تدبر در سوره عصر،نکات و پرسش و پاسخ در سوره عصر -قسم به عصر یعنی چه؟

بسم اللّه الرحمن الرحيم

و العصر (1)
ان الانسان لفى خسر (2)
الا الذين امنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر (3)


به نام خداى رحمان و رحيم

سوگند به عصر (1).
كه انسانها همه در خسران و زيانند (2).
مگر افراد و اقليتى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند و يكديگر را به حق سفارش كرده و به صبر توصيه نموده اند (3).


🔰 درس سوره:

انسانها تنها درسایه ایمان ،اعمال صالح،وسفارش یکدیگر به حق وسفارش یکدیگر به صبر،ازخسران نجات میابند.


⏺ نکته هاس سوره عصر

ارائه یک برنامه ۴مرحله ای بعنوان تنها راه نجات انسان از، ازدست دادن سرمایه عمر:

۱ـ ایمان
زیر بنا ی همه فعالیتهای انسان

۲ـ اعمال صالح
رعایت همه بایدها ونبایدها بعنوان نتیجه ایمان
(بنابراین مومنان گنهکار نیز که به بعضی اعمال صالح پایبندند در خسرانند)

۳- سفارش یکدیگر به حق

۴-سفارش یکدیگر به صبر واستقامت


هردو جهت تداوم وتقویت ایمان وعمل درجامعه(فرهنگ سازی والگوسازی)

خانم الهه سادات خدایی

کلمات کلیدی:عصر تدبر صبر خسران

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان

وَالْعَصْرِ {1}سوگند به روزگار /زمان{1}

إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ {2}كه واقعا انسان دچار خسارت است {2}

إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ {3}

مگر كسانى كه ایمان (به حق) اورده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حق سفارش و به شكيبايى توصيه كرده‏اند {3

🔰درس سوره :

انسانها دچار خسران وزیانند چرا که لحظه به لحظه از اصل سرمایه انان که عمرشان است کاسته میشود
وراه نجات از این خسران این است که باید اهل ایمان وعمل صالح وتواصی به حق وصبر بود


به ناز پیرونظر

پرسش و پاسخ در سوره عصر :منظور از والعصر چيست؟ در سوره عصر،تواصوا بالحق يعني چه؟


"ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺠﻴﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻌﺪﻯ ﻛﺎﻣﻠﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻰ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻰ ﻓﻬﻤﻴﻢ، ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺳﺖ

ﺩﺭ ﺳﻮﺭﻩ ﻭَ ﺍﻟْﻌَﺼْﺮِ ﺇِﻥﱠﱠ ﺍﻟْﺈِﻧْﺴﺎﻥَ ﻟَﻔِﻲ ﺧُﺴْﺮٍ... ﻣﻄﻠﺐ ﺧﺴﺮﺍﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻣﮕﺮ ﺍﻫﻞ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻭ ﻋﻤﻞ، ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﮔﺬﺷﺖ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﭘﺲ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﮔﺬﺷﺖ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ، ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺳﺖ"

تفسير احسن الحديث

«والعصر»

" كه در اصل به معنى فشار است و عصر را هم كه عصر مى گويند از نظر آخرين فشار كار است در اين وقت كه نزديك شب و استراحت و اين فشار كلى هم مربوط به كل زمانهاى گوناگون مى باشد كه فشارهائى گونه گون دارد. و در جمع عصر هم فشار است و هم زمان، فشار در زمان و زمان در فشار.
اين فشارهاى زمانى هم درونى است و هم برونى، كه عوامل زيان رسانى به انسان و انسانيت است.
بر همين مبنى در خبر نبوى و علوى آمده كه "و العصر و نوائب الدهر" كه ناملايمات زمانه را كلا به معنى عصر دانسته."

««تفسیر فرقان»»

منظور از تواصي چيست؟

"تواصى كه در اينجا سفارشى طرفينى است و نه وصيت كه سفارش يك طرفى است، و اين خود هر دو بعد سفارش را شامل است كه همگان نسبت به يكديگر در اين سفارشهاى سلب و ايجاب شر و خير شريك باشند، كه اگر دو نفر هر دو درباره اين چهار پايه ايمان متعهدند اضافه بر اينكه براى خودسازى بايستى كوشا باشند براى سازماندهى ديگران نيز چنان باشند، البته به جز مواردى كه نه تنها سودبخش نيست بلكه زيانبار هم هست، چنانكه در مواردى مناسبترش گذشته و خواهد آمد.

