال خود سپردن خودپرستان است. اگر معناي اصلي هدايت، رساندن به مقصود، و به تعبيري «راه‌بري» [نه راهنمايي] است، «أَضَلَّهُ اللهُ» كاملا خلاف آن است. اين كه گفته شده قرآن هدايتي است براي متّقين، مؤمنين، محسنين و مسلمين [تسليم شدگان]، منظور اين است كه با اين صفات مي‌شود به مقصود رسيد. اما خودپرستان به جايي نمي‌رسند و در نظام خدا به حال خود رها مي‌شوند.

34- مُهر زدن بر گوش و دل و پرده کشيدن بر چشم، نتيجه عمل و بازتاب مکتسبات خود هوس‌ران‌ها است که در نظام علت و معلولي دامن خودشان را مي‌گيرد و به دليل علت‌العلل بودن خدا، به او نسبت داده مي‌شود. مُهر زدن، نماد تعصب و عدم تمايل به شنيدن و انديشه [در نظريات ديگران]، و پرده کشيدن بر ديده، نماد نديدن حقيقت امور، و حجاب خودخواهي بر خِرد مي‌باشد.

تفسیر بازرگان

حقيقت عبادت اطاعت كردن است

و معناى گرفتن اله ، پرستيدن آن است . و مراد از پرستش هم اطاعت كردن است ، چون خداى سبحان اطاعت را عبادت خوانده ، و فرموده : ((الم اعهد اليكم يا بنى آدم ان لا تعبدوا الشيطان انه لكم عدو مبين و ان اعبدونى (( و نيز فرموده : ((اتخذوا احبارهم و رهبانهم اربابا من دون اللّه (( و نيز فرموده : ((و لا يتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون اللّه ((.
و اعتبار عقلى هم موافق با اين معنا است ، چون عبادت چيزى به جز اظهار خضوع و مجسم نمودن بندگى بنده نيست . عابد در عبادتش ‍ مى خواهد اين معنا را مجسم سازد، كه من بجز آنچه معبودم اراده كرده اراده نمى كنم ، و به جز آنچه او راضى است عمل نمى كنم . و بنابراين ، هر كس هر چيزى را اطاعت كند در حقيقت او را عبادت كرده و او را معبود خود گرفته است ، پس اگر هواى نفس خود را اطاعت كند، آن را اله خود گرفته و پرستيده ، با اينكه غير خدا و غير هر كسى كه خدا دستور دهد نبايد اطاعت شود

● معناى ((اله (( گرفتن ((هوى ((

پس معناى اينكه فرمود: ((افرايت من اتخذ الهه هويه (( اين مى شود: آيا عجب نيست كه كسى هواى نفس خود را بپرستد، و آن را اطاعت و پيروى كند با اينكه مى داند غير از هواى نفس معبودى دارد كه بايد او را بپرستد و اطاعت كند، و ليكن در عين حال معبود و مطاع خود را هواى نفس خود مى گيرد؟

ترجمه تفسير الميزان جلد 18 صفحه : 264

نظام هستي به حق خلق شده است، يک؛ و پايان اين عالَم هم صحنهٴ معاد است که در صحنه معاد بين حق و باطل، صدق و کذب، خَير و شرّ، حَسن و قبيح فرق است تا بشود نظام عدل، دو. قبلاً بيان مسئله شريعت بود و اوّل کسي که موظف است پيرو شريعت باشد خود پيغمبر(ص) است که فرمود ما شريعت نازل کرديم ﴿ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَي شَرِيعَةٍ مِنَ الأمْرِ فَاتَّبِعْهَا﴾.و کسي که پيرو شريعت نيست، پيرو هوا است؛ به هر حال انسان برنامه‌اي دارد، آن برنامه اگر مطابق دين نبود، مطابق ميل خودش هست. ﴿أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَوَاهُ﴾، «إله» دارد؛ ولي به جاي اينکه «إله» خود را عبادت کند، هواي خود را عبادت کرده است که در حقيقت هواي خود را به جاي «إله» مي‌داند.

سئوال: منظور از أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَي عِلْمٍ چیست؟ مگر خدا گمراه میکند؟ معنای علی علم چیست؟

اين ﴿أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَي عِلْمٍ﴾؛ يعني کسي که به علم خود عمل نکرده است، عالماً عامداً به طرف ضلالت مي‌رود؛ اين دو تفسير دارد: اين ﴿عَلَي عِلْمٍ﴾ به هر حال مفعول واسطه است براي ﴿أَضَلَّهُ﴾، منتها بحث در اين است که آيا اين حال است براي فاعل يا حال است براي مفعول؟
يک تفسير که جناب فخر رازي و امثال ايشان اشاره کردند که گفتند اين ناظر به سوره مبارکه «انعام» است؛ در سوره مبارکهٴ «انعام» ذات اقدس الهي فرمود که ﴿اللّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ﴾؛ خدا مي‌داند که چه کسي را پيغمبر کند! اين‌جا هم فرمود: «اللهُ أعْلَمُ حَيثُ يُظِلُّ مَنْ يَشَاء»؛ چه کسي شايسته هدايت نيست و بايد گمراه بشود! لکن اين معنا که گفته شد مستفاد از آيه نيست. اگر شخص از اين نردبان سوء استفاده کرد و آن را به طرف چاه برد، همين نردبان و پله‌هاست ولي به طرف چاه رفت: ﴿أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَي عِلْمٍ﴾ دامن‌گير او مي‌شود؛ يعني او عالمانه گناه مي‌کند اين معنا دقيق‌تر از آن است که جناب فخر رازي مي‌گويد

﴿أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَي عِلْمٍ﴾؛ يعني ذات اقدس الهي آنها را اضلال کيفري کرده، نه اضلال ابتدايي؛ خداي سبحان آنها را گمراه کرده که ﴿يُضِلُّ مَن يَشَاءُ وَ يَهْدِي مَن يَشَاءُ﴾، اما ﴿وَ مَا يُضِلُّ بِهِ إِلاّ الْفَاسِقِينَ﴾؛ اين اضلال، اضلال در برابر هدايت ابتدايي نيست، بلکه در برابر هدايت پاداشي است و اضلال کيفري است، خدا هرگز اضلال ابتدايي ندارد، چون ﴿هُدًي لِلنَّاسِ﴾[6] است و همه را هدايت کرده است. هدايت دو قسم است: ابتدايي و پاداشي؛ اما اضلال بيش از يک قسم نيست و آن اضلال کيفري است. اضلال کيفري يعني اينکه ذات اقدس الهي افرادي را هدايت کرده است، حکم الهي به آنها رسيده، آنها عالماً عامداً ﴿نَبَذَ فَرِيقٌ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ﴾،[7] از آن به بعد ذات اقدس الهي اينها را گمراه مي‌کند، اين مطلب اول.

مطلب دوم اين است که گرچه اضلال کيفري هم باشد، امر وجودي نيست؛ يعني اين‌طور نيست که خدا يک امر وجودي به نام ضلالت به اينها بدهد، بلکه آن فيض و فوز خاص خودش را مي‌گيرد و اينها را به حال خود رها مي‌کند. اين «وَ لَا تَكِلْنِي إِلَي نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَدا»،[8] «لَا تَكِلْنِي إِلَي غَيْرِك‌»[9] همين است. خدا افراد را به حال خودشان رها مي‌کند.

پرسش: ممکن است ﴿هُدًي لِلنَّاسِ﴾ عام باشد، ﴿هُدًي لِلْمُتَّقِينَ﴾ خاص آن باشد که فقط متّقين هدايت شوند و بقيه؟
پاسخ: يعني آن هدايت پاداشي است. اين درباره هدايت است که دو قسم است، آن ﴿هُدًي لِلنَّاسِ﴾ عام است، ولي بهره‌برداري از اين هدايت متعلق به متّقين است،
آن ﴿يَهْدِي مَن يَشَاءُ﴾ يک مطلب سومي است؛ يک ﴿هُدي لِلنَّاسِ﴾ است؛ يعني همه را هدايت کرد، ﴿هُدي لِلْمُتَّقِينَ﴾ است؛ يعني متّقين از همان هدايت بهره مي‌برند و ديگران بهره نمي‌برند. مرحله سوم اين است که اين متّقيان که بهره بردند، خدا به اينها پاداش مي‌دهد، آن پاداش گرايش به تقوا است، ميل به تقوا است، انزجار از گناه است، بوي بد گناه را استشمام مي‌کنند و مانند آن.

اما درباره اينکه اضلال يک امر وجودي نيست، يک حرف ديگري است؛ خدا گمراه مي‌کند؛ پس خدای سبحان اضلال ابتدايي که اصلاً ندارد، اضلال کيفري دارد و اضلال کيفري هم براي کساني است که حجّت الهي بر آنها تمام شده و عالماً عامداً دارند بي‌راهه مي‌روند، از اين به بعد ﴿يُضِلُّ مَن يَشَاءُ﴾ هست، اين ﴿يُضِلُّ مَن يَشَاءُ﴾ يعني چه؟ آيا يعني اينها را به طرف گناه سوق مي‌دهد؟ هرگز چنين کاري نمي‌کند! بلکه فيض خود را رها مي‌کند و از اينها مي‌گيرد، اينها را به حال خود رها مي‌کند

تفسیر تسنیم

● مفاد جمله : ((و اضله الله على علم (( و بيان عدم منافات بين ضلالت و علم

و معناى اينكه فرمود: ((و اضله اللّه على علم (( اين است كه : چنين كسى با اضلالى از خداى تعالى گمراه شده ، و اگر خداى تعالى گمراهش ‍ كرده از باب مجازات بوده ، براى اينكه او هواى نفس خود را پيروى كرده ، و خدا او را گمراه كرد، در عين اينكه او عالم بود، و مى دانست كه بيراهه مى رود.
خواهى گفت : چطور ممكن است كسى با بلد بودن راه در عين حال بيراهه برود؟ و يا چگونه تصور مى شود كه انسان با داشتن يقين به چيزى آن را انكار كند، كه آيه شريفه ((و جحدوا بها و استيقنتها انفسهم (( آن را از پاره اى انسانها حكايت مى كند؟
در جواب مى گوييم : منافات ندارد كه آدمى راه را بداند، و در عين حال بيراهه برود، و يا به چيزى يقين داشته باشد در عين حال آن را انكار كند، براى اينكه علم ملازم هدايت نيست ، همچنان كه ضلالت ملازم با جهل نيست ، بلكه آن علمى ملازم با هدايت است كه توأم با التزام عالم به مقتضاى علمش باشد؛ يعنى عالم ملتزم به لوازم علم خود نيز باشد و به آن عمل كند تا دنبالش هدايت بيايد. و اما اگر عالم باشد، ولى به خاطر اينكه نمى تواند از هواى نفس صرف نظر كند ملتزم به مقتضا و لوازم علم خود نباشد، چنين علمى باعث اهتداء او نمى شود، بلكه چنين علمى در عين اينكه علم است ضلالت هم هست . و همچنين يقين ، اگر توأم با التزام به لوازم آن نباشد، با انكار منافات ندارد.

و اما اينكه بعضى از مفسرين گفته اند مراد ((از علم در اين آيه علم خداى تعالى است ، يعنى خدا با علم خودش به حال اين بنده او را گمراه كرده (( معنايى است كه از سياق آيه دور است .

معناى آيه چنين مى شود: مشركين گفتند حياتى نيست مگر همين حيات دنيايى ما كه با آن در دنيا زندگى مى كنيم ، پس لايزال بعضى از ما يعنى سالخوردگان مى ميرند، و بعضى ديگر يعنى اخلاف و نسلهاى جديد زنده مى مانند، و ما را جز دهر و روزگار كسى هلاك نمى كند، اين گذشت زمان است كه هر نوى را كهنه ، و هر سالمى را فاسد، و هر زنده اى را آماده مرگ مى سازد، پس مسأله مرگ عبارت از انتقال از خانه اى به خانه ديگر كه منتهى به بعث و بازگشت به سوى خدا باشد نيست .

