بسم الله الرحمن الرحيم

تفسیر آیه 19 سوره مبارکه حدید :

وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُولَٰئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَالشُّهَدَاءُ عِندَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ
ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻟﺎﻧﺶ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ، ﻭ ﺷﻬﺪﺍء ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺷﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ ﭘﺎﺩﺍﺵ (ﺍﻋﻤﺎﻝ)ﺷﺎﻥ، ﻭ ﻧﻮﺭ (ﺍﻳﻤﺎﻥ)ﺷﺎﻥ، ﻭ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺁﻳﺎﺕ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺩﻭﺯﺧﻨﺪ.(19)

ﻣﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ﺧﺪﺍ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺧﺎﻟﺺ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺟﺪﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﻯ ﻧﻴﺴﺖ.

ﻣﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ" ﺍﻭﻟﺌﻚ ﻫﻢ ﺍﻟﺼﺪﻳﻘﻮﻥ ﻭ ﺍﻟﺸﻬﺪﺍء" ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ ﻭ ﺷﻬﺪﺍء ﻣﻠﺤﻖ ﺳﺎﺯﺩ، ﻭ ﺑﻔﺮﻣﺎﻳﺪ: ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻰ ﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ، ﺑﻪ ﻗﺮﻳﻨﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩ:" ﻋﻨﺪ ﺭﺑﻬﻢ" ﻳﻌﻨﻰ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺷﺎﻥ ﺻﺪﻳﻖ ﻭ ﺷﻬﻴﺪﻧﺪ، ﻭ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻣﻮﺩ:" ﻟﻬﻢ ﺍﺟﺮﻫﻢ ﻭ ﻧﻮﺭﻫﻢ" ﻳﻌﻨﻰ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺟﺮ ﻭ ﻧﻮﺭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﭘﺲ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﻇﺎﻫﺮ ﺁﻳﻪ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺭﺍ ﺻﺪﻳﻖ ﻭ ﺷﻬﻴﺪ ﺧﻮﺍﻧﺪ، ﻭﻟﻰ ﺑﻪ ﻗﺮﻳﻨﻪ ﺩﻭ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﻣﻰ ﻓﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺤﻖ ﺑﻪ ﺻﺪﻳﻘﺎﻥ ﻭ ﺷﻬﺪﺍء ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ، ﻭ ﻧﻮﺭ ﻭ ﺍﺟﺮﻯ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ.

ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻣﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ ﻭ ﺷﻬﺪﺍ ﻫﻤﺎﻧﻬﺎﻳﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ" ﻭ ﻣﻦ ﻳﻄﻊ ﺍﻟﻠﻪ ﻭ ﺍﻟﺮﺳﻮﻝ ﻓﺎﻭﻟﺌﻚ ﻣﻊ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﺍﻧﻌﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﻣﻦ ﺍﻟﻨﺒﻴﻴﻦ ﻭ ﺍﻟﺼﺪﻳﻘﻴﻦ ﻭ ﺍﻟﺸﻬﺪﺍء ﻭ ﺍﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ ﻭ ﺣﺴﻦ ﺍﻭﻟﺌﻚ ﺭﻓﻴﻘﺎ" ﺫﻛﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ، ﻭ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺁﻥ ﮔﻔﺘﻴﻢ: ﻣﺮﺍﺩ ﺍﺯ" ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ" ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﻜﻪ ﺻﺪﻕ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻭ ﻛﺮﺩﺍﺭﺷﺎﻥ ﺳﺮﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩﻩ، ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﻧﺠﺎم ﻫﻢ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ، ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ، ﻭ" ﺷﻬﺪﺍ" ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﮔﻮﺍﻫﺎﻥ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﺮﺩم ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺘﻨﺪ، ﻧﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ.

ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰ ﻓﻬﻤﻴﻢ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻟﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﺪﻳﻘﺎﻥ ﻭ ﺷﻬﺪﺍ ﻣﻰ ﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ، ﻭ ﻧﺰﺩ ﺧﺪﺍ ﻣﻨﺰﻟﺘﻰ ﭼﻮﻥ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ، ﻭ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺧﺪﺍ (ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺎم ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺧﺪﺍ) ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻭ ﻧﻮﺭﻯ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻭ ﻧﻮﺭ ﺁﻧﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ." ﻟﻬﻢ ﺍﺟﺮﻫﻢ ﻭ ﻧﻮﺭﻫﻢ"- ﺿﻤﻴﺮ ﺩﺭ" ﻟﻬﻢ" ﺑﻪ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﻭ ﺩﻭ ﺿﻤﻴﺮ" ﺍﺟﺮﻫﻢ" ﻭ" ﻧﻮﺭﻫﻢ" ﺑﻪ ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ ﻭ ﺷﻬﺪﺍ ﺑﺮﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ، ﻭ ﻣﻌﻨﺎﻯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ:" ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺟﺮ ﻭ ﻧﻮﺭﻯ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺍﺟﺮ ﻭ ﻧﻮﺭ ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ ﻭ ﺷﻬﺪﺍء" ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻛﺴﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ" ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺍﺟﺮ ﻭ ﻧﻮﺭﻯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻧﻈﻴﺮ ﺍﺟﺮ ﻭ ﻧﻮﺭ ﺁﻧﺎﻥ".