و اين صبر در برابر حق خود بيانگر دو مطلب است. صبر در برابر محرمات كه تركشان كند و ديگران را نيز وادار به ترك كند، و صبر براى انجام واجبات كه انجامش دهد و ديگران را وادار به انجامش كند، كه بدون صبر نه حق انجام واجبات امكان پذير است و نه حق ترك محرمات، بلكه اين دو به هم آميخته كار ساز است.
چنانكه اين دو تواصى و سفارش همگانى مشتمل بر آگاهانيدن راه خير و شر با برهان قانع كننده نيز هست، بلكه اين خود مرحله نخستين اين تواصى است. 1ـ خير و شر را بداند، 2ـ و آن را به ديگران بفهماند، 3ـ سپس متخلفان را مورد امر و نهى قرار دهد. در اين صورت غبار هر گونه زيان و خسرانى از چهر انسان زدوده مى شود. كه اين عصر و فشار رحمت عصر و فشار زحمت را نابود مى كند".

««تفسیر فرقان»»

"و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر کلمه تواصي به معناي سفارش کردن اين به آن و آن به اين است .
و تواصي به حق اين است که : يکديگر را به حق سفارش کنند ، سفارش کنند به اينکه از حق پيروي نموده و در راه حق استقامت و مداومت کنند ، پس دين حق چيزي به جز پيروي اعتقادي و عملي از حق ، و تواصي بر حق نيست ، و تواصي بر حق عنواني است وسيع‏تر از عنوان امر به معروف و نهي از منکر ، چون امر به معروف و نهي از منکر شامل اعتقاديات و مطلق ترغيب و تشويق بر عمل صالح نمي‏شود ، ولي تواصي بر حق ، هم شامل امر به معروف مي‏شود و هم شامل عناوين مذکور ."

ترجمة الميزان ج : 20 - ص : 612


تواصی از باب تفاعل است و به توصیه طرفینی و نیز پذیرش آن توسط فرد اشاره دارد.
یعنی همه افراد اولا همدیگر را به حق سفارش کنند و ثانیا ان حق توصیه شده را پپذیرند.در سوره های قبل و بعد نیز،ترجیح منافع دنیوی،ریشه حق گریزی و تکذیب حق معرفی شد.
از نگاه المیزان، "تواصي بر حق عنواني است وسيع‏تر از عنوان امر به معروف و نهي از منکر ، چون امر به معروف و نهي از منکر شامل اعتقاديات و مطلق ترغيب و تشويق بر عمل صالح نمي‏شود ، ولي تواصي بر حق ، هم شامل امر به معروف مي‏شود و هم شامل عناوين مذکور."

اقای سید کاظم فرهنگ

تدبر در سوره عصر:چرا انسان در خسران است؟ ايمان و عمل صالح ،چگونه مانع خسران ميشود؟

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان

وَالْعَصْرِ {1}سوگند به روزگار /زمان{1}

إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ {2}كه واقعا انسان دچار خسارت است {2}

إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ {3}

مگر كسانى كه ایمان (به حق) اورده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حق سفارش و به شكيبايى توصيه كرده ‏اند {3}

درس: انسانها در خسران اند مگر آنکه واجد این 4 مشخصه باشند:ایمان و عمل صالح وتوصیه به حق و صبر


نکات مرتبط سوره های قبلی نزول با این سوره:

-در سوره شمس ،رستگاری و فلاح در تزکیه نفس بیان شد. سپس به هلاکت قوم ثمود به عنوان افراد و جامعه ای که نفس خود را به گناه الودند و حق را تکذیب کردند ،اشاره شد.

- در سوره اعلی؛نیز شرط فلاح،تزکیه و توجه همیشگی به خداوند(که هم خالق است و هم رب افرینش) بیان شد و ترجیح دادن دنیا بر اخرت توسط انسانها،عامل شقاوت و تکذیب حق معرفی گردید.

نکات و پرسشهای سوره عصر:

1-تواصی از باب تفاعل است و به توصیه طرفینی و نیز پذیرش آن توسط فرد اشاره دارد.
یعنی همه افراد اولا همدیگر را به حق سفارش کنند و ثانیا ان حق توصیه شده را پپذیرند.در سوره های قبل و بعد نیز،ترجیح منافع دنیوی،ریشه حق گریزی و تکذیب حق معرفی شد.

از نگاه المیزان، "تواصي بر حق عنواني است وسيع‏تر از عنوان امر به معروف و نهي از منکر ، چون امر به معروف و نهي از منکر شامل اعتقاديات و مطلق ترغيب و تشويق بر عمل صالح نمي‏شود ، ولي تواصي بر حق ، هم شامل امر به معروف مي‏شود و هم شامل عناوين مذکور."

