اعمال صالح در قران يعني چه؟ در چه شرايطي عمل،صالح است؟


در گروه تلگرامي قران پويان پرسش پيرامون تعريف عمل صالح از منظر قران مطرح شد كه پاسخ هاي دوستان را در اينجا هم ارسال ميكنيم.

كلمات كليدي:عمل صالح ايمان صالحات اعمال قران

با سلام صالح به معنی شایسته ، نیک ، آن چیزی که خوب است و در آن فساد نیست . عمل صالح یعنی کاری که شایسته است ، در جای خود انجام گرفته است . نعمتی را در جای خودش مصرف کرده است . عمل صالح یعنی کاری در خور شایستگی . و کسی که عمل صالح انجام می دهد می شود درست کار است . 
در مفردات آمده است : الصلاح ضد الفساد .
در جایی هم عمل صالح یعنی کارآمد

سلام
عمل صالح عمل باعلم ومحاسبه میباشد وعلی علیه السلام میفرماید:
واذا عزمت بامر فانظر الی عاقبته 
پس انجام یک عمل یا ترک عملی دیگر اگر اینگونه باشد عمل صالح است

عمل صالح یعنی عملی که مرضیّ خداوند و خالص از هرگونه شائبه باشد که شایستگی دارد انسان مؤمن آن را انجام دهد و این اعمال شایسته منشأش ایمان است

عمل صالح برابر عدالت و شکر است . چون هر چیزی در سر جای خودش باشد و در جای خودش عمل شود عین عدالت و شکر است .پس وقتی عملی بر اساس عدالت  و شکر باشد ، شایسته است و عمل شایسته همان صالح است .

عمل صالح عملى است که روى میزان عقل و منطق و قانون شرع باشد . 
عمل صالح‏ عملی است که روح اخلاص در آن دمیده شده باشد. 
عمل صالح بهترین عمل ممکن در هر شرایط است
لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»(كهف/7)

متین فرمودید ولی دُور در آن دیده نمی شود؟ فرضا عملی با منطق و اخلاص باشد ولی اینکه طبق قانون شرع بخواهد انجام شود چون تمام اعمال یک به یک در شرع نیامده است برای تطبیق با شرع باید از عقل استفاده نماید وعقل برای تشخیص عمل صالح معیار می خواهد.این معیار چه باشد

سلام از معصوم علیه السلام روایتی آورده اند که مضمون آن چنین است  ：عمل صالح ۴ صفت دارد
۱ نیت .که اگر عملی بدون نیت خیر انجام شود در زمره عمل صالح قرار نمیگیرد
۲ اخلاص که فقط باید برای قرب و رضای الهی باشد
 ۳ علم که عمل بدون علم معمولاصحیح انجام نخواهد شد و به نتیجه لازم  نخواهد رسید .
۴ صبر  . صبر در سختیهای عمل و عواقبی که گاه در پی خواهد داشت ....

علامه طباطبايي درباره ي مفهوم عمل صالح درقرآن مي نويسد:
هرچند صلاحيت عمل در قرآن کريم بيان نشده است لکن ازآثاري که براي آن ذکر شده مي توان مفهوم آن را فهميد. 
عمل صالح عملي است که براي کسب رضايت پروردگار با تحمل دشواري ها انجام مي شود؛
چنانکه فرمود: «... صبروا ابتغاء وجه ربهم...». (الرعد، 22) يعني: و کساني که براي طلب خشنودي پروردگارشان شکيبايي کردند
و نيز فرمود: «... و ما تنفقون إلّا ابتغاء وجه الله...»؛(البقره، 272) يعني: وجزبراي طلب خشنودي خداوند انفاق مکنيد. اثر ديگر، آن است که عمل صالح صلاحيت براي اجر و پاداش را دادر
چنانکه فرمود: «... ثواب الله خير لمن ءامن و عمل صالحاً...»؛(القصص، 80) يعني:براي کساني که ايمان آورده اند و کارشايسته کرده اند،پاداش خدا بهتراست. اثر ديگرش آن است که عمل صالح کلمه ي طيب را بالا مي برد.
چنانکه فرمود: «... إليه يصعد الکلم الطيّب والعمل الصالح يرفعه...»؛ (الفاطر، 10) مراد از کلم الطيب عقايد حق از قبيل توحيد است ومرا ازصعود آن تقربش به خداي تعالي است و مراد از عمل صالح هرعملي است که طبق عقايد حق صادر شود و با آن سازگار باشد.(طباطبايي، 1374ش، ج 1، ص 458