تفسیر المیزان

وَقَالُوا مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا إِلَّا الدَّهْرُ وَمَا لَهُم بِذَلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ {24}
و گفتند غير از زندگانى دنياى ما [چيز ديگرى] نيست مى‏ميريم و زنده مى‏شويم و ما را جز طبيعت هلاك نمى‏كند و[لى] به اين [مطلب] هيچ دانشى ندارند [و] جز [طريق] گمان نمى‏سپرند {24}

مشکل اساسي مردم حجاز ‌ اين بود که مي‌گفتند ما يک مرگ داريم و يک زندگي؛ درباره مرگ مي‌گفتند: ﴿إِنْ هِيَ إِلاّ مَوْتَتُنَا الْأُولَي﴾، اين ﴿الْأُولَي﴾ در مقابل ثانيه نيست؛ ممکن است ثانيه داشته باشد يا نداشته باشد، آن‌جا که ثانيه ندارد هم مي‌گويند ﴿الْأُولَي﴾، ﴿إِنْ هِيَ إِلاّ مَوْتَتُنَا الْأُولَي﴾؛ يعني جدای از يک بار، ما مرگي نداريم و درباره حيات هم مي‌گويند که ما بيش از يک زندگي نداريم: ﴿إِنْ هِيَ إِلاّ حَيَاتُنَا الدُّنْيَا﴾

فرمود: ﴿وَ إِذَا تُتْلَي عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ مَّا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلاّ أَن قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ﴾ حرف آنها بعد از آيات الهي اين است که مي‌گويند اگر معاد ـ حيات «بعدَ الموت» ـ حق است، «آباء» و مرده‌هاي ما را که مُردند إحيا کنيد! آنها خيال مي‌کنند که معاد برگشت انسان به دنياست، در حالي که وضع کلّ دنيا برمي‌گردد؛ دنيا جاي آزمون است، نه جاي پاداش و کيفر! اينها نمي‌دانند که روز حساب غير از روز عمل است؛ روز «امتحان» دنياست و روز «حساب» که پاداش و کيفر است آخرت است. معاد نمي‌تواند در دنيا باشد، دنيا نمي‌تواند محل معاد باشد؛ دارِ تکليف و امتحان، دارِ نتيجه نخواهد بود
اگر منظور از حجّت «مُطلقُ مَا يَحْتَجُّ بِهِ الإنسان» باشد ﴿مَّا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلاّ أَن قَالُوا﴾ مي‌شود استثناي متّصل؛ اما اگر منظور از حجّت، حجّت حق باشد، چون اين حجّت «داحض» است و حق نيست، اين استثنا مي‌شود استثناي منقطع ﴿مَّا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلاّ أَن قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ﴾

فرمود در جواب آنها بگو که دنيا جاي آزمون است، ما که شما را نمي‌توانيم بعد از مرگ دوباره بيازماييم! بعد از مرگ هر کسي بايد به پاداش و کيفر اعمال خودش برسد: ﴿قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ﴾ اول، ﴿ثُمَّ يُمِيتُكُمْ﴾ بعد از مرگ دنيا، ﴿ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ﴾ که حيات بعد از موت است ﴿إِلَي يَوْمِ الْقِيَامَةِ﴾

اين ﴿يَوْمِ الْقِيَامَةِ﴾، ﴿لاَ رَيْبَ فِيهِ﴾ است. اصطلاح ﴿لاَ رَيْبَ فِيهِ﴾ در قرآن کريم مثل اصطلاح «بالضَّرورة» است؛ مي‌گوييد دو دوتا چهارتا «بالضَّرورة». اصطلاح ﴿لاَ رَيْبَ فِيهِ﴾ به منزله «بالضَّرورة» است در فرهنگ قرآن کريم. قيامت حق است ﴿لاَ رَيْبَ فِيهِ﴾، معاد حق است ﴿لاَ رَيْبَ فِيهِ﴾، بهشت حق است ﴿لاَ رَيْبَ فِيهِ﴾، ﴿ذلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدي لِلْمُتَّقِينَ﴾اين ﴿لاَ رَيْبَ فِيهِ﴾ يعني شک‌بردار نيست، ترديدپذير نيست و مانند آن

تفسیر تسنیم

آیات 23 تا 25 «پرانتزی» هستند، زیرا اگر چشم خویش را بر آنها ببندیم و قبل و بعدش را وصل کنیم خواهیم دید روال سخن صاف و یکدست خواهد شد.

فعل خداوند قانونمند است

آیه 23 را باید با توجه به تیتر فوق بخوانید و مفهوم کلی آن این است که او کارهائی کرد که لازم شد نظامات و سیستم­های مستقر شده الهی بر گوش و قلب او مُهر زده و بر چشمش پرده افکنده و او را علیرغم علمی که داشت به ورطه گمراهی بیفکنند.

خواسته دل را بجای خدا نشاندن یعنی چه؟
خداوند خود را در سوره ناس، «رب» و «مَلِک» و «اِله» نامیده.

«اِله» آن جنبه از خصوصیات خدائی است که آدمی نسبت به آن صمیمانه­ترین رابطه را برقرار می­کند که همان پرستش باشد و نتیجه­ اش اطاعت بی­ قید وشرط است.

خواسته دل را بجای خدا نشاندن یعنی اینکه آدمی از خواسته دل خویش اطاعت فوریِ بی­قید و شرط کند و در این رابطه عقل و منطق را زیر پا بگذارد و اگر دقت کنیم موارد و مصادیق این نوع رفتار را در تاریخ بشری خیلی زیاد می­یابیم.

تفسیر مرحوم گنجه ای
   آی پی: 37.202.147.230
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده
farhang
6
ارسال شده : about 12 Months ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال
ترجمه تدبر و فهم سوره جاثیه سئوالات و نکات تفسیری ایات 27 تا 37


﴿وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ﴾،
مُبطل هم لازم است و هم متعدّي است؛ «أبطَلَ» يعني «أزالَ»؛ يعني مطلبي را باطل کرد، يک؛ «أبطَلَ» يعني «فَعَلَ فِعلاً باطِلاً»، «مبطِل» يعني آدم باطل‌گو، باطل‌رو و باطل‌خو. اينها که مبطل‌ هستند، يعني کار باطلي انجام مي‌دهند، روش و مَنش و کُنش و سيره و سنّت اينها باطل است، وگرنه اينها که چيزي را باطل نمي‌کنند، خودشان در متن بطلان‌ هستند! اينها که در متن بطلان‌ می‌باشند، اينها را مي‌گويند مُبطل، اين ديگر متعدّي نيست که چيز ديگري را باطل بکنند، گرچه در حيطهٴ خودش متعدّي است؛ يعني کساني که کار باطل، حرف باطل، روش باطل، سيره باطل، سنّت باطل و سريرهٴ باطل دارند اينها را اظهار مي‌کنند؛ اينها خسارت مي‌بينند

تفسیر تسنیم

در معناى كلمه ((مبطلون (( گفته : ((ابطال (( به معناى فاسد كردن و از بين بردن چيزى است ، چه اينكه آن چيز حق باشد و چه باطل ، و در قرآن هر دو موردش آمده ؛ در باره ابطال حق مى فرمايد: ((خسر هنالك المبطلون (( و در باره ابطال باطل مى فرمايد: ((ليحق الحق و يبطل الباطل ((. و گاهى هم در مورد گفتن چيزى كه حقيقت ندارد استعمال مى شود، مانند آيه ((و لئن جئتهم بايه ليقولن الذين كفروا ان انتم الا مبطلون : هر آيت و معجزه اى كه برايشان بياورى ، آنهايى كه كافرند مى گويند آنچه شما مى گوييد باطل و خالى از حقيقت است ((.
و معناى آيه اين است : روزى كه ساعت ؛ يعنى روز بازگشت به سوى خدا، بر پا مى شود در آن روز مبطلون ، آنهايى كه حق را باطل جلوه مى دادند و از آن اعراض مى كردند زيانكار مى شوند.

تفسیر المیزان

جاثیه:28 منظور از کتاب امتها چیست؟
وَتَرَى كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَى إِلَى كِتَابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
و [در آن روز] همه اُمت‌ها [=جوامع مختلف بشري در طول تاريخ با اهداف و عملکردهاي متفاوت] را زانوزده مي‌بيني. هر امتي به سوي نامه عملش فرا خوانده مي‌شود،42 [به آنها گفته مي‌شود] امروز جزاي هر آنچه را [در طول زندگي] مي‌کرديد مي‌گيريد.

______________
40- فرق «اُمت» با قوم، قبيله، جماعت، طايفه و... در قصد و هدف، آرمان، عقايد و رويکردهاي آنهاست. امت از ريشه «اُمّ» به معناي قصد است و امت اجتماعي است که فكر و فرهنگ مشترکي دارند.

41- نام سوره از همين آيه اخذ گرديده و مقدمات ذكر شده تا اين آيه، زمينه‌سازي براي انتقال آن به منكران مي‌باشد.

42- بديهي است منظور از کتاب، اوراقي ميان دو جلد نيست؛ کتاب، مجموعة ثبت و ضبط شده پندار‌ها، گفتارها و کردارهاي آدمي است. نطق کتاب نيز گواهي حقيقي است، نه گفتار زباني. به قول مولوي: نطق آب و نطق خاک و نطق گِل هست محسوس حواس اهل دل

تفسیر بازرگان


28 - وَ تَرىٰ كُلَّ أُمَّةٍ جٰاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعىٰ إِلىٰ كِتٰابِهَا . يعنى بعد از قيام ساعة، جريان از اينقرار خواهد بود. اين آيه و آيۀ بعدى حكايت از كتابى مى‌كند كه براى هر امت تشكيل خواهد شد. چنان كه: آيۀ: وَ كُلَّ إِنسٰانٍ أَلْزَمْنٰاهُ طٰائِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ اَلْقِيٰامَةِ كِتٰاباً يَلْقٰاهُ مَنْشُوراً اسراء/ 13 دلالت بر كتاب شخصى دارد. ناگفته نماند: كارهاى اجتماعى طورى است كه از عهده يك نفر ساخته نيست بلكه عده‌اى در به وجود آوردن آن دست به كار مى‌شوند، اعم از آنكه بدعت باشد يا سنّت، لذا براى امّتى كه آن را به وجود آورده است نامه عملى تشكيل مى‌شود كه همه طبق آن معاقب يا مثاب مى‌شوند. «جاثية» حاكى از خضوع انسانها در مقابل حق است. آيه درباره گناهكاران است ولى همه مشمول اين قانون هستند گناهكار باشند يا نيكوكار. اَلْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مٰا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ‌ ظهور اين كلام و آيه بعدى درباره تجسم اعمال است.
تفسیر احسن الحدیث قرشی، علی اکبر ، جلد 10 ، صفحه 121

خطاب در آيه شريفه هر چند متوجه يك نفر است، كه همان رسول خدا (ص) است، و ليكن نه به عنوان اينكه رسول خدا (ص) است، بلكه به عنوان كسى كه مى‌تواند ببيند، پس خطاب به عموم بينندگان است. و منظور از اينكه فرمود: در آن روز هر امتى را به سوى كتابش مى‌خوانند، اين است كه هر امتى در برابر نامه عملش قرار مى‌گيرد تا به حسابش رسيدگى شود. به شهادت اينكه دنبالش مى‌فرمايد "امروز جزاء داده مى‌شويد هر آنچه كرده‌ايد". و معناى آيه اين است كه: تو و هر بيننده ديگرى مى‌بينيد هر امت از امتها را كه بر روى زانو مى‌نشينند، به حالت خضوع و ترس، و هر امتى به سوى كتاب مخصوص به خودش، يعنى نامه اعمالش دعوت مى‌شود، و به ايشان گفته مى‌شود: امروز به عنوان جزاء، همانهايى به شما داده مى‌شود كه انجام داده‌ايد.