چرا توصیه به صبر:
اولا از باب تاکید بیشتر است (چرا که تواصی به صبر هم جزیی از تواصی به حق است)
ثانیا تواصی به حق ،آسان و بی درد سر نیست و گاها مشکلات و هزینه هایی دارد که باید انها را تحمل نمود.

2-مراد از امنوا چیست؟
در متن ایه بطور صریح متعلق ایمان ،ذکر نشده است.با توجه به عبارت تواصوا بالحق، میتوان گفت ابتدا فرد باید به حقیقت ایمان داشته باشد و بعد دیگران را به ان توصیه کند.لذا مراد از امنوا ایمان به حق است که مصداق کامل ان پیام های رسولان الهی و محمدص و از جمله معاد و وجود زندگی اخروی برمبنای اعمال دنیوی انسانهاست.


3-چرا انسان در خسران است و ارتباط 4 عامل ذکر شده در آیه 3 با جلوگیری از خسران چیست؟

برای پاسخ بهتر به این سئوال،مروری بر نکات سوره های قبلی (پیش از نزول سوره عصر) بیندازیم:
اکنون با این مقدمه،سوره عصر را بهتر میتوان فهمید.

-از ارتباط سوگند والعصر(زمان/تاریخ/روزگار یا ..) با آیه 2 در می یابیم که خسران انسان(نوع انسانها) ناشی از کاسته شدن مستمر از سرمایه عمر انهاست. هر روز از زندگی موقتی آنها در دنیا که هم اصلی انها بوده،کاسته شده و یک قدم به موطن اصلی و حیات جاوید خود والاخره خیر و ابقی:سوره اعلی) نزدیک میشوند درحالیکه هیچ توشه ای مهیا نکرده اند.

اما استثناشدن افراد اهل ایمان و عمل صالح از این خسران به چه دلیل است؟
با توجه به توضیح بالا،انسانی که به حقایق عالم از جمله زندگی اخروی و متاثر بودن کیفیت زندگی آنجا از اعمال دنیوی خود،باور و ایمان داشته باشد و با انجام اعمال صالح و تواصی به حق و صبر خود را مهیای حیات جاوید خود نماید،دچار خسران نخواهد بود.در واقع این 4 عامل ،اسباب مورد نیاز برای تزکیه است که در سوره های قبلی به اجمال بیان شده بود.

نکته:این 4عامل حتی برای زندگی اجتماعی نیز کاربرد دارد.جامعه ای را تصور کنید که افراد ان به این 4 شاخص مهم باور داشته و عمل میکنند.همدیگر را به حق توصیه میکنند و توصیه می پذیرند.در این جامعه،حیات دنیوی ان هم آرام بخش و دور از خسران است .از همین روست که تفسیر احسن الحدیث براین باور است که"این سوره با این کوتاهی همه معارف قران را در بردارد" و از شیخ محمد عبده نیز نقل شده است که "اگر در قران جز همین یک سوره نبود،برای اصلاح بشر کفایت میکرد."

عصر:1
سوگند به عصر1 [=پايان روز / غروب عمر / زمان و زمانه]،
__
1 - در اينكه منظور از سوگند به عصر چيست، مفسرين اقوال گوناگوني اظهار داشته‌اند كه عنصر «زمان» در آن غالب است. مثل: عصر روز، عصر عمل، عصر رسول خدا، عصر اسلام، عصر امام زمان، عصر قيامت، دهر، روزگار و غيره. گرچه چنين مصاديقي دور از مفهوم لغوي اين كلمه نيست، اما در چهار موردي كه مشتقات كلمة عصر در قرآن آمده، بيش از هر چيز مفهوم «عصاره» و چكيده و نتيجه و محصول نهايي مشهود است:
يوسف 36 (12:36) - ...أَعْصِرُ خَمْرًا... [فشردن انگور براي گرفتن شراب]،
يوسف 49 (12:49) - ...فِيهِ يُغَاثُ النَّاسُ وَفِيهِ يَعْصِرُونَ [گرفتن عصارة ميوه و محصول از زمين پس از بارندگي]،
نبأ 14 (78:14) - وَأَنْزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاءً ثَجَّاجًا [ريزش باران از ميان ابرهاي فشارنده، حالت تقطير و عصاره‌گيري ابر]،
بقره 226 (2:226) - ...فَأَصَابَهَا إِعْصَارٌ فِيهِ نَارٌ فَاحْتَرَقَتْ... [بادهاي شديد و متراكم كننده].
در كليه موارد فوق عامل فشار و عصاره‌گيري آشكار است، انسان نيز مشمول چنين حالتي است؛ هستي او همان ماية حياتش مي‌باشد كه در طول زندگي زير فشار مشكلات و مصائب مثل عصاره به تدريج چكيده مي‌شود تا سرانجام همچون تفاله ميوة عصاره‌گيري شده باشد، كالبد از رمق افتاده بي‌جانش باقي مي‌ماند.