ﺧﺪﺍﻯ ﺳﺒﺤﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﺘﻌﺮﺽ ﺣﺎﻝ ﺩﻭ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺍﺯ ﻣﺮﺩم ﺷﺪﻩ، ﻳﻜﻰ ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﻠﺤﻖ ﺑﻪ ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ ﻭ ﺷﻬﺪﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺮﺩم، ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺍﻫﻞ ﻧﺠﺎﺗﻨﺪ، ﻭ ﻳﻜﻰ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﻔﺎﺭﻯ ﻛﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮﺩﻩ، ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺍﻫﻞ ﻫﻠﺎﻛﺘﻨﺪ، ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﺭ ﻣﺮﺩم ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﻧﻤﻰ ﺁﻳﻨﺪ، ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﺪ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺳﻮﻣﻰ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻧﺠﺎﺗﺸﺎﻥ ﻗﻄﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻫﻠﺎﻛﺘﺸﺎﻥ، ﻭ ﺁﻥ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ: ﻣﺮﺩﻣﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻰ ﻫﻢ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ، ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﻃﺒﻘﺎﺗﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺟﻪ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎﺭﻯ ﻭ ﺗﻤﺮﺩﺷﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻭ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ. ﻭ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﻭ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺭﺍ ﻧﺎم ﺑﺮﺩ ﻭ ﻭﺿﻊ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ، ﻭ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺳﻮم ﺭﺍ ﻧﺎم ﻧﺒﺮﺩ، ﺩﺍﺏ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺭﺳﻢ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩﻯ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﺮﺽ ﺑﻴﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﻣﺮﺩم ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻃﺒﻘﻪ ﺳﻮم ﺭﺍ ﻧﺎم ﻧﻤﻰ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﺪ، ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﭼﻪ ﻭﺿﻌﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ.ﭼﻮﻥ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﻑ ﻭ ﺭﺟﺎء ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ، ﻭ ﺧﻮﻑ ﻭ ﺭﺟﺎﻯ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻨﺪ، ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺳﻮﻝ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﺧﻮﺩ، ﻭ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﺑﻮﺭﺯﻧﺪ ﺍﺯ ﺗﻤﺮﺩ، ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﺯ ﻫﻠﺎﻛﺖ.

ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻳﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻣﺬﻣﺖ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺩﻧﻴﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ، ﺩﻧﻴﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻋﺪﻩ ﺍﻯ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﺍﺯ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﺑﻮﺭﺯﻧﺪ، ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺬﻣﺖ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﻋﻮﺗﺸﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﻣﻐﻔﺮﺕ ﻭ ﺟﻨﺖ ﺳﺒﻘﺖ ﮔﻴﺮﻧﺪ، ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎﻥ ﻣﻰ ﺁﻳﺪ ﭼﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻫﺎﻯ ﻣﺎﻟﻰ ﻭ ﭼﻪ ﺟﺎﻧﻰ ﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺍﺯ ﺳﺎﺑﻖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ، ﻭ ﻗﻀﺎﻳﺶ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﭘﺲ ﺟﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﻓﻘﺮ ﻧﺘﺮﺳﻨﺪ، ﻭ ﺗﺮﺱ ﺍﺯ ﻓﻘﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺑﺎﺯ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭ ﺑﻪ ﺑﺨﻞ ﻭ ﺍﻣﺴﺎﻙ ﻭﺍﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻭ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﻧﻬﺮﺍﺳﻨﺪ، ﻭ ﺗﺮﺱ ﺍﺯ ﺁﻥ، ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻒ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺗﻘﺎﻋﺪ ﻭﺭﺯﻳﺪﻥ ﺍﺯ ﭘﻴﻜﺎﺭ ﻭﺍﻧﺪﺍﺭﺩ.