تفسیر المیزان

اکثري مردم گرفتار محروميت از اخلاص‌ هستند؛ لذا زانو زده در قيامت محشور مي‌شوند. ﴿تَرَي كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِيَةً﴾؛ يعني غالب امت هم در آن روز گرفتار «وا نفسا» هستند؛ حالا يا کنايه است يا حقيقت، به زانو درمي‌آيند يا روي پنجه‌هاي پا مي‌ايستند، مي‌گويند همه به زانو درآمدند؛ يعني واقعاً اينها در حال تکيه به زانو محشور مي‌شوند، يا کنايه از ذلّت اينهاست؟
اين آيه مي‌گويد که ما غير از آن اعمال فردي که هر کس دارد، اعمال امت را جداگانه مي‌نويسيم: ﴿هذَا كِتَابُنَا﴾؛ کتابي را ذات اقدس الهي در صحنه قيامت ارائه مي‌دهد، مي‌فرمايد: ﴿تَرَي كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَي إِلَي كِتَابِهَا﴾؛ هر امتي را به نامه اعمالشان دعوت مي‌کنيم، معلوم مي‌شود که امت وجودي جدا دارد و يک نامه اعمال جدايي دارد؛ يا نه! هر کسي گذشته از حيثيت فردي، حيثيت جمعي و اجتماعي هم دارد، اعمالي که مربوط به حيثيت اجتماعي اوست را جداگانه مي‌نويسند و اعمالی که مربوط به حيثيت فردي اوست را جداگانه مي‌نويسند. ﴿تُدْعَي إِلَي كِتَابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ﴾ که ديگر به «ما» و «باء» و امثال آن نيست؛ يعني متن عمل شما کيفر شماست.

اين آيه دارد که ﴿كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَي إِلَي كِتَابِهَا﴾، امت اگر وجود جدا داشته باشد که اثبات آن سَهل نيست اثبات اينکه جامعه يک وجود تکويني جدايي داشته باشد کار سهلي نيست؛ آن وجود را بايد جهنم ببرند، آن وجود را بايد بهشت ببرند، آن چه وجودي است که به بهشت مي‌رود؟ آن چه وجودي است که به جهنم مي‌رود؟ آن چه وجودي است که کتاب جدا دارد؟
اما اگر گفتيم افراد دو تا حيثيت دارند: يک حيثيت فردي دارند و يک حيثيت جمعي و اين امت به آن حيثيت جمعي جامعه برمي‌گردد، ديگر مستلزم وجود جداگانه نيست؛

تفسیر تسنیم

جاثیه:29 منظور از استنساخ چیست؟
هَذَا كِتَابُنَا يَنطِقُ عَلَيْكُم بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنسِخُ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ
اين پرونده [ثبت شده] ماست که به درستي [و دقّت] بر شما سخن مي‌گويد،43 ما همواره از آنچه [در مدت عمر] انجام مي‌داديد نسخه برداري مي‌کرديم.44

______________
43- نطق كتاب و نطق چشم و گوش و پوست بدن را در قيامت در دو آيه زير نيز ذكر كرده است: مؤمنون 62 (23:62) - «...وَلَدَيْنَا كِتَابٌ يَنْطِقُ بِالْحَقِّ وَهُمْ لا يُظْلَمُونَ»، فصلت 20 (41:20) تا 22- «حَتَّى إِذَا مَا جَاءُوهَا شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ وَقَالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنَا قَالُوا أَنْطَقَنَا اللهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّهٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَلَا أَبْصَارُكُمْ وَلا جُلُودُكُمْ وَلَكِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللهَ لا يَعْلَمُ كَثِيرًا مِمَّا تَعْمَلُونَ».

44- کار ضبط صوت و دوربين فيلم‌برداري، حفظ و نگهداري سخن يا صحنه‌اي است که از خاطره‌ها مي‌رود و فراموش مي‌شود. نسخه برداري از اعمال «نَسْتَنْسِخُ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُون»، از جهاتي مشابه ابزار امروزي است. «نَسَخَ» زايل و منسوخ شدن است، اما اصل آن نقل و انتقال است. در مقام مثال، گويي کپي اصل به جايي منتقل و نگهداري مي‌شود. فعل «كان» در «إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» استمرار و هميشگي بودن كار نسخه‌برداري و استمرار عمل در طول عمر را تأكيد مي‌كند. مضارع آمدن افعال و حرف تأكيد «اِنَّ» جدي بودن آن را نشان مي‌دهد.

تفسیر بازرگان

فرمود در قيامت اين کتاب ما هم حرف مي‌زند! آيا کتاب ما که حرف مي‌زند مجاز است؟ نظير اينکه کسي که نامه اعمال او را نوشته‌اند مي‌گويد آقا! اين سند گوياست، اين سند گوياست مجاز است! اين سند که حرف نمي‌زند! مي‌گويد اين امضاي شما گوياست؛ يک وقت است نه، واقعاً حرف مي‌زنند، ما دليلي نداريم که اين را حمل بر مجاز کنيم.
اين حرفش؛ نظير ﴿أَنطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنطَقَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ﴾ مي‌تواند باشد

﴿نَسْتَنسِخُ﴾ که به معني «نَکتُبُ» نيست! «استَنسَخَهُ» يعني اين را نسخه برداشت، پس اصلي بايد باشد که اين نسخه از روي اصل باشد! اصل لوح محفوظ است، اين نسخه از روي آن است و اينها مستنسخ‌ هستند و هر شب که شد يا هر روز که شد فرشته‌هاي عرشي اين نسخه را با آن اصل مقابله مي‌کنند که درست است، خدا مي‌داند که فردا اين شخص چه مي‌کند! آنچه را که خدا مي‌داند که فردا با اختيار خودش، با سوء اختيار خودش يا با حُسن اختيار خودش چه مي‌کند، اين مسبوت است و به اين شخص هم که مي‌گويند اين راه باطل است و نرو! او اعتنا نمي‌کند که ﴿نَبَذَ فَرِيقٌ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ﴾[33] اين هم محفوظ است. آن وقت عمل افراد مي‌شود نسخه و آنچه در لوح محفوظ است مي‌شود اصل؛ فرشتگان، مستنسخ‌ هستند و نسخه‌برداري مي‌کنند، نه کاتب! آن وقت اين ﴿نَسْتَنسِخُ﴾ آن «نَکتُبُ» را معنا مي‌کند؛ اين مي‌شود تفسير قرآن به قرآن![34]

اين کجا و به دنبال المعجم گشتن کجا؟! البته اين حرف‌ها در الميزان چند تا بيشتر نيست؛ اما اينها الميزان را الميزان کرده است! فرمود: ﴿نَسْتَنسِخُ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ﴾؛ استنساخ مي‌کنيم يعني چه؟ الآن کسي که مي‌رود در کتابخانه استنساخ مي‌کند يعني چه؟ يعني اين نسخه اصل هست، از روي آن نسخه‌برداري مي‌کند، اين نسخه دوم نزد خودش است و آن نسخه اصل در کتابخانه مي‌ماند. فرمود اصل در لوح محفوظ هست و ما آنچه را که شما انجام مي‌دهيد استنساخ مي‌کنيم، نه اينکه مي‌نويسيم! بلکه درمي‌آوريم! آنچه در درون شماست ما درمي‌آوريم که اين مي‌شود نسخه. آنچه را که شما انجام مي‌دهيد اين نسخه است از روي اصل! ما مي‌دانيم که شما چه کار داريد مي‌کنيد، ﴿إِنَّا كُنَّا نَسْتَنسِخُ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ﴾
در رواياتي که در کنز الدقائق هست و در جوامع روايي ديگر هم هست، فرشتگاني هستند که اين عمل را از متن گوهر ما و مطابق آنچه نزد خداست درمي‌آورند، بعد وقتي بالا مي‌برند مدبّرات امر اين نسخه را با آن اصل مطابقه مي‌کنند؛ يعني ذات اقدس الهي مي‌داند که اين شخص فردا چه کاري را مي‌کند، با اينکه مي‌تواند آن خلاف را نکند، هر چه هم به او مي‌گويند او اين خلاف را انجام می‌دهد و ديگري که راه ثواب را مي‌رود، با اينکه مي‌تواند راه گناه را برود، راه ثواب را مي‌رود! با اينکه پيشنهادهاي فراواني را دادند ـ پيشنهاد رشوه دادند ـ او قبول نکرد و راه خَير را رفت؛ آن‌جا قبلاً مي‌نويسند که اين مي‌شود اصل، فرشته‌ها مي‌آيند متن اين وجود خارجي را که نسخه است برابر آن اصل استخراج مي‌کنند، بعد مي‌برند بالا؛ آن بالايي است که «کتابُ الله» است

﴿هذَا كِتَابُنَا يَنطِقُ عَلَيْكُم بِالْحَقِّ﴾؛ اين «کتابُ الله» است، اِسناد اين کتاب به خداي سبحان، نه براي اينکه او کاتب است! اينها چون چنين است، خيال کردند که همان نامه اعمال است؛ اين ﴿نَسْتَنسِخُ﴾ را که به طور عادي معني کردند، اين ﴿كِتَابُنَا﴾ يعني کتاب اعمال شماست که بر اثر ايمان و کفر گاهي به دست راست شما مي‌دهيم و گاهي به دست چپ مي‌دهيم، اين کتاب شماست؛ ولي چون ما نوشتيم مي‌شود کتاب ما! اما وقتي ﴿نَسْتَنسِخُ﴾ را معنا کرديم، معلوم مي‌شود که ﴿كِتَابُنَا﴾ مي‌شود «کتابُ الله».

تفسیر تسنیم

جاثیه:32
وَإِذَا قِيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَالسَّاعَةُ لَا رَيْبَ فِيهَا قُلْتُم مَّا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِن نَّظُنُّ إِلَّا ظَنًّا وَمَا نَحْنُ بِمُسْتَيْقِنِينَ
و هرگاه [به شما] گفته مي‌شد بي‌گمان وعدة خدا حقيقت دارد و ترديدي در ساعت48 [وقوع قيامت] نيست، مي‌گفتيد‌ ما چه مي‌دانيم ساعت [قيامت] چيست؟ تنها گماني در اين باره داريم، ما كه به يقين نرسيده‌ايم.49

______________
48- منظور از ساعت، مطلق وقت و زمان است، نه جزء مشخصي از آن. مثل زمان مرگ و زمان [وقوع] قيامت. ساعت قيامت به تعبير قرآن، به اندازه يک چشم بر هم زدن، بلکه کمتر از آن است [نحل 77 (16:77) ]. از 48 باري که کلمه «ساعه» در قرآن به کار رفته، 41 مورد آن به صورت معرفه [با الف و لام] درباره زمان قيامت است، بقيه درباره اجل مرگ آدميان يا لحظاتي از ايام زندگي دنيايي اوست.