اينكه قرآن عمل صالح را به لوازم و آثارش تعريف كرده براي چه بوده؟ براي پرهيز از انحصار....
لذا فرمود عمل عملا صالحا(فرقان/٧٠)


لذا درآيه:«ما کان لإهل المدينه و من حولهم من الاعراب أن يتخلفوا عن رسول الله و لا يرغبوا بأنفسهم عن نفسيه ذلک بأنهم لا يصيبهم ظمأ و لا نصب و لا مخمصه في سبيل الله و لا يطئون موطئاً يغيظ الکفار و لا ينالون من عدوٍ نيلاً إلّا کتب لهم به عمل صالح إنّ الله لا يضيع أجر المحسنين»؛ (التوبه، 120)
در اين آيه شريفه به روشني جهاد و تحمل سختي هاي آن از مصاديق بارزعمل صالح معرفي شده است. 
درآيات متعددي نظيرآيه 7 سوره عنکبوت و 15 سوره احقاف، احسان به والدين از مصاديق عمل صالح ذکر گرديده است. نيز درآيه 57 سوره نساء،اداء امانت و اطاعت از پيامبرخدا واولي الامر از مصايق عمل صالح به شمار آمده است. مودّت اهل بيت پيامبراکرم (ص) نيز از ديگر مصاديق بارزعمل صالح است که از آيه 23 سوره شوري استفاده مي شود. 
بي ترديد ولايت اهل بيت عليهم السلام روح عمل صالح و مايه بقاي ان است كه بي ان ولو فردهروزصائم و شبها به عبادت قائم باشد و مظلوما در مسعي كشته شود عملش مقبول نيست و البته هابيل ع نشان داد كه انما يتقبل من المتقين پس عمل صالح عمل متقيانه است همين است كه آنرامساوق "حسنة" محسنين ميكند.


صلاح هم در مقابل فساد است كه عمده هم همين است  و هم در مقابل سيئة و براي همين فرمود:
أم حسب الذين اجترحوا لسّيئات أن نجعلهم کالذين ءامنوا و عملوا الصالحات سواء مّحياهم و مماتهم ساء ما يحکمون»؛(الجاثيه، 21)

در جاي ديگر فرمود: الذي خلق الموت و الحياة ليبلوكم ايكم احسن عملا
اين احسن را امام ع به اصوب و به اخلاص معني فرموده اند

يك وجه مهم عمل صالح سعي آخرت خواهانه است و متناسب با آن همراه با ايمان است كه فرمود من اراد الاخرة و سعي لها سعيها و هو مومن ....
وهمين هم منجر به احيا به حيات طيبه ميشود( نحل/٩٧)

عملی که پشتوانۀ ایمانی نداشته باشد نفع چندانی ندارد.

در جایی روایتی از امیر المومنین خواندم که میفرمایند：با ایمان راه به سوی عمل صالح.وبا عمل صالح راه به سوی ایمان برده میشود.و با ایمان علم و معرفت بدست می آید.

رسولُ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن تَرَكَ الخَمرَ لغَيرِ اللّه سَقاهُ اللّه‏ُ مِن الرَّحيقِ الَمخْتومِ ، فقالَ عليٌّ عليه‏السلام : لغَيرِ اللّه ؟! قالَ : نَعَم واللّه ، صِيانَةً لنفسهِ .

پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كه براى غير خدا (هم كه شده) شرابخوارى را رها كند ، خداوند او را از شراب خالص و مُهر شده بنوشاند . على عليه‏السلامعرض كرد : براى غير خدا ؟ فرمود : آرى ، به خدا قسم ؛ براى حفظ (سلامتى) خويش .

بحار الأنوار : 79 / 150 / 64 منتخب ميزان الحكمة : 186



عمل صالح به قول استانداردیاعملی است که هم از نظر کمیت درست باشد وهم از نظر کیفیت وهم بسته بندی که مثلا 
آدم نماز خون هم قرائتش درست باشه
هم لباسش تمیز باشه
هم نمازش سر وقت باشه 
وهم تعقیبات را درست انجام بده

]
بله عمل صالح مثلا یتیم نوازی و کمک مالی ووو بدون ایمان متصور است کما اینکه ایمان بدون کسب خیر هم هکذا...هردو باهم لازمست

شاید خیلی ساده  بشود گفت عملی صالح است که فساد ایجادننماید.وطبعا عملی که در خط اعتدال باشد باعث صلاح خواهد بود .

متن ذیل رو از پایگاه اطلاع رسانی حوزه ارسال میکنم

«عمل صالح» افعال اختیاری انسان است که همراه با «صلاح» باشد؛ یعنی دارای نظم و اعتدال بوده و هیچ گونه خللی در آن وارد نشود و فسادی در آن نباشد.