کلمات کلیدی:بخل صدقه بخیل انفاق

تفسیر آیه 22سوره حدید🌸

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي أَنفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَأَهَا إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ

ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺷﻤﺎ ﺭﻭﻯ ﻧﻤﻰ ﺩﻫﺪ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻴﻢ ﺩﺭ ﻟﻮﺡ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺛﺒﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺁﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ.(22)

ﺁﺭﻯ ﻣﺼﺎﺋﺒﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻫﺎ ﻭ ﺳﻴﻠﻬﺎ ﻭ ﻃﻮﻓﺎﻧﻬﺎ ﻭ ﺁﻓﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺼﺎﺋﺒﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻔﻮﺱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﮒ ﻭ ﻣﻴﺮﻫﺎ، ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺩﺭﺩﻧﺎﻛﻰ ﻛﻪ ﺩﺍﻣﺎﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﻣﻘﺪﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺩﺭ ﻟﻮﺡ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺛﺒﺖ ﺍﺳﺖ.

ﻭﻟﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﺋﺒﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪﻩ، ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺼﺎﺋﺒﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭽﻮﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻣﻮﻟﻮﺩ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ (ﻭ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺼﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺣﺼﺮ ﺍﺿﺎﻓﻰ ﺍﺳﺖ).

ﺷﺎﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ 30 ﺳﻮﺭﻩ" ﺷﻮﺭﻯ" ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﻴﻢ: ﻭَ ﻣﺎ ﺃَﺻﺎﺑَﻜُﻢْ ﻣِﻦْ ﻣُﺼِﻴﺒَﺔٍ ﻓَﺒِﻤﺎ ﻛَﺴَﺒَﺖْ ﺃَﻳْﺪِﻳﻜُﻢْ ﻭَ ﻳَﻌْﻔُﻮﺍ ﻋَﻦْ ﻛَﺜِﻴﺮٍ:" ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻋﻤﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻧﺠﺎم ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻳﺪ، ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻋﻔﻮ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ"! ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ،

ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺁﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ ﻣﺼﺎﺋﺒﻰ ﻛﻪ ﺩﺍﻣﻨﮕﻴﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﺑﺮ ﺩﻭ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ: ﻣﺼﺎﺋﺒﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻭ ﻛﻔﺎﺭﻩ ﮔﻨﺎﻫﺎﻥ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺑﺴﻴﺎﺭﻧﺪ، ﻇﻠﻤﻬﺎ، ﺑﻴﺪﺍﺩﮔﺮﻳﻬﺎ، ﺧﻴﺎﻧﺘﻬﺎ، ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﻭ ﻧﺪﺍﻧﻢ ﻛﺎﺭﻳﻬﺎ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺁﻥ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎ ﺍﺳﺖ.ﻭﻟﻰ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻧﻘﺸﻰ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﻚ ﺍﻣﺮ ﺣﺘﻤﻰ ﻭ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺩﺍﻣﺎﻥ ﻓﺮﺩ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻯ ﺭﺍ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ، ﺣﺴﺎﺏ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻟﺬﺍ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﻧﺒﻴﺎء، ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎء ﻭ ﺻﻠﺤﺎء ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﻣﻰ ﺷﺪﻧﺪ.

ﺩﺭ ﺣﺪﻳﺜﻰ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻧﻴﻢ: ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺍﻣﺎم ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻉ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻏﻞ ﻭ ﺯﻧﺠﻴﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺠﻠﺲ ﻳﺰﻳﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻳﺰﻳﺪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺍﻣﺎم ﻉ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺁﻳﻪ ﺳﻮﺭﻩ ﺷﻮﺭﻯ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪ: ﻣﺎ ﺃَﺻﺎﺑَﻜُﻢْ ﻣِﻦْ ﻣُﺼِﻴﺒَﺔٍ ﻓَﺒِﻤﺎ ﻛَﺴَﺒَﺖْ ﺃَﻳْﺪِﻳﻜُﻢْ (ﻭ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﻧﻤﻮﺩ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﺎﺋﺐ ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺯﺧﻢ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺰﻧﺪ)

ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺎم ﻓﻮﺭﺍ ﻛﻠﺎم ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻔﻰ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ: ﻛﻠﺎ، ﻣﺎ ﻧﺰﻟﺖ ﻫﺬﻩ ﻓﻴﻨﺎ، ﺍﻧﻤﺎ ﻧﺰﻟﺖ ﻓﻴﻨﺎ: ﻣﺎ ﺃَﺻﺎﺏَ ﻣِﻦْ ﻣُﺼِﻴﺒَﺔٍ ﻓِﻰ ﺍﻟْﺄَﺭْﺽِ ﻭَ ﻟﺎ ﻓِﻰ ﺃَﻧْﻔُﺴِﻜُﻢْ ﺇِﻟَّﺎ ﻓِﻰ ﻛِﺘﺎﺏٍ ﻣِﻦْ ﻗَﺒْﻞِ ﺃَﻥْ ﻧَﺒْﺮَﺃَﻫﺎ:" ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ، ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﺎ ﻧﺎﺯﻝ ﻧﺸﺪﻩ، ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﺎ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺁﻳﻪ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﺪ: ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺷﻤﺎ ﺭﺥ ﺩﻫﺪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﻟﻮﺡ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ (ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻭ ﺣﻜﻤﺘﻰ ﺩﺍﺭﺩ) .

