ايات وجوب امربه معروف و نهي از منكر در قران،معروف و منكر چيست؟

این موضوع را با ایات سوره ال عمران اغاز می کنیم:

وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (104)

بايد از ميان شما، جمعى دعوت به نيكى، و امر به معروف و نهى از منكر كنند! و آنها همان رستگارانند.

نکات تفسیری از تفسیرنمونه:

در آيه فوق دستور داده شده كه همواره در ميان مسلمانان بايد امتى باشند كه اين دو وظيفه بزرگ اجتماعى را انجام دهند:

مردم را به نيكى ‏ها دعوت كنند، و از بدى‏ها باز دارند. و در پايان آيه تصريح مى‏كند كه فلاح و رستگارى تنها از اين راه ممكن است.

سؤال

در اينجا اين سؤال پيش مى‏ آيد كه ظاهر" منكم امة" اين است كه اين امت بعضى از جمعيت مسلمانان را تشكيل مى ‏دهد، نه همه آنها را،

و به اين ترتيب وظيفه امر به معروف و نهى از منكر جنبه عمومى نخواهد داشت، بلكه وظيفه طايفه خاصى است، اگر چه انتخاب و تربيت اين جمعيت، وظيفه همه مردم است، و به عبارت ديگر اين دو وظيفه واجب كفايى است نه عينى، با اينكه از ديگر آيات قرآن بر مى‏ آيد كه اين دو وظيفه جنبه عمومى دارد، و به عبارت ديگر واجب عينى است نه واجب كفايى، مثلا در چند آيه بعد از اين آيه مى‏خوانيم:

كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ" شما بهترين امتى بوديد كه بسود مردم مبعوث شديد،

چه اينكه امر به معروف و نهى از منكر مى‏كنيد" و در سوره" العصر" مى‏فرمايد:" همه مردم در زيانند جز آنان كه ايمان و عمل صالح دارند

و دعوت به حق و توصيه به صبر و استقامت مى ‏كنند" طبق اين آيات و مانند آنها اين دو وظيفه اختصاص به دسته معينى ندارد.

پاسخ:
دقت در مجموع اين آيات پاسخ سؤال را روشن مى‏سازد، زيرا چنين استفاده مى‏شود كه" امر به معروف و نهى از منكر" دو مرحله دارد:

يكى" مرحله فردى" كه هر كس موظف است به تنهايى ناظر اعمال ديگران باشد، و ديگرى" مرحله دسته جمعى" كه

امتى موظفند براى پايان دادن به نابسامانيهاى اجتماع دست به- دست هم بدهند و با يكديگر تشريك مساعى كنند.

قسمت اول وظيفه عموم مردم است، و چون جنبه فردى دارد طبعا شعاع آن محدود بتوانايى فرد است، اما قسمت دوم شكل واجب كفايى

بخود مى‏گيرد و چون جنبه دسته جمعى دارد و شعاع قدرت آن وسيع و طبعا از شئون حكومت اسلامى محسوب مى‏شود. اين دو شكل از مبارزه با فساد

و دعوت به سوى حق، از شاهكارهاى قوانين اسلامى محسوب مى‏گردد، و مسئله تقسيم كار را در سازمان حكومت اسلامى و لزوم تشكيل يك گروه

نظارت بر وضع اجتماعى و سازمانهاى حكومت مشخص مى‏سازد.

سابق بر اين در ممالك اسلامى (و امروز در پاره‏اى از كشورهاى اسلامى، مانند حجاز) با الهام از آيه فوق تشكيلاتى مخصوص مبارزه با فساد و دعوت به- انجام مسئوليت‏هاى اجتماعى به نام اداره حسبه و ماموران آن به نام" محتسب" و يا" آمرين بمعروف" وجود داشته است كه مامور بودند با همكارى يكديگر با هر گونه فساد و زشت‏كارى در ميان مردم، و يا هر گونه ظلم و فساد در دستگاه حكومت مبارزه كنند، و هم چنين مردم را به كارهاى نيك و پسنديده تشويق نمايند.

بنا بر اين وجود اين جمعيت با آن قدرت وسيع، هيچگونه منافاتى با عمومى بودن وظيفه امر بمعروف و نهى از منكر در شعاع فرد و با قدرت محدود ندارد

از آنجا كه اين بحث از مباحث مهم قرآن مجيد است، و در آيات فراوانى به آن اشاره شده، لازم است نكاتى را در اينجا يادآور شويم:

1-" معروف" و" منكر" چيست؟

" معروف" در لغت به معنى شناخته شده (از ماده عرف) و" منكر" به معنى" ناشناس" (از ماده انكار) است. و به اين ترتيب كارهاى نيك، امورى شناخته شده،

و كارهاى زشت و ناپسند، امورى ناشناس معرفى شده‏اند. چه اينكه فطرت پاك انسانى با دسته اول آشنا و با دوم ناآشنا است!