با توجه به اینکه عمل صالح و مشتقاتش بیشتر از 87 مرتبه در قرآن ذکر شده است و همة آن ها همراه با

«آمنوا» و یا «هو مؤمن» یا نظیر آن می باشند، بدون شک عمل صالح در نزد خداوند در صورتی مؤثر و مقرّب است

که توأم با ایمان به خدا باشد و در غیر این صورت ارزش خود را از دست می دهد.نابنابراین با در نظر گرفتن «ایمان»، هر کار شایسته ای که مطابق با موازین عدل و انصاف باشد، مورد رضای خدا و مشمول عموم «الصالحات» است (خواه در شرع بالخصوص تعیین شده باشد یا نشده باشد) و می توان آن را انجام داد.

نکتة مهم آن است که آن عمل، فعل اختیاری انسان باشد و همراه با ایمان به خداوند متعال و در جهت رضای او انجام گیرد؛ زیرا عملی که همراه با نیت خالص نباشد، صلاحیت تقدیم به پیشگاه خداوند را ندارد و عمل صالح نامیده نمی شود.

.

با استفاده از آیه 62 سوره بقره و آیه 69 سوره مائده که با همان واو عطف مشخص می شود که عمل صالحی که پاداش الهی دارد عملی است که فرد عامل ، ایمان به خدا و روز قیامت داشته باشد . وگر نه هر عملی قابل قبول نیست . البته نیت هم شرط است مثل بدون ریا باشد .
در ثانی هر دو آیه ادیان الهی را نام می برد . یعنی عمل صالح در دین معنی پیدا می کند . و تا کسی ایمان نداشته باشد و اخلاص هم نباشد شامل عمل صالح نمی شود .

عمل صالح به معناي كار راست ، درست و نيكو است.
اگر ميان دو نفر اختلاف شود برطرف كردن اختلاف و دشمني را كه راست كردن ميان آن دو است ، صلح مي گويند. در قرآن اين تركيب ، در اصطلاح خاصي به كار رفته و از جايگاه ويژه اي نيز برخوردار است.

اسلام بر دو مولفه اصلي ايمان به حق و عمل صالح شكل مي گيرد.
مسلمان و مومن كسي است كه دردل به حق ايمان و باور داشته باشد و در عمل كارهاي درست و نيكو انجام دهد. از اين رو ، ايمان توحيدي و عمل صالح را دو بال پرواز انسانيت دانسته اند و قرآن عمل صالح را در كنار كلمه طيب ( حق) به عنوان بالابر ياد مي كند.(فاطر آيه ۱۰) و تنها كساني را رستگار و موفق مي شمارد كه توانسته اند داراي ايمان و عمل صالح اند و غير ايشان كساني هستند كه از سرمايه اصلي زيان داده اند و جزو زيانكاران و اهل خسران مي باشند. ( عصر آيات ۲ و۳).

در سوره توبه آيه ۱۲۰ و ۱۲۱ به صورت كلي و جزيي به برخي از مصاديق عمل صالح اشاره مي كند و مي فرمايد: در راه خدا هيچ تشنگي به آن ها چيره نشود يا به رنج و سختي نيفتند يا به گرسنگي دچار نگردند يا گامي كه كافران را خشمگين سازد بر ندارند يا به دشمن ( حربي) دستبردي نزنند ، مگر آن كه عمل صالحي برايشان نوشته شود ، كه خدا پاداش نيكوكاران را تباه نمي سازد؛ و هيچ مالي چه اندك و چه بسيار هزينه نكنند و از هيچ وادي و سرزميني نگذرند مگر آن كه به حساب ايشان نوشته شود تا خدا پاداششان دهد؛ چون پاداش نيكوترين كاري كه مي كرده اند.

در اين آيات به موارد و مصاديق چندي اشاره شده است كه مصداق كلي و جزيي عمل صالح است. در همه اين ها آن چه شرط اساسي و كليدي است در راه خدا بودن عمل صالح و نيكو است. اگر انفاق و بذل و بخشش كم و بيشي صورت پذيرد و يا سختي و رنج هاي بسياري تحمل شود و كارهاي نيكويي ديگري انجام گيرد كه نيت خدايي و قصد الهي در آن نباشد اين كار نيكو و درست فرد همانند كار كسي است كه بخواهد با يك بال پرواز كند كه چنين چيزي غير ممكن و ناشدني است.