ﺿﻤﻨﺎ ﺟﻤﻠﻪ ﺇِﻥَّ ﺫﻟِﻚَ ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﻳَﺴِﻴﺮٌ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺛﺒﺖ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺍﻳﻨﻬﻤﻪ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺩﺭ ﻟﻮﺡ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺑﺎ ﻛﺜﺮﺕ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺍﻯ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺁﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ.

ﻭ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ" ﻟﻮﺡ ﻣﺤﻔﻮﻅ" ﻋﻠﻢ ﺑﻰ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻳﺎ ﺻﻔﺤﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺧﻠﻘﺖ ﻭ ﻧﻈﺎم ﻋﻠﺖ ﻭ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﻋﻠﻢ ﻓﻌﻠﻰ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ (ﺩﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ).

مطلبی در رابطه با قرض الحسنه مورد اشاره در ایه 18 سوره مبارکه حدید تقدیم حضورتان میکنم.


بسم الله الرحمن الرحیم

آداب قرض دادن و قرض گرفتن در اسلام چیست؟
پرسش
طبق آنچه ائمه معصومین (ع) در مورد کمک مالی به برادر دینی، به ما سفارش کردند و دستور دادند، گاهی به برادران قرض می دهم بدون این که ضمانت و سود دریافت کنم. ولی مسئله ای که پیش می آید این که:1. آنها گاهی دیگر دینشان را پرداخت نمی کنند، بعد از سالیانی که گذشت من آن دین را به پیروی از ائمه معصومین (ع) می بخشم.2. اگر پولم را مطالبه کنم، تعداد زیادی از آنها خوششان نمی آید، یا وانمود می کنند که اصلا قرضی در کار نیست.3. با آنهای که به پول احتیاج دارند چه کار باید بکنم؟4. آداب قرض دادن و قرض گرفتن در فقه چگونه است، تا طرفین متحمل ضرر نشوند؟

پاسخ اجمالی
در آموزه های دینی ما قرض دادن به برادران مؤمن، آداب و شرایطی دارد که برخی از آنها چنین است.

1. قرض همراه با اخلاص باشد.

2. با دل خوش و رضایت کامل باشد.

3. قرض از مال حلال باشد.

4. قرض مکتوب شود.

5. کسى که به مؤمنى قرض داد، منتظر بماند تا پرداخت قرض براى او امکان‏پذیر شود؛ یعنی همان طور که جایز نیست بدهکار با فرض توانایى، پرداخت مال را به تأخیر بیندازد، همین طور نیز اگر طلبکار مى‏داند بدهکار توانایى ندارد، جایز نیست او را تحت فشار قرار دهد.

پاسخ تفصیلی
یکی از اموری که اسلام بدان تأکید بسیاری نموده، موضوع قرض دادن به نیازمندان است تا جایی که در روایات ما آن را از صدقه برتر دانستند. [1]

امّا باید توجه داشت در برخی از موارد ما به وظایف مان و آداب و شرایطی که وجود دارد عمل نمی کنیم و از این جهت زیان هایی بر ما وارد می شود، ولی آگاهانه و یا ناآگاهانه گناه آن را بر گردن دیگران می گذاریم.


برای قرض الحسنه، این سنت پسندیده، شرایطی بیان شده است که در طولانی ترین آیه از قرآن بدان اشاره شده است:

«اى کسانى که ایمان آورده‏ اید! هنگامى که بدهى مدّت‏دارى (به خاطر وام یا داد و ستد) به یک دیگر پیدا می کنید، آن را بنویسید! و باید نویسنده‏اى از روى عدالت، (سند را) در میان شما بنویسد! و کسى که قدرت بر نویسندگى دارد، نباید از نوشتن خوددارى کند! پس باید بنویسد، و آن کس که حق بر عهده اوست، باید املا کند، و از خدا که پروردگار او است بپرهیزد، و چیزى را فروگذار ننماید!... ». [2] در روایات نیز به این مهمّ تأکید شده است. [3] بنابر این با توجه به تأکیداتی که از جانب اسلام برای استحکام امر قرض بیان شده، اگر ما کوتاهی نموده و خسارتی دامان ما را گرفته نباید آن را به حساب دین یا رهبران آن بگذاریم.

در این جا به چند روایت پیرامون اهمیت و آداب قرض الحسنه بیان می کنیم.