2- آيا امر به معروف يك وظيفه عقلى است يا تعبدى؟

جمعى از دانشمندان اسلامى معتقدند كه وجوب اين دو وظيفه تنها با دليل نقلى ثابت شده، و عقل فرمان نمى‏ دهد كه انسان ديگرى را از كار بدى كه زيانش تنها متوجه خود او است باز دارد.

ولى با توجه به پيوندهاى اجتماعى و اينكه هيچ كار بدى در اجتماع انسانى در نقطه خاصى محدود نمى‏شود، بلكه هر چه باشد همانند آتشى ممكن است به نقاط ديگر سرايت كند، عقلى بودن اين دو وظيفه مشخص مى ‏شود.

به عبارت ديگر: در اجتماع چيزى به عنوان" ضرر فردى" وجود ندارد، و هر زيان فردى امكان اين را دارد كه به صورت يك" زيان اجتماعى" درآيد، و

به- همين دليل منطق و عقل به افراد اجتماع اجازه مى‏دهد كه در پاك نگه داشتن محيط زيست خود از هر گونه تلاش و كوششى خود دارى نكنند.

اتفاقا در بعضى از احاديث به اين موضوع اشاره شده است. از پيغمبر اكرم ص چنين نقل شده كه فرمود:" يك فرد گنهكار، در ميان مردم همانند كسى است كه با جمعى سوار كشتى شود، و به هنگامى كه در وسط دريا قرار گيرد تبرى برداشته و به سوراخ كردن موضعى كه در آن نشسته است بپردازد، و هر گاه به او اعتراض كنند، در جواب بگويد من در سهم خود تصرف مى‏كنم!، اگر ديگران او را از اين عمل خطرناك باز ندارند، طولى نمى‏كشد كه آب دريا به داخل كشتى نفوذ كرده و يكباره همگى در دريا غرق مى‏شوند".

پيامبر ص با اين مثال جالب منطقى بودن وظيفه امر به معروف و نهى از منكر را مجسم ساخته، و حق نظارت فرد بر اجتماع را يك حق طبيعى كه ناشى از پيوند سرنوشتهاست، مى‏داند.

کلمات کلیدی:امر معروف نهی منکر واجب اجتماع فرد کفایی

ایه دیگری که به اصل امر به معروف و نهی از منکر پردخته ،ایه 110 سوره ال عمران است:



كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ (110)
ترجمه:
110- شما بهترين امتى بوديد كه به سود انسانها آفريده شديد (چه اينكه) امر به معروف مى‏كنيد و نهى از منكر، و به خدا ايمان داريد، و اگر اهل كتاب

(به چنين برنامه و آئين درخشانى) ايمان آورند به سود آنها است (ولى تنها) عده كمى از آنها با ايمانند و اكثر آنها فاسق (و خارج از اطاعت پروردگار) مى‏باشند.

از تفسیر نمونه:
باز هم مبارزه با فساد و دعوت بحق

كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ ...:

در اين آيه بار ديگر مسئله امر به معروف و نهى از منكر و ايمان بخدا مطرح شده است، و همانطور كه در تفسير آيه 104 گفته شد اين آيه

امر به معروف و نهى از منكر را به عنوان يك وظيفه عمومى و همگانى ذكر مى‏كند، در حالى كه آيه گذشته يك مرحله خاص از آن را به عنوان يك

وظيفه خصوصى و واجب كفايى بيان كرده است، كه شرح آن را مبسوطا ذكر كرديم.

نكته جالب توجه اينكه در اين آيه مسلمانان به عنوان بهترين" امتى" معرفى شده كه براى خدمت به جامعه انسانى بسيج گرديده است، و دليل

بهترين امت بودن آنها اين ذكر شده كه" امر به معروف و نهى از منكر مى‏كنند و ايمان بخدا دارند" و اين خود مى‏رساند كه اصلاح جامعه بشرى

بدون ايمان و دعوت بحق و مبارزه با فساد ممكن نيست، و ضمنا از آن استفاده مى‏شود كه اين دو وظيفه بزرگ با وسعتى كه در اسلام دارد

در آئينهاى پيشين نبوده است.

اما چرا اين امت بهترين امتها بايد باشد آن نيز روشن است زيرا آنها داراى آخرين اديان آسمانى هستند و آخرين دين روى حساب تكامل كاملترين آنها است.

در آيه فوق به دو نكته ديگر بايد توجه نمود، نخست اينكه" كنتم" (بوديد) به صورت فعل ماضى ذكر شده يعنى شما در گذشته بهترين امت بوديد،

در باره مفهوم اين جمله گرچه مفسران احتمالات زيادى داده‏اند ولى بيشتر بنظر مى‏رسد كه تعبير به فعل ماضى براى تاكيد است، و

نظير آن در قرآن مجيد فراوان است كه موضوعات مسلم در شكل فعل ماضى ذكر مى‏شود و آن را يك واقعيت انجام يافته معرفى مى‏كند.