چنان كه ايمان بدون عمل صالح نيز امكان پرواز را از فرد مي گيرد. در آيات قرآن در همه موارد به شرطيت هر دو اشاره شده است و هر گاه سخني از رستگاري و رهايي از آتش دوزخ مي شود به ايمان و عمل صالح اشاره مي شود. در بيش از ۷۰ آيه به اين مساله توجه داده شده است كه بدون تحقق هردو ( ايمان و عمل صالح ) رستگاري مفهومي نخواهد داشت.

در قرآن مومنان واقعي را كساني مي شمارد كه نه تنها خود اين گونه هستند ، بلكه ديگران را به ايمان و عمل صالح مي خوانند و سفارش مي كنند. در حقيقت بر جنبه اجتماعي اسلام تاكيد مي شود. به يك معنا اسلام ديني است كه تنها به نجات فرد نمي انديشد بلكه نجات جامعه نيز يكي از مهم ترين مقاصد و اهداف آن را تشكيل مي دهد. از اين روست كه امر به معروف و نهي از منكر به عنوان يكي از اعمال صالح در قرآن مورد توجه و تاكيد قرار گرفته است.*




دانشنامه موضوعی قرآن
پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن
نویسنده: خلیل منصوری

*************

عمل صالح بهترین عمل هر کس در شرایطی که دارد فقط کار خوب و درست نیست
حسنات الابرار سیئات المقربین

عمل حسنه با عمل صالح متفاوت است

هر عمل حسنه یا عمل صالح حسن فعلی و فاعلی باید داشته باشد ولی همان طور که ایمان درجات گوناگون دارد عمل هم درجات گوناگون دارد
روایات حسنات الابرار سیئات المقربین یادتان نرود

آیا انتظار می‌رود که در قرآن کریم فهرستی وجود داشته باشد که بفرماید «عمل صالح اینها هستند و غیر اینها نیستند؟» - یا این که به هنگام عزم برای انجام یک عمل، تعقل، تفکر، تدبر، توجه به اوامر و نواهی الهی، تأسی به «اسوه حسنه» و ...،كه همه مستند به عقل و وحی هستند، می‌شود عمل صالح؟

عمل صالح، عمل به خیر و مصلحت است. یعنی عمل حکیمانه، لازم، خیر و مفیدی که با اخلاص و به جا انجام شود. نه این که یک کار با شکل فیزیکی خاصی عمل صالح باشد.

حال به چند عمل دقت کنیم: نماز عمل صالحی است، ورزش نیز عمل صالح است، تغذیه سالم و حلال و به مقدار نیز عمل صالح است؛ اما اگر کسی وسط بزرگراه نماز بخواند، وسط سالن ورزشی غذا بخورد و وسط رستوران ورزش کند، چه؟ آیا باز هم عمل صالح انجام داده است؟


اسلام عزیز دین عمل‌زدگی نمی‌باشد، از این رو شاهدیم که همیشه «ایمان و عمل صالح» را با هم آورده است و هر دو نیز باید در «انسان» جمع شود؛ یعنی چه؟ یعنی لازمه رشد و تکامل، جمع «حُسن فاعلی و حُسن فعلی» با هم می‌باشد. از این رو در آموزه‌های قرآنی می‌خوانیم که در هر حال عمل خوب به فاعل فایده می‌رساند، اما اگر فاعل کافر بوده و یا فرد صالحی نباشد، فایده‌ عمل خوبش نیز کوتاه مدت و کم تأثیر می‌باشد و چه بسا «حبط» ‌گردد

اگر در خصوص «عمل صالح» به قرآن و احادیث مراجعه کنیم، مشهود می‌گردد که بیشتر راجع به شخص (فاعل)، سخن رفته است نه عمل یا کاری (فعلی) معین، تحت عنوان عمل صالح. چرا که از اصلی‌ترین شاخصه‌های عمل صالح، هدف و نیّت فاعل است
به عنوان مثال،اگر بپرسید: آیا نماز، تلاوت قرآن، صدقه دادن به مستمند و ...، عمل صالح است یا خیر؟ پاسخ این است که اگر فاعل این کارها را به قصد قربت انجام دهد خیر است، وگرنه می‌تواند شر نیز باشد و جز بر خسران نیافزاید. اگر این کارها برای ریا و مردم فریبی انجام شود که خیر نیست.