مام صادق (ع) فرمود: کسى که مالى را به کسى وام دهد، و مدتى براى (پرداخت) آن معین کند، و آن قرض در مدّت معیّن وصول نگردد، به ازاى هر روز تأخیر، ثواب یک دینار صدقه را براى او خواهد داشت.


عبد اللَّه بن سنان از امام صادق (ع) روایت کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: اگر هزار درهم را دو بار (به کسى) قرض بدهم، در نزد من خوش تر از آن است که آن را یک بار (و یک جا) صدقه دهم، و همان طور که براى کسى که از تو قرض مى‏گیرد، جایز نیست که در صورت توانائى در بازدهى قرض خود تعلل کند و آن را به تأخیر بیندازد، همچنین براى تو جایز نیست- اگر بدانى که او در مضیقه و تنگدستى است- او را (در پرداخت بدهى خود) در فشار قرار دهى و از او مطالبه کنى. [8


1] . مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 71، ص 104، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ه ق.
[2] . بقره، 282.
[3] . حر عاملی، وسائل‏الشیعة، ج 17، ص 11، مؤسسه آل البیت علیهم‏السلام قم، 1409.
[4] . کلینی، اصول کافى، کمره‏اى، محمد باقر، ج ‏3، ص 843، انتشارات اسوه‏، چاپ سوم، قم‏، 1375 ش‏.
[5] . بقره، 282.
[6] . شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الأعمال ، ص 138، دار الرضى‏، چاپ اول، قم‏، 1406 ق‏‏.‏
[7] . همان. ‏
[8] . همان.


التماس دعا

آیه۲۳:

لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ ﴿۲۳

تا بر انچه از دست دادید،تاسف نخورید و به انچه به شما داده شده شادمانی نکنید وخداوند هیچ متکبر فخرفروشی را دوست ندارد.

نکته ها：
این ایه دلیل ایه قبل است.یعنی اینکه به شما خبر دادیم که حوادث راپیش از انکه حادث شوندمقرر کرده ونوشته ایم،برای انست که دیگر بخاطر نعمتی که از دست میدهید اندوه مخورید وبخاطر نعمتی که خدا به شما میدهد خوشحالی نکنید وبدانید که نعمتها امانت الهی است که به شما سپرده شده است.

تمام حوادث تلخ وشیرین همچون پله هایی از سنگهای سیاه وسفید برای بالا رفتن وبه کمال رسیدن است.
خداوند با مقرر کردن حوادث وفراز ونشیب ها میخواهد روح انسان را به قدری بالا ببرد که تلخی ها وشیرینی ها در ان اثر نکند،چنانکه حضرت زینب بعد از حوادث کربلا فرمود："و ما رایت الا جمیلا""من بجز زیبایی چیزی ندیدم" وامام حسین در گودال قتلگاه فرمود：خداوندا راضی هستم به حکم تو و بردبارم بر بلا وامتحان تو .

اگر بدانیم عطای نعمت مسیولیت ووظیفه بدنبال می اورد از داشتن ان شاد نشده واگر بدانیم گرفتن نعمت جبرانش در قیامت است،از فوت شده ها غمگین نمی شویم.

حضرت علی فرمودند：تمام زهد در دوکلمه قران است،سپس این ایه را تلاوت کرده وفرمودند：وانچه از دست دادید تاسف نخورید و بر انچه به شما داده میشود،دلخوش نباشید و کسیکه چنین باشد زاهدی جامع الاطراف است.

پیامها：
حوادث،هدفدار است."ما اصاب من …لکیلا تاسوا……"
نعمتها از خداوند است "اتاکم"ولی سلب نعمت به خداوند نسبت داده نشده است."ما فاتکم"
کسیکه از مقدرات الهی غافل است گمان میکند فضیلتی دارد که خداوند بخاطر ان به او نعمت داده ولذا بر دیگران فخر میفروشد."مختال فخور"
تفسیر نور جلد نهم

ودر تفسیر نمونه بیان شده است：

(آيه 23)- اكنون ببينيم فلسفه تقدير اين مصائب در لوح محفوظ و سپس بيان اين حقيقت در قرآن چيست؟
آيه مورد بحث پرده از روى اين راز مهم برداشته، مى‏گويد: «اين به خاطر آن است كه براى آنچه از دست داده‏ايد تأسف نخوريد، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشيد» (لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى‏ ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ).

اين دو جمله كوتاه در حقيقت يكى از مسائل پيچيده فلسفه آفرينش را حل مى ‏كند، چرا كه انسان هميشه در جهان هستى با مشكلات و گرفتاريها و حوادث ناگوار رو بروست، و غالبا از خود سؤال مى‏كند: با اين كه خداوند مهربان و كريم و رحيم است اين حوادث دردناك براى چيست؟
قرآن مى‏گويد: «هدف اين بوده كه شما دلبسته و اسير زرق و برق اين جهان نباشيد».
اين مصائب زنگ بيدارباشى است براى غافلان و شلاقى است، براى ارواح خفته، و رمزى است از ناپايدارى جهان، و اشاره‏اى است به كوتاه بودن عمر اين زندگى.