ديگر اينكه در اينجا امر به معروف و نهى از منكر بر ايمان بخدا مقدم داشته شده و اين نشانه اهميت و عظمت اين دو فريضه بزرگ الهى است،

به علاوه انجام اين دو فريضه ضامن گسترش ايمان و اجراى همه قوانين فردى و اجتماعى مى‏باشد و ضامن اجرا عملا بر خود قانون مقدم است.

از همه گذشته اگر اين دو وظيفه اجرا نگردد ريشه‏هاى ايمان در دلها نيز سست مى‏گردد، و پايه‏هاى آن فرو مى‏ريزد، و بهمين جهات بر ايمان

مقدم داشته شده است.

از اين بيان نيز روشن مى‏شود مسلمانان تا زمانى يك" امت ممتاز" محسوب مى‏گردند كه دعوت به سوى نيكيها و مبارزه با فساد را فراموش نكنند، و

آن روز كه اين دو وظيفه فراموش شد نه بهترين امتند و نه به سود جامعه بشريت خواهند بود.

ضمنا بايد توجه داشت كه مخاطب در اين آيه عموم مسلمانان هستند، همانطور كه ساير خطابات قرآن چنين است، و اينكه بعضى احتمال داده‏اند

كه مخصوص مهاجران يا مسلمانان نخستين باشد هيچگونه دليلى ندارد.

وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ.

سپس اشاره مى‏كند كه مذهبى به اين روشنى و قوانينى با اين عظمت منافعش براى هيچ كس قابل انكار نيست، بنا بر اين" اگر اهل كتاب

(يهود و نصارى) ايمان بياورند بسود خودشان است، اما متاسفانه تنها اقليتى از آنها پشت پا به تعصبهاى جاهلانه زده‏اند و اسلام را با آغوش باز پذيرفته‏اند

در حالى كه اكثريت آنها از تحت فرمان پروردگار خارج شده" و حتى بشاراتى كه در باره پيامبر در كتب آنها بوده ناديده انگاشته و بر كفر و عصبيت

خود هم چنان باقى مانده‏اند.

یکی دیگر از ایاتی که اهمیت امربه معروف و نهی از منکر را نشان میدهد،ایه 157 سوره اعراف است.

الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِندَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنكَرِ

وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَآئِثَ و...

این ایه در توصیف صفات و رفتار پیامبر گرامی اسلام است که در تالار هم ارایه و ارسال گردید.

[url=http://http://www.quranpuyan.com/(S(4ehjhwmqj2tyk1fahm4sqw55))/Default.aspx?g=posts&t=152]ویژگیهای پیامبر اسلام ازمنظر قران[/url]

مطالب زیر را از قول حاج اقا موسویان نقل میکنم:

1-در ایه فوق اولین رفتاری که در توصیف پیامبر استفاده میشود،امربه معروف و نهی از منکر است.

2-معروف یعنی شناخته شده در میان مردم جامعه و منکر یعنی ناشناخته

مثلا اگر شما در کشورهای غیر مسلمان نماز بخوانید ممکن است خیلی از مردم انرا نشناسند و با تعجب نگاه کنند.پس از دید انها منکر است.

اما در یک کشور مسلمان ،همه نماز را میشناسند. پس معروف است.

3-از نظر ما شیعیان و مطابق زیارتنامه ها و دعاهایی که داریم معروف ،ان چیزی است که امام معصوم به ان امر کرده و منکر ان چیزیست

که امام از ان نهی کرده است."المعروف ما امرتم به والمنکر مانهیتم عنه"

4-اگر در جامعه دیدید که بسیاری از مردم ،منکر نهی شده از جانب پیامبر و امامان را میشناسند(مثلا ربا)و دیگر ناشناخته نیست،

نشان از انحراف جامعه و عوض شدن ارزشها دارد.

5-امربه معروف ونهی ازمنکر شرایط دارد که حتما باید رعایت شود.در مرحله اول ان ،حتما باید با محبت همراه باشد.

همانگونه که شما میخواهید فرزندتان را موعظه کنید و تذکر دهید،میباید با دیگران هم همانگونه رفتار کنید.تا تاثیر کند.

چه بسا امربه معروف نامناسب،اثر منفی و معکوس هم در مخاطب ایجاد کند

امر به معروف و نهی از منكر, در قرآن كریم با بیانات مختلف و تاکیدات فراوان بیان شده که به برخی از این آیات اشاره می گردد:

در بیان صفات ممتاز مؤمنان می فرماید:
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیا بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّكاهَ وَ یُطِیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ سوره توبه آیه 71.