ايت الله مصباح يزدي

******

در آیه ۹۷سوره نحل :من عمل صالحا من ذکر اوانثی وهو مومن ولنحیینه حیاه طیبه ..
نکته جالبی به نظر میرسه .ا
بتدا اشاره به عمل صالح شده بعد در ...وهو مومن با واو حالیه به ایمان اشاره شده است واین میرساند که در عمل صالح به تنهایی ایمان شرط نیست ولی اگر عمل صالح از مردو زنی صادر شود که مومن هم هستند آنگاه به حیاتی جدید که حیاه طیبه باشند زنده می شوند !
پس میتونیم نتیجه بگیریم عمل صالح تعریفی جدا دارد وایمان در آن شرط نیست .
ولی عمل صالحی که بخواهد انسان را به حیاتی با بصیرت برساند باید با ایمان توام باشد
.ونتیجه اینکه عمل صالح عملی است که وقتی توام با ایمان شد باعث بصیرت می شود و حیاتی جدید برای انسان محیا می کند، حیاتی پاک ودور از هر ناپاکی .
ایمان راهم اگر باور قلبی به خدا وپیامبر وآخرت بدانیم پس عمل صالح باید در این چهارچوب جا بگیرد.یعنی برای خدا باشدوطبق سنت پیامبر انجام گیرد وآخرت ساز باشد تا شایستگی حیات طیبه را برای انسان به ارمغان آورد.
ولی خود عمل صالح می تواند خارج از این چهار چوب باشد.



شاید خیلی ساده بشود گفت عملی صالح است که فساد ایجادننماید.وطبعا عملی که در خط اعتدال باشد باعث صلاح خواهد بود .

******

عمل صالح در خطبه ۱۵۶ نهج البلاغه

ره آورد ايمان

ايمان روشن ترين راه ها و نورانى ترين چراغ هاست، با ايمان مى توان به اعمال صالح راه برد، و با اعمال صالح به ايمان مى توان دسترسى پيدا كرد، با ايمان، علم و دانش آبادان است، و با آگاهى لازم، انسان را از مرگ مى هراسد، و با مرگ دنيا پايان مى پذيرد، و با دنيا، توشه آخرت فراهم مى شود، و با قيامت بهشت نزديك مى شود، و جهنّم براى بدكاران آشكار مى گردد، و مردم جز قيامت قرار گاهى ندارند، و شتابان به سوى ميدان مسابقه مى روند تا به منزلگاه آخرين رسند.

سلام البته نظر جناب عالی شاید صحیح اما عدالت گسترده تروسنگین است به طور مثال عمل صالح اگر درانفاق باشد به عدالت نزدیک تر باشد پسندیده تراست

[اعمال صالحه]؛ ج ۴، ص: ۱۴۳

[اعمال صالحه]آيا مراد از «صالحات» در عناوين «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ» كه كرات و مرات در قرآن مجيد آمده كارهائي است كه شرع آنها را شخصا بيان فرموده و يا هر عمل صالح مطابق عدل و انصاف مورد رضاي حق است خواه در شرع بالخصوص بيان شده باشد يا نه؟

مخفي نماند «عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ» كه بيشتر از پنجاه بار در قرآن ذكر شده در همۀ آنها توأم با «آمَنُوا» يا «وَ هُوَ مُؤْمِنٌ» يا نظير آندو است مگر در آيه «إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ أُولٰئِكَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ» هود: ۱۱. كه قطعا در آن نيز ايمان منظور است. پس بي شك عمل صالح پيش خدا در صورتي مؤثّر و مقرب است كه توأم با ايمان بخدا باشد و در غير
اينصورت پوچ و بي اثر خواهد بود «مَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمٰالُهُمْ كَرَمٰادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عٰاصِفٍ لٰا يَقْدِرُونَ مِمّٰا كَسَبُوا عَليٰ شَيْ ءٍ» ابراهيم: ۱۸.

ولي با در نظر گرفتن ايمان، هر كار شايسته كه مطابق با موازين عدل و انصاف است مورد رضاي خدا و مشمول عموم «الصّٰالِحٰاتِ» است خواه در شرع بالخصوص تعيين شده باشد يا نه. هر كاريكه در آن حرام نداشته و مطابق عدل و انصاف باشد و صلاح را نيز دارا باشد با استفاده از عموم «الصّٰالِحٰاتِ» ميتوان انجام داد.


قاموس قرآن، ج ۴، ص: ۱۴۴

عمل صالح

عمل صالح، که این همه در قرآن روی آن تأکید شده است و مکرراً همراه با ایمان آمده، عملی است که شایسته، بجا و متناسب با شرایط باشد.

ایمان، درختی است که ثمرش عمل است و عمل، ریشه‌ای است که از ایمان تغذیه می‌کند و ایمان بدون عمل، دروغ است و عمل، تبلور ایمان است.