49- البته امروز هم به يقين رسيدن علمي درباره قيامت آسان نيست. قيامت ما‌وراء فيزيک است و به غير از ايمان به خدا و آياتش [و استدلال عقلي از مشاهده ظاهر اشياء و امور، به باطن آنها و مسيري که به سوي آن حرکت مي‌کنند]، دانش محدود بشري راهي براي اثبات علمي آن نيافته است. اما عظمت موضوع و خطير بودن آن، در ارتباط با سرنوشت ابدي انسان، آنقدر اهميت دارد که اگر كسي احتمال بسيار كمي هم به وقوع آن بدهد، جدي گرفتن آن از تمامي امور دنيا مهم‌تر است، آيا هيچ عاقلي خطر جاني را تنها به اين دليل که به آن يقين ندارد، ناديده مي‌گيرد؟ در اين آيه بهانه‌جويي منکران و سهل‌انگاري آنها نسبت به اين امر عظيم به بهانه يقين نداشتن را مذمّت مي‌کند.
تفسیر بازرگان

در اين بخش مي‌فرمايد که اينها کساني هستند که اگر بخواهند به جهنم بروند، مي‌گويند: ﴿أَ لَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَي عَلَيْكُمْ﴾، معلوم مي‌شود که تا حجّت الهي بالغ نشود کسي جهنم نمي‌رود. آن‌جا هم ﴿لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَن بَيِّنَةٍ﴾ خواهد بود
﴿وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوْا﴾ اينها جهنم نمي‌روند، مگر اين گروه: ﴿أَ فَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَي عَلَيْكُمْ﴾، مي‌گويند تا حجّت الهي بالغ نشود کسي جهنم نمي‌رود اين شخص را که کافر است ـ کافر مستضعف ـ دسترسي نداشت او چطوري به جهنم برود؟ ﴿أَ فَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَي عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ﴾، پس آيات الهي بايد بالغ بشود، حجّت الهي بايد بالغ بشود، اين شخص بايد در برابر حجّت الهي مستکبرانه برخورد کند و بشود مجرم
درباره مؤمنين همان يک آيه را اکتفا فرمود و اما درباره کفّار فرمود: ﴿وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوْا أَ فَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَي عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَ كُنتُمْ قَوْماً مُجْرِمِينَ﴾، درباره کفّار چندين جمله دارد؛ فرمود اولاً آيات الهي که بر شما خوانده شد و شما هم مستکبرانه اصلاً حاضر نشديد بررسي کنيد! همان حرف قبلي‌ خودتان که گفتيد: ﴿إِنْ هِيَ إِلاّ حَيَاتُنَا الدُّنْيَا﴾ را تکرار کرديد، حاضر نشديد که مطالعه کنيد و مستکبرانه حرف وحي را رد کرديد. ﴿أَ فَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَي عَلَيْكُمْ﴾ ديگر نفرمود: «فأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوْا فَيُدْخِلُهُمْ فِي جَهَنَّم»، ببينيد! چندين جمله ردّ و بدل شد تا تماميّت حجّت بر آنها را بيان کند. فرمود: ﴿وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوْا﴾ به آنها گفته مي‌شود: ﴿أَ فَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَي عَلَيْكُمْ﴾؛ اين ادلّهٴ ما که بر شما تلاوت مي‌شد، شما بدون تأمّل و تدبّر مستکبرانه اينها را رد مي‌کرديد ﴿فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَ كُنتُمْ قَوْماً مُجْرِمِينَ﴾.
شما دو مشکل جدّي داشتيد: يکي استکبار اعتقادي داشتيد که کافر بوديد، ديگر اينکه در عمل هم در قبال آن اهل بهشت هر گناهي که از دست شما برمي‌آمد مي‌کرديد.
اهل بهشت ﴿فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا﴾؛ اعتقاد خوب داشتند، ﴿وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ﴾؛ کارهاي خير انجام دادند؛ شما از نظر اعتقاد، استکبار و کفر و إلحاد و شرک داشتيد، يک؛
از نظر عمل هم هر سيّئه‌اي از دست شما برآمد انجام داديد و مُجرم بوديد، دو؛ که ﴿كُنتُمْ قَوْماً مُجْرِمِينَ﴾،
بعد هم وقتي به شما گفته مي‌شد وعده الهي، وعيد الهي و روز قيامت حق است ـ اينها هنوز سؤال و جواب است ـ ﴿وَ إِذَا قِيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ السَّاعَةُ لاَ رَيْبَ فِيهَا﴾؛ يعني «السّاعةُ آتيةٌ بالضَّرورة» که اين ﴿لاَ رَيْبَ فِيهَا﴾ به منزله جهت قضيه است. ﴿قُلْتُم مَا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ﴾؛ ما نمي‌دانيم قيامت چيست!؟ يعني مستکبرانه، مستهزئانه، با حالتی مسخره برخورد مي‌کنيد و مي‌گوييد ما نمي‌دانيم قيامت چيست!

برهان اقامه شده که انسان نمي‌پوسد، روح که از بين نمي‌رود و بدن را دوباره ذات اقدس الهي به حال اوّلش برمي‌گرداند! همان خدايي که چيزي را که نبود ايجاد کرد، اين‌که الان متفرّق است را جمع مي‌کند، ولي شما مستهزئانه و مستکبرانه حرف‌هاي انبيا را گوش نمي‌داديد، ﴿قُلْتُم مَا نَدْرِي﴾؛ يعني اصلاً قابل درک نيست و ما نمي‌دانيم که تو چه مي‌گويي! ﴿قُلْتُم مَا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِن نَظُنُّ إِلاّ ظَنّاً﴾؛ بله، از اين حرف‌هايي که مي‌گويي گمان‌هايي ما مي‌بريم، ما که به اين حرف‌ها يقين نداريم.
حالا اينها اگر همان گروه آيه 24 بودند که به صورت ضرس قاطع مي‌گفتند: ﴿مَا هِيَ إِلاّ حَيَاتُنَا الدُّنْيَا﴾ اينها اگر آنها باشند، ديگر ﴿إِن نَظُنُّ إِلاّ ظَنّاً﴾ در آنها نيست؛ اگر غير آنها باشند قابل می‌باشند، چون افراد يکسان نيستند؛ بعضي‌ها خيلي جدّي‌ هستند و متصلِّب در کفر می‌باشند و بعضي‌ها نه، آن‌طور نيستند؛ اما «علي أيّ حال» از پاسخ الهي برمي‌آيد که چه اين گروه و چه آن گروه ـ معاذ الله ـ در صدد استهزا و مسخره کردنِ وحي بودند و اينکه مي‌گفتند ما يقين نداريم، نه يعني ما در حدّ احتمال و مظنّه ما فکر مي‌کنيم! زيرا اگر خطر يقيني باشد که انسان يقيناً پرهيز مي‌کند؛ اما در خطر مهم اگر مظنّه هم داشته باشد پرهيز مي‌کند؛ لذا ذات اقدس الهي بعد از اتمام اين حجّت در صحنه معاد، مي‌فرمايد: ﴿وَ بَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا﴾ کارهايي که کردند هم آن کفر براي آنها روشن مي‌شود و هم آن استهزا براي آنها روشن مي‌شود، هم آن ﴿كُنتُمْ قَوْماً مُجْرِمِينَ﴾ براي آنها روشن مي‌شود
تفسیر تسنیم

جاثیه:34 منظور از اینکه خداکافران مجرم را فراموش کرد، چیست؟ ننساکم یعنی چه؟
وَقِيلَ الْيَوْمَ نَنسَاكُمْ كَمَا نَسِيتُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَذَا وَمَأْوَاكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن نَّاصِرِينَ
و [به آنها] گفته مي‌شود: ما امروز شما را به فراموشي مي‌سپاريم [=اعتنايي نمي‌كنيم]،51 همانگونه که شما ديدار امروزتان را به فراموشي سپرديد.52 جايگاهتان دوزخ است و هيچ ياوري نخواهيد داشت.

______________
51- نسيان، فراموشي و ناديده گرفتن است. مسلّم است که خدا به فراموشي دچار نمي‌شود، منظور بي‌توجهي و رها کردن است. فعل مجهول «قيل» [به جاي: قال الله] و به كار بردن ضمير جمعي «نَنْسَاكُمْ» [به جات انساكم]، دخالت عوامل متعددي را در اين ناديده گرفته شدن مطرح مي‌سازد كه خود شخص در آن نقش اصلي داشته است.

52- در اينجا به جاي «لِقَاءَ اليَوْمِ»، «لِقَاءَ يَوْمِكُمْ» آمده است، زيرا روزِ سرنوشت هر کسي در قيامت متناسب با اعمال خود او مي‌باشد؛ روز غم يا شادي.


﴿وَ حَاقَ بِهِم﴾ يعنی «أحاطَ بِهِم»، اينهايي که ﴿أَحَاطَتْ بِهِ خَطِيئَتُهُ﴾ اينها گروهي‌ هستند که در قيامت از هر طرف اينها گرفتار شعله‌اند و راه براي فرار بسته است. ﴿وَ حَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُونَ﴾؛ يعني آنچه را که با آن دين را مسخره مي‌کردند، اينها را در بر گرفته است، مثل يک سيم خارداري که به اينها احاطه پيدا کرده، ﴿أَحَاطَتْ بِهِ خَطِيئَتُهُ﴾ در دنيا ﴿وَ حَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُونَ﴾ در آخرت؛ اما هنوز به آن سوخت و سوز نهايي نرسيدند و هنوز گفتگو تمام نشده است؛ منشأ آن کار اين است که شما عمداً دين را ترک کرديد، ذات اقدس الهي هم عالماً و عامداً شما را رها کرده است

از طرف خداي سبحان به آنها گفته مي‌شود: ﴿الْيَوْمَ نَنسَاكُمْ﴾؛ ما شما را فراموش مي‌کنيم؛ يعني «نَتْرُکُکُم». اين نسيان همان نسيان عمدي است که عمداً کسي را انسان از ذهن ببرد. ﴿كَمَا نَسِيتُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هذَا﴾ شما روز قيامت را عالماً و عامداً رها کرديد، براي اينکه ما چندين بار با شما در ميان گذاشتيم و احتجاج کرديم، گفتيم: ﴿إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ السَّاعَةُ لاَ رَيْبَ فِيهَا﴾ شما گفتيد: ﴿مَا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِن نَظُنُّ إِلاّ ظَنّاً﴾؛ ما نمي‌دانيم شما چه مي‌گوييد! حتي گفتيد: ﴿إِذَا مُزِّقْتُمْ كُلَّ مُمَزَّقٍ إِنَّكُمْ لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ﴾،[25] «إنّا لفي ريب»، «إنّا لفي شک» و مانند آن.
گاهي قرآن کريم لطف خدا را سبب قرار مي‌دهد که بنده وظيفه‌اي را انجام بدهد، گاهي سيّئهٴ بنده را سبب قرار مي‌دهد که خداي سبحان براي او کيفري را معين کند. آن بخش اوّل در آيات فراواني هست؛ نظير آيه 198 سوره مبارکه «بقره» که اين است: ﴿فَاذْكُرُوا اللّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَ اذْكُرُوهُ كَمَا هَدَاكُمْ﴾؛ چون خدا شما را هدايت کرد، شما هم به ياد و نام خداي سبحان باشيد؛ اين‌جا فعل خدا سبب است براي اطاعت مکلّفان و بندگان که در قبال لطف خدا وظيفه‌اي را دارند انجام می‌دهند؛ اما اين‌جا مي‌فرمايد که ما شما را فراموش مي‌کنيم، همان‌طوري که شما فراموش کرديد: ﴿وَ قِيلَ الْيَوْمَ نَنسَاكُمْ كَمَا نَسِيتُمْ﴾؛ يعني در مقابل آيه 198 سوره مبارکه «بقره» اين است: ﴿وَ اذْكُرُوهُ كَمَا هَدَاكُمْ﴾، اين‌جا در مقابل آن دارد: ﴿نَنسَاكُمْ كَمَا نَسِيتُمْ لِقَاءَ﴾؛ همان‌طوري که شما عالماً و عامداً دين را فراموش کرديد و گذاشتيد کنار، ما هم عالماً و عامداً لطف خود را از شما دريغ داريم ﴿نَنسَاكُمْ كَمَا نَسِيتُمْ﴾، اين‌طور نيست که ـ معاذ الله ـ ذات اقدس الهي نسيان داشته باشد!