مردان و زنان با ایمان ولی (و یار و یاور) یكدیگرند، امربه معروف و نهی ازمنكر می كنند، نماز را برپا می دارند و زكات را می پردازند و خدا و رسولش را اطاعت می كنند.

به موجب این آیه، افراد مؤمن به سرنوشت یكدیگر علاقمند بوده و به منزله یك پیكر می باشند. پیوند سرنوشت ها موجب می شود كه تخلف و انحراف یك فرد، در كل جامعه تأثیر بگذارد؛ چنان كه یك بیماری واگیر در صورتی كه معالجه نگردد، از فرد به جامعه سرایت نموده و سلامت آن را به خطر می اندازد.

در جای دیگر می فرماید: ولتكن منكم امه یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنكر و اولئك هم المفلحون . آل عمران , 104:
باید از میان شما جمعی دعوت به نیكی كنند و امر به معروف و نهی از منكر نمایند و آنها رستگارانند.

در آیه فوق به طور وضوح، وجوب آمده است، زیرا كلمه «ولتكن» امر است و ظاهر امر ایجاب است و در این آیه توضیحی است مبنی بر این كه رستگاری منوط بر آن است، زیرا به طور حصر بیان كرده و فرموده است : و اولئك هم المفلحون.

و نیز در آیه آمده است كه این عمل واجب كفایی است نه واجب عینی، زیرا وقتی كه گروهی اقدام كردند، از دیگران ساقط می گردد،
چون نفرموده است كه همگی امر به معروف كنید، بلكه فرموده است : باید جمعی از میان شما دعوت به نیكی كنند. بنابراین هرگاه یك فرد و یا جمعی اقدام كنند، تكلیف از دیگران برداشته شده و رستگاری از آن كسانی خواهد بود كه امر به معروف كرده اند ولی اگر تمام مردم از آن خودداری كنند ناگزیر گناه متوجه تمام كسانی است كه توانایی انجام آن را داشته اند.

خداوند متعال فرموده است : لیسوا سواء من اهل الكتاب امه قائمه یتلون آیات اللّه آناء اللیل و هم یسجدون، یؤمنون باللّه و الیوم الاخر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنكر و یسارعون فی الخیرات و اولئك من الصالحین. آل عمران , 113 و 114:

آنها همه یكسان نیستند، از اهل كتاب جمعیتی هستند كه قیام (به حق و ایمان ) می كنند و پیوسته در اوقات شب آیات خدا را می خوانند در حالی كه سجده می كنند به خدا و روز دیگر ایمان می آورند، امر به معروف و نهی از منكر می كنند و در انجام كارهای نیك بر یكدیگر سبقت می گیرند و آنها از صالحانند.

در این آیه خدای متعال, صالح بودن آنان را به صرف داشتن ایمان به خدا و روز واپسین گواهی نكرده است، بلكه امر به معروف و نهی از منكر را نیز بر آن افزوده است.

خداوند متعال فرموده است : و المؤ منون و المؤ منات بعضهم اولیا بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنكر و یقیمون الصلوه.. توبه , 71: مردان و زنان با ایمان ولی (یار و یاور) یكدیگرند، امر به معروف و نهی از منكر می كنند و نماز را بر پا می دارند. مؤمنان را به انجام امر به معروف وصف كرده است. پس كسی كه امر به معروف را ترك كند از جمع مؤ منان توصیف شده در این آیه خارج است.

عواقب ترك نهي از منكر

خداوند متعال فرموده است : لعن الذین كفروا من بنی اسرائیل علی لسان داوود و عیسی بن مریم ذلك بما عصوا و كانوا یعتدون، كانوا لایتناهون عن منكر فعلوه لبئس ما كانوا یفعلون. مائده , 78 و 79:

آنها كه از بنی اسرائیل كافر شدند، بر زبان داوود و عیسی بن مریم لعن شدند، این به سبب آن بود كه گناه و تجاوز می كردند، آنها از اعمال زشتی كه انجام می دادند یكدیگر را نهی نمی كردند چه بدكاری انجام می دادند.
این نهایت سرزنش است، زیرا آنان را به علت ترك نهی از منكر سزاوار لعن و نفرین دانسته است.

و خداوند متعال فرموده است : كنتم خیر امه اخرجت للناس تامرون بالمعروف و تنهون عن المنكر. آل عمران , 110:

شما بهترین امتی بودید كه به سود انسانها آفریده شدید، زیرا امر به معروف و نهی از منكر می كنید.

این سخن دلیل بر فضیلت امر به معروف است، زیرا بیانگر آن است كه ایشان بدان وسیله بهترین امت بودند.

اینها نمونه ای از آیات قرآن درباره امر به معروف و نهی از منکر بودند .که نشان می دهد امر به معروف و نهی از منکر جایگاه ویژه ای در جامعه اسلامی دارد.