چه بسا عملی نیک، خودبه‌خود پسندیده باشد ولی این در «صالح» بودنِ آن کافی نیست.

ایمان حقیقی، با شناخت نیازها، امکانات، وسائل کار، جهت و ارزیابی موقعیت، عمل صالحی را نتیجه می‌دهد که سودمند و بجا و با در نظر گرفتنِ اولویّت‌ها باشد.

مواد زیر را از خصوصیات و ویژگی‌های عمل صالح می‌توان به حساب آورد:
1. جدا نبودن از ایمان.
2. همراه بودن با آگاهی و از روی شعور و ادراک.
3. جهت خدایی داشتن و به قصد تقرّب انجام دادن.
4. متناسب، بجا، به موقع بودن و در رابطه با نیازها و شرائط خاص زمانی و مکانی عمل کردن.
5. اثر بخش بودن.
6. در حد قدرت و امکانات عمل کننده بودن.
اگر اعمال، از ویژگی‌های فوق برخوردار باشند، آنگاه «صالحات» هستند. عمل صالح، به هر کار خوبی گفته نمی‌شود، بلکه عملی است که از ایدئولوژی نشأت گرفته باشد و فرد و جامعه را از «هست» به آنچه باید باشد، سوق دهد و آنها را در مسیر اهداف ایدئولوژی پیش ببرد.

«عمل صالح» است که پاداش دارد و خداوند در سایه آن، مؤمن را به بهشت می‌برد.[1] و اگر پاداش «اعمال صالح»در دنیا هم داده نشود، در آخرت که روز جزا است، داده خواهد شد.


کیفیت یا کمیّت عمل؟

گر چه در منطق قرآنی روی عمل تأکید فراوان شده است. امّا آنچه که به کار بها و ارزش می‌دهد، «چگونگی» و کیفیت عمل است، نه مقدار و کمیّت آن.
آنچه در «عمل» اسلامی، ارزش آفرین است، زمینه عمل، انگیزه عمل، چارچوب و نیّت آن است، نه تنها منافع و سودهای حاصله از آن.
پس، مطلق عمل، ارزش آفرین نیست. آنچه که به عمل، جوهر می‌دهد و آن را مایه‌دار می‌کند، عبارت است از: تقوا، ایمان، نیت پاک، اخلاص، یقین و ...

قرآن می‌گوید: خدا، مرگ و حیات را آفرید تا بیازماید که چه کسی «بهتر» عمل می‌کند، نه بیشتر.

تداوم عمل

مهم‌تر از خود عمل، تداوم بخشیدن به آن است؛
هر عمل، در صورتی نتیجه مطلوب را خواهد داشت که استمرار یابد.
«عمل صالح» انجام دادن، اگر مهم است، ادامه آن از اهمیّت بیشتری برخوردار است.

نقل از مقاله عمل، معیار ایمان
نویسنده: جواد محدثى
منبع: نشريه فرهنگ کوثر 1388 شماره 78

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئُونَ وَالنَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِـحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ مائده 69

مسلماً كساني كه [به آيين اسلام] ايمان آوردند، و [نيز] يهوديان و صائبان و مسيحيان، [و اصولا] هركس به خدا و روز واپسين ايمان [=باور راستين] داشته باشد و كاري صالح كند 202 [=نابساماني و فسادي را سامان بخشد]، برآنها نه بيمي است و نه اندوهگين خواهند شد.


صفت «صالح»، در «عملوا الصالحات» دلالت بر كاري اصلاحي، در ارتباط با مفاسد جامعه، مي‌كند و الزاماً با احسان يكي نيست، پس ترجمة نيكوكاري و شايسته‌كاري، هر چند مناسب است، اما دقيق نمي‌باشد. واژة احسان، نگاهي از زاوية زيبايي و نيكويي عمل است، و واژه صالحات بيشتر جنبة اجتماعي دارد و از زاوية اصلاح مفاسد به مسئله نگاه مي‌كند. عمل صالح كاري مثبت، اصلاحي و آشتي‌جويانه است.

از تفسير اقاي بازرگان

💮🔶«ایمان و عمل صالح فقط اعتقاد به خدا و خواندن نماز و گرفتن روزه نیست. مثلاً اعمالی مانند تبلیغ، کار و کارگری، فعالیت اقتصادی، تربیت جسم و جان خود، یعنی درس خواندن، کار کردن و بیکار نگشتن، رفتار خود را با انسانها - با خانواده و با بیگانه - رفتار شایسته قرار دادن از مصادیق عمل صالح است.

