مهم ترين نكات جزء ده
1) همانطور كه گفته شد سوره انفال بعد از جنگ بدر نازل شده است و عمدۀ موضوعات آن جنگ و جهاد است و سوره توبه نيز شامل مطالبي مانند بيزاري از كفار, قتال با مشركين و اهل كتاب, اوصاف منافقين, جهاد و مذمّت كساني است كه از جنگ تخلف كردند.
olor=red]2) مباحث فقهي اين جزء شامل:
الف- مبحث خمس در آيه 41 سوره انفال مطرح شده كه مصرف آن مخصوص فقراي سادات است.
ب- مبحث زكات در آيه 60 سوره توبه مطرح شده كه مصرف آن مخصوص فقراي غير سادات است.
در مورد جهاد در راه خدا مطالب زير مطرح شده است:
الف- شش دستور براي جهاد در آيات 45 تا 47 سوره انفال ذكر شده است:
1. در جنگ ثابت قدم باشيد.
2. در جنگ به ياد خدا باشيد.
3. از خدا و رسولش اطاعت كنيد.
4. از تفرقه بپرهيزيد.
5. صبر پيشه كنيد كه خدا با صابران است.
6. از غرور و هواپرستي بپرهيزيد.
ب- خداوند در آيه 60 سوره انفال مؤمنين را به افزايش قدرت جنگي تشويق مي نمايد و مي فرمايد تا آنجا كه در توان داريد نيرو جمع كنيد تا بدينوسيله دشمنان خدا را و دشمنان خود را بترسانيد.
ج- خداوند در آيه 65 و 66 سوره انفال به اهميت كيفيت در مقابل كميت اشاره كرده مي فرمايد : اگر از شما بيست تن شكيبا باشد بر دويست تن از دشمنان پيروز خواهد شد.
د- خداوند در آيات 67 تا 71 سوره انفال احكام اسيران جنگي را مطرح كرده و مي فرمايد:
- تا كاملا بر دشمن چيره نشده ايد اسير نگيريد.
-. اسيران را با سخناني گرم و دلنشين به ايمان دعوت كنيد.
سوره توبه
در جزء نهم ترغيب مؤمنان به جهاد با ذكر مثالها يي از جنگهاي بدر و حنين و تبوك ديده مي شود.
جنگ تبوك در سال نهم هجري و در واقع يك سال پس از واقعه فتح مكه رخ داد. تبوك منطقه اي بين مدينه و
شام ,يعني مرز كنوني كشور عربستان سعودي است كه جنگ تبوك در مقابل يكي ازقدرتهاي آن روزگار ,
يعني امپراطوري روم بود.
مسلمانان بايد راه درازي را در گرماي فصل تابستان طي مي كردند تا به آن محل
برسند. زمان , زمان برداشت محصول كشاورزي ,غلات و ميوه ها بود.اين مسائل باعث شده بود تا جمعي از
مسلمانان از حضور در اين ميدان وحشت داشته باشند. لذا زمينه براي وسوسه هاي منافقين فراهم شده بود كه
در سوره توبه , در اين جزء و جزء يازدهم به اين مطالب اشاره مي شود.
1) در سوره توبه صفات منافقان و نقش آنان در وسوسه مؤمنان در جنگ تبوك بدين ترتيب عنوان شده است كه:
الف- خداوند در آيه 42 سوره توبه درباره منافقان مي فرمايد:" اگر آنچه كه ايشان را بدان فرا مي خواني
مالي نقد بود و يا سفري نه طولاني , البته كه تو را پيروي مي كردند. ليكن برايشان مسافتي دور شد
كه پيمودن آن مشقت فراوان دارد و بزودي سوگند ياد مي كنند بخدا اگر توانايي آمدن داشتم با شما
از مدينه بيرون مي آمديم . ايشان خويشتن را هلاك مي كنند و خدا مي داند كه ايشان دروغگويانند".
ب- منافقان از پيامبر اجازه مي خواستند كه در جنگ شركت نكنند. خداوند در آيه 43 سوره توبه , به
پيامبرمي فرمايد به آنها اجازۀ شركت نكردن در جنگ را نده تا زماني كه براي تو روشن شود كه
اگر اجازه ندهي, آنان قصد شركت كردن در جنگ را دارند و دروغگويان را بشناسي.