بزرگترین انگیزه قیام امام حسین علیه السلام مسئله امر به معروف و نهى از مـنکر است که این دو از مـهمـتـرین ارکان دین است و امـام عـلیه السلام در درجه اول مسئول اجراء این امر مهم اسلامى است .

چنانکه در وصیت به برادرش محمد بن حنفیه اعلان فرمود :« قـیام مـن بر مبناى تمایلات نفسانى نیست ، من به منظور طغیان و فساد و تباهى و ستم خـروج نمـى کنم بلکه انگـیزه ام اصلاح امـت جدم رسول خدا است و مقصود و منظورم امر به معروف و نهى از منکر است».

📛خطرامربه معروف ونهی ازمنکر نکردن📛

📌رﺳﻮﻝُ ﺍﻟﻠّﻪ ِ ﺻﻠﻰ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ📌

ﺇﺫﺍ ﻋَﻈَّﻤَﺖ ﺍُﻣَّﺘﻲَ ﺍﻟﺪّﻧﻴﺎ ﻧُﺰِﻋَﺖ ﻣِﻨﻬﺎ ﻫَﻴﺒَﺔُ ﺍﻹﺳﻼﻡ ، ﻭ ﺇﺫﺍ ﺗَﺮَﻛَﺖِ ﺍﻷﻣﺮَ
ﺑِﺎﻟﻤَﻌﺮﻭﻑِ ﻭ ﺍﻟﻨَّﻬﻲَ ﻋَﻦِ ﺍﻟﻤُﻨﻜَﺮِ ﺣُﺮِﻣَﺖ ﺑَﺮَﻛَﺔَ ﺍﻟﻮَﺣﻲِ

💫 ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺍﻣّﺖﻣﻦ ﺑﺰﺭﮒ ﺁﻳﺪ، ﺷﻜﻮﻩ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﺮ ﮔﺎﻩ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﺭﺍﻭاﮔﺬﺍﺭﻧﺪ، ﺍﺯﺑﺮﻛﺖ ﻭﺣﻰ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﮔﺮﺩﻧﺪ
 ﻛﻨﺰ ﺍﻟﻌﻤّﺎﻝ


امربه معروف ونهی ازمنکر ازدیدگاه قرآن

ﻳَﺎﺑُﻨﻰََّ ﺃَﻗِﻢِ ﺍﻟﺼَّﻠَﻮﺓَ ﻭَ ﺃْﻣُﺮْ ﺑِﺎﻟْﻤَﻌْﺮُﻭﻑِ ﻭَ ﺍﻧْﻪَ ﻋَﻦِ ﺍﻟْﻤُﻨﻜَﺮِ ﻭَ ﺍﺻْﺒﺮِْ ﻋَﻠﻰَ ﻣَﺎ ﺃَﺻَﺎﺑَﻚَ ﺇِﻥَّ ﺫَﺍﻟِﻚَ ﻣِﻦْ ﻋَﺰْﻡِ ﺍﻟْﺄُﻣُﻮﺭ ‏

 ﻟﻘﻤﺎﻥ ﺁﯾﻪ 17 ‏

اﯼ ﭘﺴﺮﮎ ﻣﻦ ! ﻧﻤﺎﺯ ﺑﮕﺰﺍﺭ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺑﺪﯼ ﺑﺎﺯ ﺩﺍﺭ ﻭ ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺭﺳﺪ ﺻﺒﺮ
ﮐﻦ ؛ ﺯﯾﺮﺍ ﺍﯾﻦ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻫﺎﯾﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺳﻬﻠﺶ ﮔﺮﻓﺖ


💫احادیث مربوط به امربه معروف ونهی ازمنکر💫

ﺍﻹﻣﺎﻡُ ﻋﻠﻲٌّ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ 

ﻏﺎﻳَـﺔُ ﺍﻟﺪِّﻳﻦِ ﺍﻷﻣﺮُ ﺑِﺎﻟﻤَﻌﺮﻭﻑِ ، ﻭ ﺍﻟﻨَّﻬﻲُ ﻋَﻦِ ﺍﻟﻤُﻨﻜَﺮِ ، ﻭ ﺇﻗﺎﻣَﺔُ ﺍﻟﺤُﺪﻭﺩِ .

 ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﻳﻦ، ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻧﻬﻰ ﺍﺯ ﻣﻨﻜﺮ ﻭ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺣﺪﻭﺩ ‏[ﺍﻟﻬﻰ ‏] ﺍﺳﺖ.
ﻏﺮﺭ ﺍﻟﺤﻜﻢ 


امربه معروف ونهی ازمنکر ازدیدگاه قرآن

ﻭَ ﺍﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮﻥَ ﻭَ ﺍﻟْﻤُﺆْﻣِﻨَﺎﺕُ ﺑَﻌْﻀُﻬُﻢْ ﺃَﻭْﻟِﻴَﺎﺀُ ﺑَﻌْﺾٍ ﻳَﺄْﻣُﺮُﻭﻥَ ﺑِﺎﻟْﻤَﻌْﺮُﻭﻑِ ﻭَ ﻳَﻨْﻬَﻮْﻥَ ﻋَﻦِ ﺍﻟْﻤُﻨﻜَﺮ ‏