بعد سخن پاياني ﴿وَ مَأْوَاكُمُ النَّارُ وَ مَا لَكُم مِن نَاصِرِينَ﴾؛ نه خودتان مي‌توانيد مشکل خودتان را حلّ کنيد و نه کسي از خارج مشکل شما را حلّ مي‌کند؛ شما مشکل خود را حلّ نمي‌کنيد، براي اينکه مُحاط هستيد و تحت إحاطه هستيد، بسته‌ايد؛ کسي هم به ياد شما نيست،
فرمود ما به اينها اجازه عذرخواهي هم نمي‌دهيم تا مقداري سبک بشوند. «استعتب» يعني طلب «عُتبه» و عذرخواهي کرد، «مُستَعتَب» يعني کسي که به او اجازه داد او عذرخواهي بکند، چون خود «استعتاب» يعني طلب «عتبه»، يعني طلب عذر؛ خود عذرخواهي انسان را سبک مي‌کند! انسان اگر معذرت‌خواهي کند در نزد خود و در نزد جامعه سبک مي‌شود.﴿لاَ هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ﴾ يعني به آنها اجازه عذرخواهي هم نمي‌دادند.


جاثیه:37
وَلَهُ الْكِبْرِيَاءُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
و [نيز] عظمت [=بي‌کرانه‌گي] در آسمان‌ها و زمين منحصر به اوست و هموست فرادست حكيم.56

______________
56- معناي ساده «كِبْرِيَاء» را از تنها آية ديگري كه اين عنوان در آن آمده مي‌توان يافت: يونس 78 (10:78) - «قَالُوا أَجِئْتَنَا لِتَلْفِتَنَا عَمَّا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا وَتَكُونَ لَكُمَا الْكِبْرِيَاءُ فِي الْأَرْضِ وَمَا نَحْنُ لَكُمَا بِمُؤْمِنِين». [درباريان فرعون به موسي(ع) گفتند: آيا تو آمده‌اي ما را از آييني كه آباء و اجدادمان را بر آن يافته‌ايم بازداري و كبرياء در زمين [كشور] از آن شما [موسی و هارون] باشد؟ ما كه تو را باور نمي‌كنيم]. منظور از كبرياء همين سروري و سيادت و سلطنت كردن است.
به غير از سوره جاثيه، سوره‌هاي حشر و تغابن نيز با نام «الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ» ختم مي‌شوند. سوره جاثيه با عزت حكيمانه خداوند و با آن ختم مي‌گردد و سراسر سوره جلوه‌هاي اين نام نيكو را به نمايش مي‌گذارد.

تفسیر بازرگان

پايان سوره مبارکه «جاثيه» اين است: ﴿فَلِلَّهِ الْحَمْدُ﴾ به سه حد وسط، چرا حمد؟ براي اينکه «ربّ» محمود است و خدا «ربّ» است پس محمود است، چون ﴿رَبِّ السَّماوَاتِ﴾ است و ﴿رَبِّ السَّماوَاتِ﴾ محمود است ﴿فَلِلَّهِ الْحَمْدُ﴾.
﴿رَبِّ الأرْضِ﴾ است و «ربّ» مَربوب است ﴿فَلِلَّهِ الْحَمْدُ﴾. مجموع ﴿رَبِّ السَّماوَاتِ وَ رَبِّ الأرْضِ﴾ هم که ﴿رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾ است محمود است «فاللهُ محمودٌ». اگر اوّل مي‌فرمود «فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ الْعالَمِين»، اين موهِم بود که برای مجموع است؛ اما معلوم شد که برای جميع است! براي تک‌تک اينها خدا ربوبيت دارد و در برابر تک‌تک اينها هم خدا محمود است! و اين حمدي که ما مي‌کنيم، براي اينکه نه تنها او کبير است، کبرياي «سماوات» و «أرض» و «جهانيان» برای اوست و اين تقديم خبر بر مبتدا هم مفيد حصر است: ﴿وَ لَهُ الْكِبْرِيَاءُ فِي السَّماوَاتِ وَ الأرْضِ﴾ قهراً کبرياي جهاني هم خواهد بود ﴿وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴾.

تفسیر تسنیم

حدسیاتی از اوضاع و احوال آن روزها
چنین به نظر می آید که در آن زمان ، در نزد معاصران نزول این سوره ، «به زانو» بودن ، یا به زانو نشستن ، نوعی حالت بی دفاعی ، یا ذلت ، داشته (آیه 28)
امروز ما (بشر معمولی) برای نسخه برادری ، فتوکپی گرفتن و یا عکس برداری را به راحتی درک میکنیم ، کسانی که از ما ها پیشرفته تر هستند ، روشهای دیگری را می شناسند که ما آدم های معمولی فعلا دسترسی نداریم ، هرچه باشد ، مفهوم «نسخه برداری» برای مردم آن روز ها یک مفهوم آشنا بوده و آنها تصوری از کلمه «نستنسخ» (آیه29) داشته اند .

امّت

کلمه «امّت» که در آیه 28 ذکر شده ، یعنی کسانی که علاوه بر معاصر بودن ، عقاید (و رفتارهای) نسبتاً یکسانی دارند.

این آئین دادرسی ماست

«هذا کتابنا» که در آیه 29 آمده ، یعنی «این قانون ماست» و بعبارت دیگر «این آئین دادرسی ماست»

همچنین جمله «نسخه برداری میکردیم»، در همان آیه، اشاره است به آنچه قبلا در سوره زلزال (تحت عنوان «تجسد اعمال») و نیز سوره انفطار (نگهبانانی که بر شما گماشته شده) و نیز سوره ق (دو دریافت کننده چپ و راست) و نیز جاهای دیگر دیده­ایم.

چگونه ممکن است خداوند کسی را فراموش کند؟

«الیوم ننساکم...» در آیه 34 به این معنی است که «امروز با شما طوری رفتار می­کنیم که اِنگار شما رافراموش کرده باشیم» ، یعنی اینکه(مثلا) زود بکار شما رسیـــدگی نمی­کنیم و لطف خویش را تا حدودی از شما دریغ می­کنیم.

یاد آوری ربوبیت خداوند در آسمانها و در زمین و در انتها ذکر کلمه کبریاء (که ذکر آن منحصر به همین سوره است) به این علت میتواند باشد که مشرکان و کافران اهل کتاب به این علت مرتکب این رفتارها میشدند که برای خداوند آن اهمیتی را که باید و شاید قائل نبودند و این چیزی است که در مواضع دیگری از قرآن نیز مذکور است از جمله در آیه ای که در تیتر آمده و متعلق به سوره نوح ما لکم لا ترجون لله وقارا است که نظایر فراوان هم دارد .

تفسير مرحوم گنجه اي
   آی پی: 37.202.130.124
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده
farhang
7
ارسال شده : about 11 Months ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال
پاراگراف بندی و عصاره فرازها و درس سوره جاثیه از مرحوم استاد گنجه ای

در پاراگراف 1 به نمونه اي از آيات و نعمت های الهي بسيار واضح و فراگير که مورد کفران کافران قرار مي گيرد اشاره میفرماید و اینکه آنها به دنبال کارهای صالح نیستند و عمدتاً کارهایشان به ضررشان است.

در پاراگراف 2 : ای پیامبر! راه خویش را که راه کتاب و حکم و نبوت و است برو و به چیز دیگر توجه مکن .

در پاراگراف 3 میفرماید : اینکه باید بین رفتار صحیح و غلط فرق­گذاری شود ، یکی از قوانین اساسی است که از خود آفرینش مایه گرفته است و کافران سخن باطل بی­دلیل میگویند و ای پیامبر! توجه آنان را به آفرینش ، و خداوند ، و عاقبتشان ، جـــلب کن .

در پاراگراف اخر میفرماید : همه مردم در روز قیامت بر مبنای موازین کتاب آسمانی خویش ارزیابی می­شوند و به نتایج حاصل از آن میرسند .
ستایش خاص خداوند است که دست نیافتنیِ فرزانه و شایسته ربوبیت جهانیان می­باشد .

درس: نکوهش کافران که به آيات ونعمات الهي لجبازانه و مصرانه کفر مي­ورزند .
   آی پی: 151.238.214.116
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده
farhang
8
ارسال شده : about 11 Months ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال
پیشگفتار سوره جاثیه

نام اين سوره «جاثيه»، از آية 28 آن گرفته شده است. به زانو درآمدن نمادي است از تسليم، توقف و زمينگير شدن در برابر قدرتي برتر [در بازتاب گردن‌کشي و عصيان و طغيان]. امت‌هايي که با سوء استفاده از موهبت اختيار، در انکار هر حساب و کتاب و عقوبتي راه ظلم و ستم در پيش گرفتند، در دنيا يا آخرت به زانو درآمده و گرفتار نتايج اعمال خود مي‌شوند. اين سوره روزي را نشان مي‌دهد که اُمت‌ها بي‌اختيار در محکمه عدل [در مقام تمثيل دنيايي] مي‌ايستند.
واژة «جاثيه» 8 بار در قرآن، و عمدتاً درباره قوم ثمود [صالح پيامبر] و قوم مَدْين [شعيب]، به کار رفته است و زمينگير شدن متكبران را به رغم غرور و قدرت‌شان، در برابر زلزله زير و رو كننده و موج انفجار آتشفشان نشان مي‌دهد.

كتيبة «نقش رستم» در کازرون فارس نيز تصوير زانو زدن «والرين» امپراتور روم شرقي در برابر شاهپور اول را، که با غرور بر اسبي سوار است، نشان مي‌دهد، هر چند هر دو از يک قماش و در رقابت قدرت بودند، اما به هر حال نشانگر نوبت زوال زور است.

اين سوره در سال هشتم بعثت در مكه در يكي از سخت‌ترين سال‌هاي رسالت نازل شده و تكيه آن بر مثلث: توحيد، نبوّت و آخرت و نيز تأكيدش بر عواقب «عذاب»آور اعمال را بايد در ارتباط با كافران ستيزه‌جو و سركوبگر دريافت. نام سوره نيز يادآور سرنوشت گمراهاني است كه در مقابله به حق سرانجام به زانو درآمدند.

آيات 1 تا 15- بيان آيات تكويني خدا براي تعقل و تشكر و يقين‌آوري و شكر است.
آيات 16 تا 35- عملكرد مشركين و كافران در انكار قيامت و استهزاي مؤمنين.
آيات 36 تا 37- نتيجه‌گيري و جمع‌بندي مطالب سوره.

تفسیر بازرگان
   آی پی: 151.238.63.224
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده
farhang
9
ارسال شده : about 11 Months ago
avatar

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال
ترجمه تدبر و فهم سوره جاثیه، فرازبندی ،عصاره فرازها،سئوالات و کلمات کلیدی و درس سوره جاثیه

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
حم {1}
حاء ميم {1}
تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ {2}
فرو فرستادن اين كتاب از جانب خداى ارجمند سنجيده‏كار است {2}
إِنَّ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِّلْمُؤْمِنِينَ {3}
به راستى در آسمانها و زمين براى مؤمنان نشانه‏هايى است {3}
وَفِي خَلْقِكُمْ وَمَا يَبُثُّ مِن دَابَّةٍ آيَاتٌ لِّقَوْمٍ يُوقِنُونَ {4}
و در آفرينش خودتان و آنچه از [انواع] جنبنده[ها] پراكنده مى‏گرداند براى مردمى كه يقين دارند نشانه‏هايى است {4}
وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاء مِن رِّزْقٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ آيَاتٌ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ {5}
و [نيز در] پياپى آمدن شب و روز و آنچه خدا از روزى از آسمان فرود آورده و به [وسيله] آن زمين را پس از مرگش زنده گردانيده است و [همچنين در] گردش بادها [به هر سو] براى مردمى كه مى‏انديشند نشانه‏هايى است {5}
تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآيَاتِهِ يُؤْمِنُونَ {6}
اين[ها]ست آيات خدا كه به راستى آن را بر تو مى‏خوانيم پس بعد از خدا و نشانه‏هاى او به كدام سخن خواهند گرويد {6}

عصاره دسته ایات 1-6: علاوه بر ایات و نشانه های مختلفی که در جهان هستی و پدیده های ان و شب و روز و باران و .. وجود دارد ما این کتاب را هم نازل کردیم تا ایات خدا را برانها بخوانی اما انها ایمان نمی اورند.