ج- خداوند در آيه 45 سوره توبه مي فرمايد اگر ايشان به خدا و روز رستاخيز ايمان داشتند از تو اجازه
نمي خواستند كه در جنگ شركت نكنند.
د- خداوند در آيه 46 و47 سوره توبه مي فرمايد حضور منافقان در جنگ مايه فتنه و اختلاف است و
خدا هم از حضور آنها در جنگ اكراه دارد.
ه- خداوند در آيه 50 سوره توبه خطاب به پيامبر مي فرمايد اگر تو را پيروزي و غنيمت برسد منافقان
اندوهگين ميشوند و اگر به تو شكستي برسد خوشحال مي شوند.
و- خداوند در آيه 53 و54 سوره توبه مي فرمايد منافقان خواه از روي ميل و خواه از روي كسالت
انفاق كنند پذيرفته نمي شود زيرا آنان از دايره اسلام خارج و به خدا و رسول خدا كافر شده اند. آنهانمازشان را با كسالت مي خوانند و مالشان را هم با كراهت مي دهند.
ز- خداوند در آيه 55 سوره توبه مي فرمايد كه منافقان را در دنيا با مالها و فرزندانشان عذاب مي كند و
نبايد از ديدن مالها و فرزندانشان تعجب كني.
ح- خداوند در آيه 56 و57 سوره توبه درباره منافقين مي فرمايد آنها به شما مي گويند ما از شماييم ,
حال آنكه از شما نيستند و از شما مي ترسند.
ط- خداوند در آيه 58 سوره توبه درباره منافقين مي فرمايد آنها درباره تقسيم بيت المال بر تو عيب مي گيرند, اگر مالي به آنها داده شود خوشحال مي شوند و اگر داده نشود خشمگين مي شوند.
ي- خداوند در آيه 62 سوره مي فرمايد آنها براي اينكه مردم را راضي كنند قسم مي خورند, حال آنكه اگر آنان مؤمن هستند , خدا و رسول خدا واجب ترند كه خوشنود شوند.
ك-منافقان نقشه كشيده بودند هنگاميكه پيامبر از جنگ تبوك بر مي گردد در يكي از گردنه ها وي را به
قتل برسانند. خداوند در آيه 64 سوره توبه مي فرمايد كه منافقان بيم دارند كه خدا مؤمنان را از نقشه آنان آگاه كند , بگو خداوند آنچه را كه از آن مي ترسيديد انجام داده است.
ل- خداوند در آيه 67 سوره توبه مي فرمايد آنها يكديگر را به كفر و تكذيب پيامبر دعوت كرده و از ايمان ازمي دارند. آنها خدا را فراموش كرده اند, خدا نيز آنها را, همانا ايشان فاسق هستند.
م- خداوند در آيه 73 سوره توبه مي فرمايد اي پيامبر با كافران با شمشير و با منافقان با اندرز جهاد كن و بر ايشان سخت گير كه جايگاهشان جهنم است.
ن- خداوند در آيه 74 سوره توبه مي فرمايد آنها در غياب پيامبر طعنه مي زنند و سپس قسم مي خورندكه نگفته اند.
س- خداوند در آيه 75 تا 77 سوره توبه درباره منافقين مي فرمايد عده اي از ايشان مي گويند اگر خدا بما بدهد صدقه مي دهيم ولي وقتي خدا از فضل خود به ايشان مي بخشد, بخل مي ورزند. آن بخل نفاقي در دل ايشان مي گذارد تا روزيكه جزاي بخل و خلف وعدۀ دروغ خود را ببينند.
ع- خداوند در آيه 79 سوره توبه مي فرمايد كار آنانكه به مؤمنان داوطلب در پرداخت صدقات و انجام اعمال مستحبي طعنه مي زنند با عذابي دردناك تلافي مي شود.
ف- خداوند در آيه 80 سوره توبه خطاب به پيامبر مي فرمايد اگر براي منافقان هفتاد مرتبه هم آمرزش بخواهي , باز هم ايشان را نخواهم آمرزيد زيرا آنان به خدا و پيامبرخدا كافر شدند.
ص- خداوند در آيه 81 سوره توبه مي فرمايد آنها به مؤمنان مي گويند در اين گرما براي جنگ بيرون
نرويد بگو آتش دوزخ ازنظرگرمي سخت تر است.