🔶عمل صالح یعنی تعهد متناسب با آن ایمان. ایمان انسان بر دوش انسان تعهدی می‌گذارد، انجام آن تعهد، بر دوش گرفتن آن تعهد، عمل صالح است.

👈 تناسب با زمان و پر کردن خلأهای جامعه
عمل صالح علاوه بر اینکه باید متناسب با ایمان باشد، باید متناسب با زمان نیز باشد. لذا «ممکن است چیزی برای امروز صالح باشد، برای یک روز دیگر نباشد.» با این قید، انسان برای انجام عمل صالح، همیشه باید به خلأهای زمان خود توجه کند و ببیند چه چیزی در این زمان، مورد نیاز است و به همان عمل کند. به تعبیر بهتر، عمل صالح عملی است که با انجام آن، «خلأ لحظه‌ها را پُر کنیم.»

💮🌸بركات و آتار عمل صالح:
برخورداری از زندگی سعادتمند و گوارا
مهمترین اثر عمل صالح در این دنیا، برخورداری از زندگی گوارا و سعادتمند است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «مَن عَمِلَ صالِحاً مِن ذَکَرٍ أو أنثى وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً.» این یک وعده حتمی الهی و یک قاعده قرآنی است که «هر جامعه‌یی، هر فردی، هر مرد و زنی که عمل صالح انجام دهد و مؤمن باشد، ما حیات طیبه به او خواهیم داد. این حیات طیبه، امروز در جامعه‌ی ما محسوس است.»


💮💢 غلبه بر مصائب و مشکلات آخرت
عمل صالح، علاوه بر آثار دنیوی، آثار اخروی نیز دارد. حضرت امیر (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «إعدَادِ العَمَلِ الصَالِحِ لِجَلِیلِ مَا یُشفِی بِهِ عَلَیکُمُ المَوتُ» یعنی «تا آن‌جا که میتوانید، برای مقابله با آن مشکلات و مصائب عظیمی که مرگ، آنها را مُشرف بر شما قرار خواهد داد... عمل صالح فراهم و آماده کنید... برای مقابله با آن مشکلات و مصائب، یک راه وجود دارد و آن، عمل صالح و کار در راه خداست. تنها چیزی که آن‌جا به داد انسان میرسد، عمل صالح است.»


💫برگرفته از سایت فارسی ایت الله خامنه ای
https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=44081

🌸💮عمل صالح از ديدگاه دكتر شريعتي:تفاوت صالحات با حسنات چيست؟

صالحه عملي انقلابي در رابطه با فرد يا در رابطه با جامعه است در مسير ايدئولوژي، و حسنه يک عمل خدماتي در وضع موجود يک انسان يا وضع موجود يک جامعه است.

💮🔶در قرآن دو تا کلمه و اصطلاح داريم: يکي حسنات با اشتقاقات مختلفش (يحسنون، محسنين ) و يکي صالحات با اشتقاقات مختلفش (عمل صالح و ...). صالحات و حسنات يعني صالحه و حسنه هر دو در ذهن ما مترادف است: حسنه کار خوب است و صالحه هم کار خوب است. صالحات، يعني کار خوب مي‌کنند. همه تفسيرهاي ما اينطور معني مي‌کردند و تا همين حالا هم همينطور معني مي‌کنند و غلط هم نيست. و بالوالدين احسانا: کسانيکه به پدر و مادرشان کار خوب مي‌کنند. اين را کار خوب مي‌گفتند و آنرا هم کار خوب در برابر کار بد مي‌گفتند. بعد کم‌کم تکامل اجتماعي بجائي مي‌رسد که عمل صالح را يعني صالحات را در برابر حسنات قرار مي‌دهد و حسنات را در برابر صالحات. کار نيک خدمت به فرد يا جمع يا جامعه يا بشريت يا همسايه يا پدر آدم يا پسر آدم و يا قوم و خويش آدم در هر سطحي (مي‌باشد). اين‌ها سطح خدمت و حسنه را تعيين مي‌کند؛

اما نوع و جوهر حسنه چيست؟ عبارتست از خدمت انسان به يکي از اين ابعاد در حالت بودن آن؛ مثلا مردم يک ده آب ندارند که بخورند؛ خوب، مي‌رويم ده بيست هزار توماني خرج مي‌کنيم، يک چاه مي‌زنيم، لوله‌کشي مي‌کنيم تا آب تميز و تصفيه شده‌اي بخورند. اين، حسنه است. بنابراين شما به اين آدم در حالت بودن او(همانطور که هست) خدمت کرده‌ايد، يعني وجودش را پذيرفته‌ايد، همان حالتش را پذيرفته‌ايد و در همان مسير به او خدمت کرده ايد. اما عمل صالح عوض کردن، تغيير دادن و دگرگون کردن بودن آن فرد يا آن جامعه و يا آن ده است در مسير يک ايدئولوژي خاص؛ مثلا کسي گرسنه از اينجا راه مي‌افتد و توي جاده دارد مي‌رود؛ به او نان مي‌دهيد و مي‌گوئيد بخور؛ پابرهنه است. پالتوتان را در مي‌آوريد و تنش مي‌کنيد، يا سوار ماشينش مي‌کنيد؛ اين‌ها همه خدمت و حسنه است.