کلمات کلیدی:
-تنزیل الکتاب من الله: غافر احقاف زمر جاثیه ، سجده: تنزیل الکتاب لاریب فیه
-اختلاف اللیل و النهار: یونس، مومنون،جاثیه، بقره،ال عمران
-لقوم یوقنون: جاثیه 2بار،بقره، مائده
-تلک ایات الله نتلوها علیک بالحق: جاثیه بقره ال عمران

وَيْلٌ لِّكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ {7}
واى بر هر دگرگون کننده حقایق و شرور (بدی کننده به خدا یا دیگران){7}
يَسْمَعُ آيَاتِ اللَّهِ تُتْلَى عَلَيْهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِرًا كَأَن لَّمْ يَسْمَعْهَا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ {8}
[كه] آيات خدا را كه بر او خوانده مى‏شود مى‏شنود و باز به حال تكبر چنانكه گويى آن را نشنيده است‏ سماجت مى‏ورزد پس او را از عذابى پردرد خبر ده {8}
وَإِذَا عَلِمَ مِنْ آيَاتِنَا شَيْئًا اتَّخَذَهَا هُزُوًا أُوْلَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ {9}
و چون از نشانه‏هاى ما چيزى بداند آن را به ريشخند مى‏گيرد آنان عذابى خفت‏آور خواهند داشت {9}
مِن وَرَائِهِمْ جَهَنَّمُ وَلَا يُغْنِي عَنْهُم مَّا كَسَبُوا شَيْئًا وَلَا مَا اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاء وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ {10}
پيشاپيش آنها دوزخ است و نه آنچه را اندوخته و نه آن دوستانى را كه غير از خدا اختيار كرده‏اند به كارشان مى‏آيد و عذابى بزرگ خواهند داشت {10}
هَذَا هُدًى وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذَابٌ مَّن رِّجْزٍ أَلِيمٌ {11}
اين (قران) هدایت است و كسانى كه آيات پروردگارشان را انكار كردند بر ايشان عذابى دردناك از پليدى است {11}

عصاره دسته ایات 7-11: کسانی که ایات هدایتگر خدا را میشنوند اما مستکبرانه بی توجهی میکنند یا مسخره میکنند و به ایات خدا کفر میورزند عذاب بزرگ و خفت اور خواهند داشت که از ان گریز و نجاتی ندارند
عصاره فراز ایات 1-11: با وجود ایات و نشانه های مختلف در جهان هستی ما این کتاب را هم نازل کردیم تا ایات خدا را برانها بخوانی. کسانیکه ایات هدایتگر خدا را میشنوند اما مستکبرانه بی توجهی میکنند یا مسخره میکنند و به ایات خدا کفر میورزند عذاب بزرگ و خفت اور خواهند داشت که از ان گریزو نجاتی ندارند

کلمات کلیدی:
-افاک اثیم :شعرا جاثیه
-مستکبر: مومنون لقمان جاثیه نحل 2 ،یصر مستکبرا:جاثیه، اصروا واستکبروااستکبارا: نوح
-کان لم یسمعها ...فبشره بعذاب الیم (لقمان جاثیه)
-ولایغنی عنهم ماکسبو شیئا (مشابه حجر غافر مسد)، اتخذها هزوا (ایات :کهف لقمان جاثیه 2بار )،
- تکرار 4 باره عذاب در این فراز

اللَّهُ الَّذِي سخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ {12}
خدا همان كسى است كه دريا را به سود شما رام گردانيد تا كشتيها در آن به فرمانش روان شوند و تا از فزون بخشى او [روزى خويش را] طلب نماييد و باشد كه شکر گزاريد {12}
وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لَّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ {13}
و آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمين است به سود شما رام كرد همه از اوست قطعا در اين [امر] براى مردمى كه مى‏انديشند نشانه‏هايى است {13}
قُل لِّلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُون أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْمًا بِما كَانُوا يَكْسِبُونَ {14}
به كسانى كه ايمان آورده‏اند بگو تا از كسانى كه به روزهاى (عذابِ) خدا اميد ندارند درگذرند تا [خدا هر] گروهى را به [سبب] آنچه مرتكب مى‏شده‏اند به مجازات رساند {14}
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاء فَعَلَيْهَا ثُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ {15}
هر كه كارى شايسته كند به سود خود اوست و هر كه بدى كند به زيانش باشد سپس به سوى پروردگارتان برگردانيده مى‏شويد {15}

عصاره دسته ایات 12-15:خداوند انچه در اسمانها و زمین است را مسخر شما قرارداده تا از فضلش طلب کنید و شکر گزار باشید . به مومنان بگو از استهزاکنندگان منکرمعاد درگذرند چرا که همه بسوی خدا برمیگردند و جزای عمل بد و خوب را دریافت می کنند.
کلمات کلیدی:
- وَلِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ لقمان جاثیه (وَالْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ : سوره حج ایه 65، سخر لکم الفلک لتجری فی البحر بامره :ابراهیم
-سخرلکم:ابراهیم 2بار، جاثیه 2بار، نحل،سخرلکم مافی الارض:حج، سخرلکم ما فی السماوات و ما فی الارض: لقمان،
-ایام الله: ابراهیم جاثیه،
- مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَسَاء فَعَلَيْهَا : جاثیه فصلت

-ایام الله چیست؟ در ایه 5 سوره ابراهیم خدا به موسی امر میکند که قومت را به ایام الله متذکر شو در آیه 6 موسی هم قوم خود را به یاداوری نعمت خدا در نجات انها از فرعونیان متذکر میشود. لذا به نظر میرسد یکی از مصادیق ایام الله روز نعمت بخشی عظیم خدا و هلاکت دشمن و پیروزی اهل حق است. همچنین با توجه به عبارت أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ قبل از ذکرهم بایام الله، شاید بتوان گفت ایام الله روزهای خروج اقوام از ظلمت به نور است. در سوره جاثیه در فراز ایات 7-11 چهار بار این منکران مستکبر به عذاب تهدید شدند لذا منظور از للذین لایرجون ایام الله همین افرادی است که امید و باوری به ظهور روزهای انتقام گیری خداوند از انها و نزول عذاب دنیوی یا اخروی ندارند.

-در ایه 14 خدا به مومنان دستور میدهد که از منکران معاد در گذرند. قُل لِّلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُون أَيَّامَ اللَّهِ
با اینکه اینها طبق ایات 7-9 و 31،33و 35 افرادی مستکبر، شرور و استهزا کننده ایات قران بودند. اما خداوند دستور غفران و عدم مقابله و واکنش خشونت امیز به مومنان میدهد. قبلا هم در سوره انعام بیان شده بود که اگر در مجالسی بودید که ایات خدا را استهزا میکردند بدون هیچ اقدام دیگری از آنها عراض کنید تا موضوع سخن عوض شود.

وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ {16}
و به يقين فرزندان اسرائيل را كتاب [تورات] و حكم و پيامبرى داديم و از چيزهاى پاكيزه روزيشان كرديم و آنان را بر مردم روزگار برترى داديم {16}
وَآتَيْنَاهُم بَيِّنَاتٍ مِّنَ الْأَمْرِ فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمْ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ {17}
و دلايل روشنى در امر [دين] به آنان عطا كرديم ولی بعد از آنكه علم برايشان [حاصل] آمد [آن هم] از روى رشك و رقابت ميان خودشان دستخوش اختلاف شدند قطعا پروردگارت روز قيامت ميانشان در باره آنچه در آن اختلاف مى‏كردند داورى خواهد كرد {17}
ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِّنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاء الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ {18}
سپس تو را بر طریقی واضح از امر [دين] نهاديم پس آن را پيروى كن و هوسهاى كسانى را كه نمى‏دانند پيروى مكن {18}
إِنَّهُمْ لَن يُغْنُوا عَنكَ مِنَ اللَّهِ شَيئًا وإِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ {19}
آنان هرگز در برابر خدا از تو حمايت نمى‏كنند [و به هيچ وجه به كار تو نمى‏آيند ] و ستمگران بعضى‏شان یاور بعضى [ديگر]ند و خدا يار پرهيزگاران است {19}
هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمِ يُوقِنُونَ {20}
اين [شریعت و كتاب] براى مردم بينش‏بخش و براى قومى كه يقين دارند هدایت و رحمتى است {20}
عصاره دسته ایات 16-20: به بنی اسراییل کتاب و حکومت و نبوت و نعمات دیگر دادیم اما در دین اختلاف کردند سپس تو را بر شریعتی بینش بخش و هدایت کننده قرار دادیم که از ان پیروی کنید در ان اختلاف نکنید و از کسانی که نمیدانند پیروی نکنید چرا که انها شما را در برابر خدا حمایت نمی کنند
عصاره دسته ایات 12-15:خداوند انچه در اسمانها و زمین است را مسخر شما قرارداده تا از فضلش طلب کنید و شکر گزار باشید . به مومنان بگو از استهزاکنندگان منکرمعاد درگذرند چرا که همه بسوی خدا برمیگردند و جزای عمل بد و خوب را دریافت می کنند.

عصاره فراز ایات 12-20: خداوند انچه در اسمانها و زمین است را مسخر شما قرارداده پس شکرگزار باشید .ای پیامبر به مومنان بگو از استهزاکنندگان منکر معاد درگذرند چرا که همه بسوی خدا برمیگردند و جزای عمل بد و خوب را دریافت می کنند. تو را بر شریعتی بینش بخش و هدایت کننده قرار دادیم که از ان پیروی کنید در ان اختلاف نکنید و از کسانی که نمیدانند پیروی نکنید چرا که انها شما را در برابر خدا حمایت نمی کنند

کلمات کلیدی:
-الکتاب و الحکم و النبوه: انعام جاثیه آل عمران
-هَـذَا بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمْ وَهُدًى وَ رَحْمَةٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ {203}اعراف، هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ و َهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمِ يُوقِنُونَ جاثیه
-شریعت:جاثیه شرعه: مائده، منسک2بار، حج، مناسک 2بار بقره، ناسکوه
-لاتتبع اهواء :انعام شوری جاثیه مائده
-لزوم تبعیت پیامبر از شریعت خود و تحت تاثیر مخالفین قرار نگرفتن، در سوره حج هم بیان شده است: لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ فَلَا يُنَازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ وَادْعُ إِلَى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلَى هُدًى مُّسْتَقِيمٍ {67}
سئوال
-بررسی فضیلت یافتن بنی اسراییل علی العالمین :
در سوره دخان امده بود که كَمْ تَرَكُوا مِن جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ {25} (فرعونیان) چه باغها و چشمه‏سارانى [كه آنها بعد از خود] بر جاى نهادند{25}وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ {26 {وَنَعْمَةٍ كَانُوا فِيهَا فَاكِهِينَ{27 كَذَلِكَ وَأَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِينَ{28}..وَلَقَدْ نَجَّيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنَ الْعَذَابِ الْمُهِين {30}مِن فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كَانَ عَالِيًا مِّنَ الْمُسْرِفِينَ{31}وَلَقَدِ اخْتَرْنَاهُمْ عَلَى عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِينَ{32}وَآتَيْنَاهُم مِّنَ الْآيَاتِ مَا فِيهِ بَلَاء مُّبِينٌ {33}که به برگزیدگی انها بر عالمین پس از نجات انها از فرعونیان و بارث بردن سرزمین و نعمات و یاغها و چشمه ها و کشتزارهای فرعونیان اشاره دارد.