آرى اين مصائب شكننده تفاخر و غرور است، لذا در پايان آيه مى‏ افزايد:                        برگزيده تفسير نمونه، ج‏5، ص: 108
 «و خداوند هيچ متكبر فخر فروشى را دوست ندارد» (وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ).
تنها كسى گرفتار اين حالات مى‏شود كه مست ناز و نعمت گردد، ولى وجود آفات و مصائب براى آنها كه قابل بيدارى و هدايتند اين مستى و آثار آن را از بين مى‏برد.

افراد با ايمان با توجه به آيه فوق هنگامى كه به نعمتى از سوى خدا مى‏رسند خود را امانتدار او مى‏ دانند، نه از رفتن آن غمگين مى‏شوند و نه از داشتن آن مست و مغرور.

تهيه كننده:خانم جهاني

ايه ٢١ سوره حديد

سَابِقُواْ إِلَى‏ مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَآءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُواْ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَ لِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَآءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ‏
ترجمه
از هم سبقت بگیرید و براى رسیدن به مغفرتى از پروردگارتان و بهشتى كه پهنایش همچون پهناى آسمان و زمین است و براى كسانى آماده شده كه به خدا و پیامبرانش ایمان دارند، این فضل خداست، به هر كه بخواهد مى‏دهد و خداوند صاحب فضل و فزون بخشى بزرگ است.
تفسير اين ايه از ديدگاه تفسير نور :

در آیه قبل، سخن این بود كه نتیجه كارهاى دنیوى یا عذاب شدید است و یا مغفرت و رضوان، در این آیه بر سبقت و پیشى‏گرفتن از یكدیگر جهت رسیدن به فضل و رحمت الهى، تأكید شده است.
مسابقه معنوى در قرآن‏
با كمى تأمل در آیه به شرایط و ویژگى‏هاى مسابقه معنوى پى‏مى‏بریم، از جمله:
شركت براى همگان آزاد است. «سابقوا»
مورد مسابقه معنویات است. «مغفرة»
برگزار كننده آن، خداوند است. «سابقوا»
جوایز آن از قبل تعیین شده است. «اُعدّت»
زمان و مكان خاص ندارد. «سابقوا» مطلق است.
نوع جایزه و ویژگى‏هاى آن روشن است. «جنّة عرضها كعرض السّماء»
جایزه بر اساس فضل الهى است. «ذلك فضل اللّه»
در جوایز هیچ گونه محدودیّتى نیست. «ذوالفضل العظیم»

پيامهايي كه اين ايه براي ما داره از ديدگاه تفسير نور :

1- هنگام طرد یك امر ناپسند، باید جایگزین مناسبى ارائه داد. «متاع الغرور... سابقوا الى مغفرة...» به جاى این‏كه به سوى تفاخر و تكاثر (كه در آیه قبل بود) سبقت بگیرید به سوى مغفرت و بهشت سبقت بگیرید.
2- آنچه به كارهاى خیر ارزش مى‏دهد، سرعت و سبقت است. «سابقوا...»
3- بخشش و آمرزش از شئون ربوبیّت است. «مغفرة من ربّكم»
4- اول بخشیده شدن و سپس به بهشت وارد شدن. «مغفرة... و جنّة...»
5- با بالا بردن شناخت و معرفت نسبت به دنیا و آخرت، انتخاب را بر مردم آسان كنید. «فتراه مصفرّاً... ثم یكون حطاماً... جنة عرضها كعرض السّماء...»
6- گذشت از دنیایى كه متاعش اندك و فریبنده است، شما را به بهشتى مى‏رساند كه وسعتش، وسعت آسمان و زمین است. «كعرض السماء و الارض...»
7- ایمان به همه‏ى پیامبران، لازمه ایمان به خداست. «آمنوا باللّه و رسله»
8 - بهشت، فضل خداوند به مؤمنان است. «ذلك فضل اللّه»
9- نسبت به بهشتى یا جهنّمى بودن افراد داورى نكنیم كه خداوند در قیامت، با فضلش رفتار مى‏كند و چه بسا دوزخیان نزد ما، بهشتیان نزد خداوند باشند. «یؤتیه من یشاء و اللّه ذو الفضل العظیم»

تفسير اين ايه از ديدگاه تفسير الميزان :