ﺗﻮﺑﻪ ﺁﯾﻪ 71 ‏

ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻣﻮﻣﻦ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﻣﻮﻣﻦ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ ، ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺖ ﺑﺎﺯ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ

در آيات مختلف قرآن، مفهوم نهي از منكر با چند عبارت بكار رفته كه بيان ترجمه لغوي آنها راهگشاست:

1-تَنَاهَى
تَنَاهَى عن الشي ءِ : از آن چيز بازماند

تَنَاهَى القومُ عن المُنْكَرِ : بعضى از آن قوم بعضى ديگر را نهي از منكر كردند .

2-انْتَهَى

انْتَهَى الشي ءُ : آن چيز به پايان رسيد

انْتَهَى عن الشي ءِ : از آن چيز دست برداشت .

برگرفته از سايت المعاني

3-نهي:بازداشتن؛ منع کردن.(فرهنگ عميد)

***
مقام امر به معروف و نهی از منكر در اسلام
شما اگر می خواهید بفهمید كه مقام امر به معروف و نهی از منكر در اسلام چیست، این روایتی را كه در كافی است و از روایات بسیار معروف و قطعی و مسلّم ماست و در تمام كتب فقهی و حدیثی معتبر آمده است و مفصلترین حدیث در این باب است مطالعه كنید. من قسمتهایی از آن را برای شما می خوانم، چون همه اش مفصّل است. یك قسمتش كه اول حدیث هم هست این است كه فرمود: در آخر الزمان، مردم ریاكاری پیدا می شوند كه دائماً آیه ی قرآن و دعا می خوانند «وَ یَتَنَسَّكونَ» اظهار مقدس مآبی می كنند «حُدَثاءُ سُفَهاءُ» یك مردم تازه به دوران رسیده ی احمقی هم هستند. تنها چیزی كه این مقدس مآب ها به آن اعتنا ندارند، امر به معروف و نهی از منكر است.
«لا یوجِبونَ اَمْراً بِمَعْروفٍ وَ لا نَهْیاً عَنْ مُنْكَرٍ اِلاّ اِذا اَمِنُوا الضَّرَرَ»
اینها تا مطمئن نشوند كه امر به معروف و نهی از منكر كوچكترین ضرری به ایشان نمی زند، به آن تن نمی دهند. «یَطْلُبونَ لِاَنْفُسِهِمُ الرُّخَصَ وَ الْمَعاذیرَ» دائم دنبال این هستند كه یك راه فراری برای امر به معروف
و نهی از منكر پیدا كنند، یك عذری بتراشند كه خوب، دیگر نمی شود، دیگر ممكن نیست.
«یُقْبِلونَ عَلی الصَّلاةِ وَ الصِّیامِ وَ ما لا كلِّفُهُمْ فی نَفْسٍ وَ لا مالٍ»
دنبال آن عبادتهایی هستند كه نه به جان، نه به مال و نه به حیثیتشان ضرر می زند (مثل نماز و روزه) اما اگر وظیفه ای ضرری به جایی می زند، دیگر آن را قبول ندارند. تا آنجا كه می فرماید اگر نماز هم به كار یا حیثیت یا جانشان ضرر می زد، آن را رها می كردند:

«كَما رَفَضوا اَسْمَی الْفَرائِضِ وَ اَشْرَفَها»
همان طور كه عالیترین و شریفترین فریضه ها را رها كردند، نماز را هم رها می كردند. آن عالیترین و شریفترین فریضه ها كدام است؟ «اِنَّ الْاَمْرَ بِالْمَعْروفِ وَ النَّهْی عَنِ الْمُنْكَرِ فَریضَةٌ بِها تُقامُ الْفَرائِضُ» [امر به معروف و نهی از منكر] فریضه ی بزرگی است كه سایر فرایض به وسیله ی آن بپامی شود. باید امر به معروف و نهی از منكر باشد تا نمازی باشد، تا زكاتی باشد، تا حجّی باشد، تا خمسی باشد، تا معاملاتی باشد، تا قانونی باشد، تا اخلاقی باشد. باز قسمتی از حدیث را حذف می كنم
. فرمود: «اِنَّ الْاَمْرَ بِالْمَعْروفِ وَ النَّهْی عَنِ الْمُنْكَرِ سَبیلُ الْاَنْبِیاءِ»
همانا امر به معروف و نهی از منكر راه همه ی پیامبران است