همچنین در سوره اعراف هم این موضوع بیان شده .پس از بیان وعده های خدا به بنی اسراییل در ایات 128 و 129 مبنی بر هلاکت دشمنشان یعنی فرعون و خلافت انها در سرزمین شان، قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللّهِ وَاصْبِرُواْ إِنَّ الأَرْضَ لِلّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ {128} قَالُواْ أُوذِينَا مِن قَبْلِ أَن تَأْتِينَا وَمِن بَعْدِ مَا جِئْتَنَا قَالَ عَسَى رَبُّكُمْ أَن يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَيَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الأَرْضِ فَيَنظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ{129}) در ایه 137 سوره اعراف فرمود : و اورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشارق الارض و مغاربها التی بارکنا فیها و تمت کلمت ربک الحسنی علی بنی اسراییل بما صبروا. سپس در ایه 140 در زمانیکه بنی اسراییل از دست فرعونیان نجات یافته و خواستند سراغ بت پرستی روند، حضرت موسی انها را نهی میکند و میفرماید اغیرالله ابغیکم الها و هوفضلکم علی العالمین. و در ایه 141 هم به یاد انها میاورد که شما را از ال فرعون و عذاب های انها و کشتن پسرانتان و اسارت زنانتان نجات داد.
فعل اورثنا 6 بار در قران استفاده شده که 3 بار ان مربوط به ارث بردن سرزمین مصر و باغها و کشتزارها و چشمه ها و گنجهای ان و یکبار هم ارت بردن کتاب توسط بنی اسراییل است. یکبار ان ارث زمین برای اهل بهشت است و یکبار هم ارث کتاب برای پیروان پیامبر اسلام. در سوره شعرا جزییات این امر اینگونه بیان شده است:
فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ {53} إِنَّ هَؤُلَاء لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ {54} وَإِنَّهُمْ لَنَا لَغَائِظُونَ {55} وَإِنَّا لَجَمِيعٌ حَاذِرُونَ {56} فَأَخْرَجْنَاهُم مِّن جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ {57} وَكُنُوزٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ {58} كَذَلِكَ وَأَوْرَثْنَاهَا بَنِي إِسْرَائِيلَ {59}
پس فرعون ماموران جمع‏آورى [خود را] به شهرها فرستاد {53} [و گفت] اينها عده‏اى ناچيزند {54}و راستى آنها ما را بر سر خشم آورده‏اند {55}و[لى] ما همگى به حال آماده‏باش درآمده‏ايم {56}سرانجام ما آنان (فرعونیان)را از باغستانها و چشمه‏سارها {57}و گنجينه‏ها و جايگاه‏هاى پر ناز و نعمت بيرون كرديم {58} [اراده ما] چنين بود و آن [نعمتها] را به فرزندان اسرائيل ميراث داديم {59}
با توجه به ایات این سه سوره بنظر میرسد فضلکم دال بر خروج فرعونیان از شهر و هلاکت همه سپاه دشمن بدون جنگ از طریق غرق شدن، نجات و ازادی بنی اسراییل از دست ازار و اذیت های وی و حاکم شدن بر سرزمین شان بوده است.
طبق این ایات، فضیلت یافتن شان قبل از نزول تورات و شریعت موسی و قبل از نزول من وسلوی بوده که برخی از مفسران انها را مصداق فضیلت دانسته اند.

در ایه 16سوره جاثیه هم اینگونه امده که: وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ وَآتَيْنَاهُم بَيِّنَاتٍ مِّنَ الْأَمْرِ. در ایه 18 جاثیه هم میفرماید ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِّنَ الْأَمْرِ سپس تو را بر شریعتی قراردادیم یعنی حضرت عیسی هم شریعت مستقلی نداشته است.( کلمه شریعت هم در جای دیگری از قران بکار نرفته است.) یعنی مبنای فضیلت، شاید داشتن شریعت باشد اما با توجه به ایات سوره دخان و اعراف که فضیلت را قبل از نزول تورات و شریعت بیان کرده نمیتواند درست باشد.

در سوره بقره، قران یهودیان را خطاب میکند که يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُواْ نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ{47}و 122. که حاکی از یاداوری و تنبه دادن انها به زمانی است که خدا این نعمت و فضیلت را به انها داده بود و در اثر رفتارشان انرا از دست دادند بنابراین فضیلتی دائمی نبوده است. از ایه 49 هم نعمات مختلف خدا و اقدامات بنی اسراییل را برمیشمرد که ابتدا به نجات انها از شر ال فرعون ستمکار و شکافته شدن دریا برای عبور بنی اسراییل و غرق فرعونیان اشاره میکند.
در ایه 20 سوره مائده نیز بعد از نکوهش اهل کتاب ، بیان موسی برای نکوهش قومش در عدم ورود به ارض مقدسه را بیان میکند که فرمود: وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنبِيَاء وَجَعَلَكُم مُّلُوكًا وَآتَاكُم مَّا لَمْ يُؤْتِ أَحَدًا مِّن الْعَالَمِينَ{20} يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللّهُ لَكُمْ وَلاَ تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِكُمْ فَتَنقَلِبُوا خَاسِرِينَ {21} و [ياد كن] زمانى را كه موسى به قوم خود گفت اى قوم من نعمت ‏خدا را بر خود ياد كنيد آنگاه كه در ميان شما پيامبرانى قرار داد و شما را پادشاهانى ساخت و آنچه را كه به هيچ كس از جهانيان نداده بود به شما داد {20}اى قوم من به سرزمين مقدسى كه خداوند براى شما مقرر داشته است درآييد و به عقب بازنگرديد كه زيانكار خواهيد شد {21} که پس از نافرمانی و کاهلی بنی اسراییل، خدا ورود به سرزمین مقدس را برانها تا 40 سال ممنوع کرد و اواره شدند.
طبق این ایه نعمتهایی که خدا به بنی اسراییل داده و در سوره بقره هم این را تکرار کرده عبارتند از ارسال انبیا در میان انان، ملوک و ازاد قراردادن انها و چیزهایی که خدا به سایرین نداده بود.که به نظر میرسد مبنای فضیلت انها بر سایرین همین مورد یعنی چیزی که خدا به سایرین نداده،باشد نه وجود انبیا و ملوک. چرا که دیگر اقوام هم انها را داشته اند.

لذا از مجموع ایات قران در این زمینه به نظر میرسد هلاکت کامل قوم فرعون در رودنیل و رهایی از ازار و شکنجه انها و به ارث بردن بدون جنگ و دردسر و حاکمیت بر سرزمینی که در ان به استضعاف کشیده شده بودند انهم سرزمینی که خدا انرا بخاطر نعمات و امکانات موجود ان انرا مبارک نامیده دلیل فضیلت بنی اسراییل باشد که ظاهرا تاکنون هم به قوم و ملت دیگری عطا نشده است.

-مشابه ایه 17 جاثیه در آیه 14 سوره شوری، سوره ال عمران، بقره و یونس دلالت دارد بر این موضوع که همواره پس از ارسال رسولان، عده ای از مردم (سران قوم و علمای دین) از روی بغی و حسادت سر ناسازگاری گذاشته و تعالیم رسولان را نپذیرفتند و همچنان اختلاف در میان مردم ادامه یافت

أًمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أّن نَّجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاء مَّحْيَاهُم وَمَمَاتُهُمْ سَاء مَا يَحْكُمُونَ {21}
آيا كسانى كه مرتكب كارهاى بد شده‏اند پنداشته‏اند كه آنان را مانند كسانى قرار مى‏دهيم كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏اند [به طورى كه] زندگى آنها و مرگشان يكسان باشد چه بد داورى مى‏كنند {21}
وَخَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَلِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ {22}
و خدا آسمانها و زمين را به حق آفريده است و تا هر كسى به [موجب] آنچه به دست آورده پاداش يابد و آنان مورد ستم قرار نخواهند گرفت {22}
أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ {23}
پس آيا ديدى كسى را كه هوس خويش را معبود خود قرار داده و خدا او را برپایه علم خود گمراه گردانيده و بر گوش او و دلش مهر زده و بر ديده‏اش پرده نهاده است آيا پس از خدا چه كسى او را هدايت ‏خواهد كرد آيا پند نمى‏گيريد {23}
وَقَالُوا مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا إِلَّا الدَّهْرُ وَمَا لَهُم بِذَلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ {24}
و گفتند غير از زندگانى دنياى ما [چيز ديگرى] نيست مى‏ميريم و زنده مى‏شويم و ما را جز طبيعت هلاك نمى‏كند و[لى] به اين [مطلب] هيچ دانشى ندارند [بلکه] جز گمانه زنی کاری نمیکنند {24}
وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ مَّا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَن قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ {25}
و چون آيات روشن ما بر آنان خوانده شود دليلشان همواره جز اين نيست كه مى گويند اگر راست مى‏گوييد پدران ما را [باین دنیا] آوريد {25}
قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيبَ فِيهِ وَلَكِنَّ أَكَثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ {26}
بگو خدا[ست كه] شما را زندگى مى‏بخشد سپس مى‏ميراند آنگاه شما را به سوى روز رستاخيز كه ترديدى در آن نيست گرد مى‏آورد (نه در این دنیا) ولى بيشتر مردم [اين را] نمى‏دانند {26}

عصاره دسته ایات 21-26: این پندار بدکاران که با اهل ایمان و عمل صالح یکسان هستند نادرست است زیرا خدا هستی را بحق افریده و همه را به جزای اعمال خود میرساند هرچند که قلب و چشم و گوش هواپرستان پذیرای هدایت نبوده، و در گمراهی و بدون علم معاد را منکرمیشوند اما خدا که شما را حیات می بخشد و میمیراند، همه را در قیامت جمع خواهد کرد.

کلمات کلیدی:
-أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ جاثیه فرقان
-ختم علی قلوبکم: انعام، خَتَمَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ بقره، وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً :جاثیه
-اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ الروم(40)قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ الجاثية(26)كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَكُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْيَاكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ البقرة(28)
-تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ :غافر جاثیه
-حجت: انعام شوری جاثیه
-جمله «سَاءَ مَا يَحْكُمُون» انعام 136 ، نحل 59 ، عنكبوت 4 و جاثيه 21. آيه 4 عنكبوت نيز مانند جاثیه در مذمّت «الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ» مي‌باشد.

- معنای َأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ چیست؟ دو ترجمه برای این عبارت ارایه شده است.با توجه به سایر کاربردهای علی علم در ایات قران مثل قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ عِندِي ، وَلَقَدِ اخْتَرْنَاهُمْ عَلَى عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِينَ ، وَلَقَدْ جِئْنَاهُم بِكِتَابٍ فَصَّلْنَاهُ عَلَى عِلْمٍ ، ترکیب علی علم که حال است به فاعل برمیگردد نه مفعول یعنی خداوند برپایه علم خودش انها را گمراه کرده است نه اینکه خدا انها را در حالی که علم داشتند،گمراه کرد. ضمن انکه در ایه بعد هم صریحا گفته انها بدون علم حرف میزنند.

وَلَلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرضِ وَيَومَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ {27}
و فرمانروايى آسمانها و زمين از آن خداست و روزى كه رستاخيز بر پا شود آن روز است كه باطل کاران‏ زيان خواهند ديد {27}
وَتَرَى كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَى إِلَى كِتَابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ {28}
و هر امتى را به زانو در آمده مى‏بينى هر امتى به سوى كارنامه خود فراخوانده مى‏شود [و بديشان مى‏گويند] آنچه را مى‏كرديد امروز پاداش مى‏يابيد {28}
هَذَا كِتَابُنَا يَنطِقُ عَلَيْكُم بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنسِخُ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ {29}
اين است كتاب ما كه عليه شما به حق سخن مى‏گويد ما از آنچه مى‏كرديد نسخه بر مى‏داشتيم {29}
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُدْخِلُهُمْ رَبُّهُمْ فِي رَحْمَتِهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ {30}
و اما كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏اند پس پروردگارشان آنان را در جوار رحمت‏خويش داخل مى‏گرداند اين همان كاميابى آشكار است {30}
وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا أَفَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَى عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَكُنتُمْ قَوْمًا مُّجْرِمِينَ {31}
و اما كسانى كه كافر شدند [بدانها مى‏گويند] پس مگر آيات من بر شما خوانده نمى‏شد و[لى] تكبر نموديد و مردمى بدكار بوديد {31}
وَإِذَا قِيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَالسَّاعَةُ لَا رَيْبَ فِيهَا قُلْتُم مَّا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِن نَّظُنُّ إِلَّا ظَنًّا وَمَا نَحْنُ بِمُسْتَيْقِنِينَ {32}
و چون(در دنیا به شما) گفته شد وعده خدا راست است و شكى در رستاخيز نيست گفتيد ما نمى‏دانيم رستاخيز چيست جز گمانه زنی نمیتوانیم و ما يقين نداريم {32}
وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون {33}
و حالا [حقيقت] بديهايى كه كرده‏اند بر آنان پديدار مى‏شود و آنچه را كه بدان ريشخند مى‏كردند آنان را فرو مى‏گيرد {33}
وَقِيلَ الْيَوْمَ نَنسَاكُمْ كَمَا نَسِيتُمْ لِقَاء يَوْمِكُمْ هَذَا وَمَأْوَاكُمْ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن نَّاصِرِينَ {34}
و گفته شود همان‏گونه كه ديدار امروزتان را فراموش كرديد امروز شما را فراموش خواهيم كرد و جايگاهتان در آتش است و براى شما ياورانى نخواهد بود {34}
ذَلِكُم بِأَنَّكُمُ اتَّخَذْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ هُزُوًا وَغَرَّتْكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ لَا يُخْرَجُونَ مِنْهَا وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ {35}
اين بدان سبب است كه شما آيات خدا را به ريشخند گرفتيد و زندگى دنيا فريبتان داد پس امروز نه از اين [آتش] بيرون آورده مى‏شوند و نه عذرشان پذيرفته مى‏گردد {35}

عصاره دسته ایات 27-35: در روز قیامت که حاکمیت مطلق از ان خداست پس از ارایه کتاب اعمال هر امت، اهل ایمان و عمل صالح در رحمت خدا داخل میشوند اما کافران که تکبر ورزیده، بدکار بوده، ایات خدا را تمسخر کرده و بخاطر فریفتگی دنیا ، قیامت را انکار میکردند در اتش، گرفتار سیئات و استهزای خود خواهند شد و یاوری نخواهند داشت.

عصاره دسته ایات 21-26: این پندار بدکاران که با اهل ایمان و عمل صالح یکسان هستند نادرست است زیرا خدا هستی را بحق افریده و همه را به جزای اعمال خود میرساند هرچند که قلب و چشم و گوش هواپرستان پذیرای هدایت نبوده، و در گمراهی و بدون علم معاد را منکرمیشوند اما خدا که شما را حیات می بخشد و میمیراند، همه را در قیامت جمع خواهد کرد.

عصاره فراز ایات 21-35: بدکاران با مومنان صالح یکسان نیستند زیرا خدا هستی را بحق افریده و همه را به جزای اعمال خود میرساند هرچند که این هواپرستان پذیرای هدایت نبوده و در گمراهی و بدون علم معاد را منکرند اما خدا همه را در قیامت که حاکمیت مطلق از ان خداست جمع خواهد کرد. اهل ایمان و عمل صالح در رحمت خدا داخل میشوند اما کافران که که تکبر ورزیده، بدکار بوده، ایات خدا را تمسخر کرده و بخاطر فریفتگی دنیا ، قیامت را انکار میکردند در اتش، گرفتار سیئات و استهزای خود خواهند شد.

کلمات کلیدی:
-در ایات 8 و9 هم به استکبار و استهزای ایات خدا اشاره شده بود.
-غرتکم :جاثیه حدید
-حَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون :هود غافر احقاف زمر جاثیه نحل
-وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون جاثیه، فاصابهم سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون نحل
-امه: جاثیه 2بار حج 2 بار رعد مومنون انبیا ...

فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ {36}
پس سپاس از آن خداست پروردگار آسمانها و پروردگار زمين پروردگار جهانيان {36}
وَلَهُ الْكِبْرِيَاء فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ {37}
و در آسمانها و زمين بزرگى از آن اوست و اوست‏شكست‏ناپذير سنجيده‏كار {37}
عصاره فراز ایات 36-37: حمد و سپاس تنها از ان پرودگار اسمانها و زمین و جهانیان است که کبریا و بزرگی شایسته اوست و شکست ناپذیر و حکیم است

مرور عصاره فرازها
عصاره فراز ایات 1-11: با وجود ایات و نشانه های مختلف در جهان هستی ما این کتاب را هم نازل کردیم تا ایات خدا را برانها بخوانی. کسانیکه ایات هدایتگر خدا را میشنوند اما مستکبرانه بی توجهی میکنند یا مسخره میکنند و به ایات خدا کفر میورزند عذاب بزرگ و خفت اور خواهند داشت که از ان گریزو نجاتی ندارند
عصاره فراز ایات 12-20خداوند انچه در اسمانها و زمین است را مسخر شما قرارداده پس شکر گزار باشید .ای پیامبر به مومنان بگو از این استهزاکنندگان منکر معاد درگذرند چرا که همه بسوی خدا برمیگردند و جزای عمل بد و خوب را دریافت می کنند. تو را بر راهی بینش بخش و هدایت کننده قرار دادیم که از ان پیروی کنید در ان اختلاف نکنید و از کسانی که نمیدانند پیروی نکنید چرا که انها شما را در برابر خدا حمایت نمی کنند
عصاره فراز ایات 21-35: بدکاران با مومنان صالح یکسان نیستند زیرا خدا هستی را بحق افریده و همه را به جزای اعمال خود میرساند اما این هواپرستان پذیرای هدایت نبوده و در گمراهی و بدون علم معاد را منکرند اما خدا همه را در قیامت که حاکمیت مطلق از ان خداست جمع خواهد کرد. اهل ایمان و عمل صالح در رحمت خدا داخل میشوند اما کافران که که تکبر ورزیده، بدکار بوده، ایات خدا را تمسخر کرده و بخاطر فریفتگی دنیا ، قیامت را انکار میکردند در اتش، گرفتار سیئات و استهزای خود خواهند شد.
عصاره فراز ایات 36-37: حمد و سپاس تنها از ان پرودگار اسمانها و زمین و جهانیان است که کبریا و بزرگی شایسته اوست و شکست ناپذیر و حکیم است

درس سوره جاثیه: خداوند با وجود ایات و نشانه های مختلف در جهان هستی کتاب هدایتگر هم فرستاد اما هواپرستان فریفته دنیا، با برخورد مستکبرانه، به ایات خدا ایمان نیاورده، بلکه مسخره کرده و معاد را انکار میکنند. از انجا که خدا هستی را بحق افریده و همه را درقیامت به جزای اعمال خود میرساند اینها در جهنم عذاب سختی بخاطر اعمال خودخواهند داشت درعوض اهل ایمان و عمل صالح در رحمت خدا داخل میشوند. خداوند انچه در اسمانها و زمین است را مسخر شما قرارداده پس شکرگزار پرودگار جهانیان که کبریا و بزرگی شایسته اوست باشید و هدایت کتاب و رسولش را بپذیرید.

کلمات کلیدی:
تنزیل الکتاب من الله: غافر احقاف زمر جاثیه ، سجده: تنزیل الکتاب لاریب فیه
اختلاف اللیل و النهار: یونس، مومنون،جاثیه، بقره،ال عمران
لقوم یوقنون: جاثیه 2بار،بقره، مائده
تلک ایات الله نتلوها علیک بالحق: جاثیه بقره ال عمران
افاک اثیم :شعرا جاثیه
مستکبر: مومنون لقمان جاثیه نحل 2
کان لم یسمعها ...فبشره بعذاب الیم: لقمان جاثیه
ولایغنی عنهم ماکسبو شیئا (مشابه حجر غافر مسد)،
اتخذها هزوا (ایات :کهف لقمان جاثیه 2بار )،
وَلِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ لقمان جاثیه (وَالْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ : سوره حج ایه 65، سخر لکم الفلک لتجری فی البحر بامره :ابراهیم
سخرلکم:ابراهیم 2بار، جاثیه 2بار، نحل، سخرلکم مافی الارض:حج، سخرلکم ما فی السماوات و ما فی الارض: لقمان، جاثیه
-ایام الله: ابراهیم جاثیه،
- مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاء فَعَلَيْهَا جاثیه فصلت
-الکتاب و الحکم و النبوه: انعام جاثیه آل عمران
-هَـذَا بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمْ وَهُدًى وَ رَحْمَةٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ {203}اعراف، هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمِ يُوقِنُونَ جاثیه
-شریعت:جاثیه شرعه: مائده، شرع: شوری 2بار،
- منسک: 2بار حج، مناسک 2بار بقره، ناسکوه : حج
-لاتتبع اهواء :انعام شوری جاثیه مائده
-لزوم تبعیت پیامبر از شریعت خود و تحت تاثیر مخالفین قرار نگرفتن، در سوره حج هم بیان شده است
-فضیلت بنی اسراییل علی العالمین : جاثیه16 ، در سوره دخان لقداخترناهم علی علم علی العالمین. در سوره بقره فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ {47} و 122 .و ایه 140 سوره اعراف
-أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ: جاثیه فرقان
-ختم علی قلوبکم: انعام، خَتَمَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ بقره، وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً :جاثیه
-اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ الروم(40) قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ الجاثية(26) كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَكُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْيَاكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ البقرة(28)
-تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ :غافر جاثیه
-حجت: انعام شوری جاثیه
-غرتکم :جاثیه حدید
-حَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون :هود غافر احقاف زمر جاثیه نحل
-وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون جاثیه، فاصابهم سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُون نحل
-ظن: اسرا 3بار کهف 3بار (ما اظن الساعه قائمه) ، جن 3بار یونس 6 فصلت 5بار (ما اظن الساعه قائمه) ،جاثیه 3 بار( ان هم الا یظنون، ان نظن الا ظنا) بقره 4بار
-امه: جاثیه 2بار حج 2 بار رعد مومنون انبیا ...
-جمله «سَاءَ مَا يَحْكُمُون» انعام 136، نحل 59 ،جاثيه 21 و آيه 4 عنكبوت نيز مانند جاثیه در مذمّت«الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَات» مي‌باشد.
   آی پی: 151.238.61.66
پیغام شخصی پست الکترونیک
گزارش توهین و سوء استفاده

© 2025 Design by Mahdi