حدود 100 بار در قرآن آنچه اصطلاحاً سوگند ناميده مي‌شود، با ادوات تأكيد آمده است تا توجه جدّي تلاوت كنندگان را به خود جلب نمايد. بخشي از اين سوگندها به لحظات و هنگام‌هاي شب و روز اختصاص دارد. به غير از سوگندها، اشاراتي نيز به گاه‌هاي مختلف شبانه‌روز شده است كه در مجموع همة زمان‌ها را از طلوع فجر تا تاريكي مطلق شب مي‌پوشاند. اين تعابير را به ترتيب ملاحظه مي‌كنيد:
والفجر، والصبح اذا ادبر، والصبح اذا تنفس، والضّحي، والنّهار اذا تجلّي، دلوك الشمس، والعصر، فلا اقسم بالشّفق، زلفا من الليل، والليل اذا يغشي، والليل اذا سجي، والليل و ما وسق، غسق الليل، والليل اذا ادبر، والليل اذا يسر، والليل اذا عسعس.

📚تفسیر استاد بازرگان

تدبر ترجمه و فهم سوره عصر : سيماي كلي سوره عصر در تفسير تسنيم

منظور از این عصر وجوه فراوانی گفته شد، عصر یعنی روزگار، چون روزگار به هر حال آموزنده است عبرت‌آموز است و مانند آن. یا منظور عصر است وقت نماز عصر است که از آن به صلات وُسطی یاد شده است؛ یا عصر هر روز است مقابل ضحی که ﴿وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها﴾[2] این هم پایان روز است آن هم تقریباً در اوایل روز است؛ یا عصر به معنای فشار و شتاب و تلاش و کوشش است؛ یا نه، مناسب‌تر از همه عصر وحی و نبوت است، عصری که وجود مبارک پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به بعثت رسیده است و عصری که وجود مبارک خاتم اوصیاء(ارواح مَن سواه فداه) ظهور می‌کند که ﴿أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها﴾[3] خواهد شد و مانند آن.

قسم به عصر كه مغبون خواهید شد هم بالاتر از غبن، خسارت می‌بینید که کل سرمایه را می‌بازید. یک وقت انسان سرمایه‌اش محفوظ است تلاش و کوشش کرده بهره‌ای نبرده این مغبون است، یک وقت کل سرمایه را باخته است که راهی برای تدارک نیست، این می‌شود خسارت و این سوگند هم درباره تمام جوامع بشری است به دلیل استثنا. یک گروه خاصی مستثنا هستند، این گروه خاص کسانی هستند که عناصر محوری چهارگانه را خوب از نظر معرفت بشناسند و از نظر عمل بپذیرند و کوشا باشند؛ یکی اینکه ایمان بیاورند
عمل صالح رکن دوم است، ؛ و چون انسان جمعی زندگی می‌کند مسئولیت دیگران هم به عهده اوست
سوم تواصی به حق، و رکن چهارم که تواصی به صبر است

جامعه برین اسلامی باید این ارکان اربعه را به این صورت داشته باشند؛
ذات اقدس الهی ما را اجتماعی بار آورد که این دو رکنی که خود داریم در دیگران زنده کنیم با دیگران در این دو رکن زندگی کنیم، یکی تواصی به حق و یکی تواصی به صبر است
اگر جامعه‌ای این چنین بود و هر کدام از این افراد در این امور چهارگانه نسبت به امکانات خود تلاش و کوشش داشته باشند آن وقت این ﴿خَیْرُ الْبَرِیَّةِ﴾ بودن درست است.
این سوره در عین حالی که کوچک است محتوای چهارگانه و ارکان چهارگانه عمیقی دارد

امیدواریم ذات اقدس الهی آن توفیق را به ما بدهد که هم این آیات را به خوبی ادراک کنیم و هم معارف اینها را به عنوان تواصی به حق منتشر کنیم و هم احکام و حکَم فرعی و فقهی اینها را به عنوان تواصی به صبر در جامعه منتقل کنیم.