(مسابقه )یعنی غلبه جویی در رسیدن به هدف ، اما(مسارعت ) به معنای کوشش درسرعت دادن به حرکت است ، بنابر این ، این آیه تکلیفی زاید بر تکلیف آیه (سارعوا الی مغفره من ربکم و جنه عرضها السموات و الارض اعدت للمتقین )(43)را افاده می کند.و (سماء)و(ارض ) به معنای یک آسمان و زمین نیست ، بلکه تمامی آسمانها و زمین را شامل می شود و (عرض ) به معنای گشادگی و وسعت بهشت است ، نه عرض به معنای مقابل طول .به هر جهت می فرماید:بشتابید به سوی بهشتی که وسعت آن معادل همه آسمانها وزمین است و به سوی زندگی طیب و طاهر در عالمی مطهر سبقت بگیرید، که این بهشت و نعمات آن برای کسانی آماده شده که به خدا و پیامبرانشان ایمانی در اعلی مراتب آن دارند، بگونه ای که آثار آن ایمان در اعمال صالح و اجتناب از فسق و گناه ، ظاهر شده واین پاداش و بهشت فضلی از ناحیه خداست که آن را به هرکس از بندگانش که بخواهداختصاص می دهد، نه اینکه بندگان خود، مستحق و طلبکار پاداش از جانب خدای متعال باشند ولی خداوند خود اراده کرده که این پاداشها را به اهل ایمان اختصاص دهد، چون او صاحب فضلی عظیم است و این پاداش و بهشتی که به اهل ایمان می بخشد فضلی بزرگ از جانب اوست .

تهيه كننده خانم لبافيان

تفسیر آیه ۲۴ سوره حدید 🌸
ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺨﺘﺎﻝ ﻓﺨﻮﺭ (ﻣﺘﻜﺒﺮ ﻓﺨﺮﻓﺮﻭﺵ) ﺭﺍ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:

" ﺁﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﻞ ﻣﻰ ﻭﺭﺯﻧﺪ ﻭ ﻣﺮﺩم ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺨﻞ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ" (ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻳَﺒْﺨَﻠُﻮﻥَ ﻭَ ﻳَﺄْﻣُﺮُﻭﻥَ ﺍﻟﻨَّﺎﺱَ ﺑِﺎﻟْﺒُﺨْﻞِ) .

ﺁﺭﻯ ﻟﺎﺯﻣﻪ ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﻰ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﻫﺐ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﻜﺒﺮ ﻭ ﻏﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻟﺎﺯﻣﻪ ﺗﻜﺒﺮ ﻭ ﻏﺮﻭﺭ ﺑﺨﻞ ﻛﺮﺩﻥ، ﻭ ﺩﻋﻮﺕ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺑﺨﻞ ﺍﺳﺖ، ﺍﻣﺎ ﺑﺨﻞ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻛﺒﺮ ﻭ ﻏﺮﻭﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﺪ، ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﻫﺪ، ﻭ ﺍﻣﺎ ﺩﻋﻮﺕ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺑﺨﻞ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭﻟﺎ ﺍﮔﺮ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺳﺨﺎﻭﺗﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺍﻭ ﺭﺳﻮﺍ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ، ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎ ﭼﻮﻥ ﺑﺨﻞ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺒﻠﻎ ﭼﻴﺰﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﺸﻖ ﻣﻰ ﻭﺭﺯﺩ!

ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﻧﺸﻮﺩ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻭ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻭ ﺗﺮﻙ ﺑﺨﻞ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﻰ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺑﻪ ﺁﻳﺎﺕ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ" ﻭﺍم ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺯ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ" ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯ ﺫﺍﺕ ﭘﺎﻙ ﺍﻭ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ، ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺁﻳﻪ ﻣﻰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺪ:" ﻫﺮ ﻛﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺭﻭﻯ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺯﻳﺎﻧﻰ ﻧﻤﻰ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺑﻰ ﻧﻴﺎﺯ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺍﺳﺖ" (ﻭَ ﻣَﻦْ ﻳَﺘَﻮَﻝَّ ﻓَﺈِﻥَّ ﺍﻟﻠَّﻪَ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻐَﻨِﻰُّ ﺍﻟْﺤَﻤِﻴﺪُ).

ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺑﻰ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺳﺖ، ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺧﺰﺍﺋﻦ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﺻﻠﻰ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﺰﺩ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎﺕ ﻛﻤﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻫﺮ ﺣﻤﺪ ﻭ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ.

ﮔﺮﭼﻪ" ﺑﺨﻞ" ﺩﺭ ﺁﻳﻪ ﻓﻮﻕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺑﺨﻞ ﺩﺭ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻣﺎﻟﻰ ﺍﺳﺖ، ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﻭﺍژﻩ ﻣﻔﻬﻮم ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﻯ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺨﻞ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﻭ ﺍﺩﺍﻯ ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ.