«مِنْهاجُ الصُّلَحاءِ، بِها تُقامُ الْفَرائِضُ وَ تَأمَنُ الْمَذاهِبُ وَ تَحِلُّ الْمَكاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظالِمُ وَ تُعْمَرُ الْاَرْض
[شیوه ی همه ی صالحان است ] ، واجبات خدا به این وسیله بپاداشته می شود، راهها به این وسیله امن می گردد، كسبها به این وسیله حلال و مظالم به این وسیله بازمی گردد، زمین به این وسیله آباد می شود.
شما از اینجا بفهمید كه حوزه ی امر به معروف و نهی از منكر تا كجاست؛ تا حدود آباد شدن زمین.
از کتاب حماسه حسینی استاد مطهری

نگاهي متفاوت به تعريف امتي كه بايد به خير دعوت كند و تعريف


وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

ال عمران:104

و [براي مقابله با اين انحرافات] بايد از ميان شما گروهي [هم انديش] 210 باشند كه [اختلاف كنندگان] را پيوسته به خير دعوت كنند 211 و به پسنديده‌ها فرمان دهند و از ناپسندها باز دارند 212 و اين ها همان رستگارانند.

__________

210 - فرق کلمه «اُمت» با قوم، قبيله، جماعت، طايفه و... در قصد و هدف، آرمان، عقايد و رويکردهاي آنهاست. امت از ريشه «اُمّ» به معناي قصد است و امت، اجتماعي است که وجه مشترک دارند.


211 - «خَيْر» به هر چيز مرغوب و مطلوب گفته مي‌شود كه دلپسند همگان باشد. «اختيار» كردن كسي يا چيزي، انتخاب و گزينش آن از ميان بقيه است. اين كه در قرآن آمده «بِيَدِكَ الْخَيْر» [آل‌عمران 26 (3:26) ]، منظور اين است كه اختيار امور به دست خداست، اما منظور از دعوت مردم به خير [يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْر]، فرا خواندن آنها به سوي بهترين‌ها در: اخلاق و رفتار، فرهنگ، علم، سياست، صنعت و غيره است.

از آنجايي كه تشخيص بهترين‌ها در زمينه‌هاي مختلف كار هر كسي نيست، و اصولا اكثريت مردم به زندگي شخصي خويش مشغول هستند، لازم است گروه آگاه و اهل نظري كه هنر و قدرت قلم و بيان داشته باشند، از يكطرف بهترين راه حل‌ها را برگزينند و در رسانه‌هاي جمعي به اطلاع مردم برسانند، و از طرف ديگر به وسيلة امر به معروف [آنچه مورد پذيرش عُرف جامعه و مصوّب نمايندگان ملت است] و نهي از منكر [آنچه ناپسند اكثريت است] با مفاسد مبارزه كنند.


212 - اين فريضه همچون گلبول‌هاي سفيد مقابله كننده با ميكرب‌هاي مهاجم، بدنة جامعه را در برابر تسلط نااهلان بر اركان قدرت و استبداد سياسي، ديني و اقتصادي محافظت مي‌كند. در فرازي از امام باقر(ع) نقل شده است: «همة فرايض با امر به معروف و نهي از منكر برپا مي‌شود؛ راه‌ها امنيّت مي‌يابد، معاملات و كسب و كار حلال مي‌شود، ستم‌ها به عقب رانده مي‌شود، زمين آباد مي‌گردد، از دشمنان انصاف گرفته مي‌شود و امور سامان مي‌يابد.»

به كار بردن عناوين «معروف و منكر» به جاي: حلال و حرام، مشروع و نامشروع، ثواب و گناه، خير و شرّ و امثالهم، دلالت بر داوري فطري و عقل سليم مردم در پسنديده يا ناپسند بودن امور مي‌كند. معروف ارزشي است كه عرف سالم جامعه آن را شناخته و بر آن معرفت پيدا كرده باشد. ملاك تشخيص اين امر در دنياي مدرن، تصويب نمايندگان منتخب مردم است. اين قاعده‌اي كلي است، اما از آنجايي كه اين فريضه در مجموعة قرآني و جهان‌بيني ديني مطرح شده، معيار معروف و منكر با ميزان كتاب و سنّت سنجيده مي‌شود.

كلمة «مَعْرُوف» كه جمعاً 38 بار [به صورت معرفه و نكره] در قرآن تكرار شده است، دلالت بر نيكو شناخته شدن كاري نزد مردم مي‌كند. اين كلمه بيش از همة سوره‌ها [15 بار] در سورة بقره آمده است و عمدتاً ناظر به روابط زناشويي، حقوق طرفين و فرزندان، حقوق پس از طلاق، سخن گفتن به نيكويي مي‌باشد كه معيار آن متغيّر و تابع فرهنگ جامعه و فطرت انسانها مي‌باشد.