ق- خداوند در آيه 82 سوره توبه مي فرمايد آنها كه بخاطر تخلف خود از جنگيدن خوشحالند بايد هم در اين دنيا بخندند زيرا كه در روز قيامت گريه فراواني پيش رو دارند.
ر- خداوند در آيه 83 سوره توبه مي فرمايد منافقان از تو اجازه مي خواهند كه براي غزوات ديگر هم شركت نكنند. به آنها بگو كه شما ديگر حق جنگيدن همراه من را نداريد, شما بهتر است مانند
معافين از جنگ يعني زنان و كودكان در خانه بنشينيد.
ش- خداوند در آيه 84 سوره توبه به پيامبر(ص) مي فرمايد بر هيچيك از مردگان منافقان نماز نخوان و براي دفنش حاضر نشو زيرا آنان به خدا و رسول خدا كافر شدند.
ت- خداوند در آيه 94 و95 سوره توبه مي فرمايد هنگاميكه از جنگ برگرديد براي شما عذر و بهانه مي آورند. به ايشان بگو هرگز به سخنان شما ايمان نداريم زيرا خداوند ما را از خبرهاي شما آگاه كرده است. براي شما قسم دروغ مي خورند تا آنان را سرزنش نكنيد پس روي برگردانيد از ايشان زيرا ايشان پليدند.
ث- خداوند در آيه 96 سوره توبه مي فرمايد منافقان براي خشنود كردن شما قسم دروغ مي خورند اما
حتي اگر شما هم خشنود شويد خدا خشنود نمي شود.
2 از مباحث ديگر مطرح شده در اين جزء:
الف- هجرت پيامبر از مكه به مدينه و مكر خدا در ماجراي ليلة المبيت براي نجات جان پيامبر(ص).
(آيه 30 سوره انفال)
ب- اهميت هجرت و جهاد و بحث مهاجرين و انصار, كه تاريخ نيز نشان مي دهد هجرت و جهاد دو عامل مهم در پيروزي اسلام بوده است.(آيه 72 تا 75 سوره انفال)
ج- اعلام برائت و بيزاري از مشركان پيمان شكن و مهلت دادن به آنها در چهار ماه از ماههاي سال قمري (آيه 1 تا 6 سوره توبه)
د- محروم كردن مشركان ازآباد كردن مساجد. اعمال آنها حبط مي شود زيرا به خدا و روز قيامت ايمان
ندارند.(آيه 17 سوره توبه)
ه- اهميت مسجد و آباد كردن آن بدست مؤمناني كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند, نماز بپاي مي دارند و زكات مي دهند و جز از خدا نمي ترسد.(آيه 18 سوره توبه)
و- مقايسه بين كسانيكه حجاج را سيراب مي كنند و مسجدالحرام را آباد مي كنند, با كسانيكه به خدا و روز قيامت ايمان دارند و در راه خدا جهاد مي كنند كه اين دو با هم برابر نيستند.(آيه 19 سوره توبه)
ز- خدا و رسول خدا و جهاد در راه خدا بايد از پدر, فرزند, برادر, زن و خويشان و مالهايي كه كسب مي كنيم و تجارتمان و خانه هايمان محبوبتر باشد.(آيه 24 سوره توبه)
ح- بشارت خداوند به غالب شدن دين الهي, اشاره اي به ظهور حضرت مهدي (عج) است.(آيه 33 سوره
توبه)
ط- تحريم جنگ در ماههاي حرام و آتش بس اجباري در ماههاي ذي القعده , ذي الحجه , محرم و رجب(آيات 36 و37 سوره توبه)
. ي- ماجراي هجرت پيامبر از مكه به مدينه و غار ثور و دگرگون كردن تاريخ بشر با چند تار عنكبوت.
(آيه 40 سوره توبه)
ك- نشانه هاي مؤمنين امر به معروف و نهي از منكر و بپا داشتن نماز و دادن زكات.(آيه 71 سوره توبه)
ضمنا سوره توبه تنها سوره اي است كه آغاز آن بسم الله الرحمن الرحيم ندارد.چون اين سوره اعلان بيزاري
وجنگ با دشمن پيمان شكن و مشركان است.
كلمات كليدي:توبه جنگ اسير منافق جهاد كفار