اما وقتي که نه پول و لباس داريد که به او بدهيد و نه اصلاً ماشيني داريد که(سوارش کنيد)؛ يقه‌اش را مي‌گيريد و جهت و راهش را عوض و کج مي‌کنيد و مي‌گوئيد: آقا جان راه از اينور است؛ هيچ کمکي و هيچ حسنه‌اي به او نکرده ايد، نه پولي به او مي‌دهيد و نه چيزي داريد به او بدهيد. اما اينجا کاري کرده‌ايد، کار تغيير دهندگي و دگرگون کردن بوده. حسنه در همان‌گونه که هست، به بودن او خدمت کردن و تقويت کردن است

💮👈حالا اينجا، آن جمله معروف را که مي‌گويد: حسنات الابرار سيئات المقربين، مي‌شود فهميد که چطور حسنات آدم نيکوکار براي آدم مقرب جزء سيئات مي‌شود. آدم مقرب کيست؟ آدم مقرب آدمي است که انسان را، جامعه‌اش را، محيطش را، زمانش را در نزديکي و تقرب به ارزش‌هاي خدائي مي‌خواهد بسازد و اصلاح کند و عوض کند. اين، آدم مقرب است ـ زاهد و راهب نيست. آدم مقرب، آدمي است که هستي‌اش را در (راه) اصلاح گذاشته، نه در کار و کاسبي شخصي‌اش و نه در حسنات. همه هستي‌اش تغيير دادن محيط زندگيش بوده در رابطه‌با خداوند. اين، جزء مقربين است. اگر اين آدم دست به حسنات بزند، (سيئات مي‌شود) يا حسنات آدم‌‌هاي متوسط بي‌مسئوليت براي اين آدم جزء سيئات است، براي اينکه اين آدم تغييردهندگي بايد بکند.
بجاي اينکه ده را دگرگون و عوض بکند مي‌رود آب انبار مي‌سازد، که اين سيئه است. بجاي اينکه من بروم مردم را در مسجد جمع کنم و يک امام حسين ديگر، يک ذکر ديگر، يک ايمان ديگر، يک رابطه اجتماعي و مذهبي ديگري را در آنجا پياده کنم، بروم براي مسجد چراغ توري بخرم، اين، سيئه و خيانت است به رسالت انساني من، بنابراين حسنه تبديل مي‌شود به سيئه: و تبدل‌الحسنات بالسيئات، اينطوري است.

💮👈 بنابراين در يک نتيجه‌گيري کلي، براي انساني که در مسير عمل صالح است ـ به آن معنا ـ، حسنه يک مسير و دعوت انحرافي است، براي اينکه او را از عمل صالح باز مي‌دارد. اگر اين پنجاه توماني که داري، دادي به يک گرسنه که يک خوراک و غذاي نرم و چرب و گرم بخورد، اين، حسنه است، و اگر همان پنجاه تومان را به انتشار يک جزوه در مسير تغيير فکري جامعه ما کمک کردي، اين عمل صالح است.
بنابراين صالحه عملي انقلابي در رابطه با فرد يا در رابطه با جامعه است در مسير ايدئولوژي، و حسنه يک عمل خدماتي در وضع موجود يک انسان يا وضع موجود يک جامعه است.

💢🖊دکتر علی شریعتی

http://www.shariati.com/farsi/SalehatHasanat/SalehatHasanat2.html

دین اسلام ملاک سعادت و نجات انسان رادو چیز دانسته است ایمان و عمل صالح (الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ)
ایمان همان اعتقاد و توجه به خداست و عمل صالح همان اقامه نماز و اجرای عدالت است
و هر انسان آگاه از جهان و زمان و انسان، جز به همین دو چیز به هیچ چیز دیگر نمی‌اندیشد
ایمان یعنی ارتباط با حقیقت هستی و عمل صالح یعنی حذف فاصله با آن حقیقت و قرار گرفتن در جهت رضای او و رفتن به سوی او.

مرحوم استاد محمدرضا حکیمی