در فريضة «امر بمعروف و نهي از منکر» معناي «امر»، آنچنان که در زبان فارسي فهميده مي‌شود، فرمان دادن از موضع بالا و تحميل عقيده نيست؛ چرا که در اينصورت با اصل «لا اکراه في الدين» تناقض پيدا مي‌کند، بلکه نوعي نظر دهي، راهنمائي و دلالت کردن است. آيات: مريم 55 (19:55) ، طه 132 (20:132) ، اعراف 110 (7:110) ، و شعراء 35 (26:35) اين نظر را به روشني نشان مي‌دهند.

ايفاي فريضه «امر بمعروف و نهي از منکر» که در زمان ما همان انتقاد و اعتراض ملت به عملکرد حاکمان، در نقض قانون اساسي و حقوق ملت، به شمار مي‌رود، همانطور که مي‌بينيم، «مصيبت»بار است و زندان و شکنجه، و در مواردي اعدام در انتظار دارد! سخن لقمان همين است که حق را بگو و عوارضش را به جان بخر! [لقمان 17 (31:17) ] به راستي چقدر فرق است ميان امر بمعروفي که نان و آب و حقوق و مزايا دارد، با امر بمعروف مصيبت آور قرآني! اولي رسمي و دولتي و در ازاي مزد است، دومي مردمي، آگاهانه، مستقل و متفکرانه.

تفسير بازرگان

#امت_برگزيده، به #سرنوشت #اجتماع حساس است👌

🔸كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ ال عمران/110

شما گزيده اُمتي بوديد كه [در بستر تحوّلات جوامع بشري] براي مردم [از متن تاريخ] برآورده شديد؛ [با اين امتياز كه] مردم را به معروف [=ارزش‌هاي شناخته شده] فرا مي‌خوانيد و از منكر [=ناپسند] باز مي‌داريد و به خدا همي ايمان مي‌آوريد.

👈«خَيْر»دلالت بر گزيدگي نسلي جديد در مسير تكامل مي‌كند. فعل مجهول ماضي و متعدي «أُخْرِجَت» نشانگر عوامل مرموز و ناپيدايي مي‌باشد كه تحولي را در ساختار مغزي بشر، با 6 قرن فاصله با عيسي(ع)، پديدار ساخته است.

🔻«لِلنَّاس» به جاي عَلَي النّاسِ، نشان مي‌دهد اين گزينش به سود مردم، نه مسلط شدن بر آنهاست. نشانة اين برتري و امتياز بايد در برتر آمدن از منافع شخصي و دفاع از حقوق جمعي با ايفاي فريضه امر به معروف و نهي از منكر باشد.

🖍فعل كان [در: كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّهٍ...] مستقل از زمان مشخص است و دلالت بر #تكوين حالتي در #شخص يا #ملت مي‌كند. نه اين كه شما #بهترين اُمت بوديد، بلكه گزيدگي و #خير_امه بودن شما ناشي از استعدادي جديد در بشر و مشروط بر تحقق آن مي‌باشد. افعال مضارع: تَأْمُرُون، تَنْهَوْن و تُؤْمِنُونَ نيز دلالت بر همين استمرار و شرط عملي مي‌كند و علت آن را نشان مي‌دهد.

📚تفسير بازرگان



👌#دعوت_به_خير_و_بازداشتن_از_بدي ها بايد در #جامعه زنده باشد.

🔶 وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌ «104» ال عمران

و از ميان شما بايد گروهى باشند كه (ديگران را) به خير دعوت نمايند و امر به معروف ونهى از منكر كنند و آنها همان رستگارانند.

🔶(آیه 104)- دعوت به حق و مبارزه با #فساد! در این آیه دستور داده شده که: «همواره در میان شما مسلمانان باید امتی باشند که این دو وظیفه بزرگ اجتماعی را انجام دهند: مردم را به نیکیها دعوت کنند، و از بدیها باز دارند» (وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ).
👈و در پایان آیه تصریح می‌کند که فلاح و رستگاری تنها از این راه ممکن است «و آنها همان رستگارانند» (وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).

🌹پیامبر گرامی اسلام صلّی اللّه علیه و آله در ضمن یک مثال جالب، منطقی بودن وظیفه #امر_به_معروف و #نهی_از_منکر را مجسم ساخته و حق نظارت فرد بر #اجتماع را یک حق طبیعی که ناشی از پیوند سرنوشتهاست، بر شمرده و می‌فرماید:
⛏🛳 «یک فرد #گنهکار، در میان مردم همانند کسی است که با جمعی سوار کشتی شود، و هنگامی که در وسط دریا قرار گیرد تبری برداشته و به #سوراخ کردن موضعی که در آن نشسته است بپردازد، و هر گاه به او اعتراض کنند، در جواب بگوید من در سهم خود تصرف می‌کنم!❗️❗️ اگر دیگران او را از این عمل خطرناک باز ندارند؟ طولی نمی‌کشد که آب دریا به داخل #کشتی نفوذ کرده و یکباره همگی در دریا #غرق می‌شوند»..

📚تفسير نمونه