تهيه كننده خانم رنجبريان

┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄


حدید:18
*إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ*

بي‌گمان مردان و زنان صدقه دهنده35 و [كساني كه] به خدا وامي نیكو دهند،36 [اجرشان را] براي آنها چند برابر كند و پاداشي كريمانه دهد.

35- اگر به انفاق و زکات، صدقه و صدقات گفته مي‌شود، از اين روست که صداقتِ ايمان را با خرج کردن براي غير مي‌توان شناخت. «مُصَّدِّقِين» و «مُصَّدِّقَات» در اصل مُتِصَدِّقِينَ و مُتِصَدِّقَات بوده كه حرف «ت» در «ص» ادغام و مشدّد شده است. آمدن اين فعل در باب تفعّل [مثل تقرّب، تذكّر و تعصّب]، پذيرش كاري و آمادگي براي آن را مي‌رساند؛ آن انفاق كنندگان داوطلب و مشتاق انفاق صادقانه و خالصانه بودند.

36- اعراب به قيچي، كه با آن پشم گوسفند را مي‌چيدند، «مقراض» مي‌گفتند. قرض دادن نيز در حقيقت بريدن قسمتي از مال و دادن آن به نيازمندان، براي سبك شدن خود است. اما «قرض الحسنه» كه وام دادني به خدا تلقي شده، انفاقي است كه با منّت و آزار توأم نباشد و قصد قربت و اخلاص در آن غلبه داشته باشد. اصل كلمه قرض جدا شدن يا جدا كردن است. در داستان اصحاب كهف آمده است كه بدن آنان در غار در مدت سه قرن، با طلوع و غروب خورشيد از زمين جدا و به سوي ديگر متمايل مي‌شد [كهف 17 (18:17) ]. در قرآن همواره [12 مرتبه] خدا را گيرندة قرض‌الحسنه ذكر كرده است، حال آن كه اين قرض به بندگان خدا داده مي‌شود.

┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

حدید:20
*اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ*

بدانيد كه زندگي دنيا چیزی جز بازي، سرگرمي، زينت‌گرايي، فخر فروشي و افزون طلبي در دارايي و فرزندان [=قدرت] نيست.39 در مَثَل، همچون باراني است40 كه رويش [ناشی از] آن كشاورزان41 را به شگفت آورد، سپس [به تدريج] به خشكي گرايد42 و مي‌بيني زرد شده است، سپس خس و خاشاكي گردد43 [عمر شما نيز بدينگونه است]، و در آخرت [عاقبت كساني] عذابي شديد است، و [گروهي ديگر] آمرزشي از جانب خدا و رضايتي [دو طرفه]،44 و [به راستي] زندگي دنيا چیزی جز بهره‌مندي [موقت از متاع] فريبنده نيست.

39- بازي‌ها و سرگرمي‌هاي كودكان كوتاه مدّت است و نقش‌هاي خيالي كه در ذهن خود مي‌پرورانند، به زودي از خاطرشان مي‌رود. دنياپرستان را نيز بازي‌‌ها و سرگرمي‌هايي ديگر مشغول مي‌كند كه تماماً اعتباري و فناشدني است. مگر كساني كه زندگي خود را خرج ايمان و عمل صالح كنند كه باقي ماندني [باقيات الصالحات] باشد. كهف 46 (18:46) - «الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَهُ الْحَيَاهِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلاً» [مال و فرزندان زينت زندگي دنياست و كارهاي اصلاحگرانه پايدار از نظر محصول عمل بهتر و از نظر آرزو كردن نكوتر است]. تشبيه دنيا به لهو و لعب را در اين آيات نيز مي‌بينيد: عنكبوت 64 (29:64) ، محمد 36 (47:36) ، انعام 32 (6:32) .

40- استغاثه [در باب استفعال] طلب «غيث» [باران] است. اما براي باران کلمات مختلفي مثل: ماء، مَطَر، وابل، صيّب، وَدْق، و طَل در قرآن آمده است. غيث به باران رحمتي گفته مي‌شود که ساكنان تشنه کام صحاري خشک و تفتيده در طلب آنند و مفهوم نجات از خشکسالي يا بلاء و مصيبت دراين كلمه بر کلمات مشابه غلبه دارد، به همين دليل خدا را در دعا «غياث المستغيثين» [باران سيراب كننده تشنگان- فرياد رس گرفتاران] مي‌خوانند.

41- عنوان «كُفَّارَ» 19 بار در قرآن تكرار شده است! معناي ريشه‌اي كفر پوشاندن حق و نديده گرفتن آن است، از اين رو به ابر نيز كافر گفته مي‌شود كه خورشيد را مي‌پوشاند. عنوان كفّار كه مبالغه و شدّت كفر را مي‌رساند، در مورد كشاورزان نيز كه دانه را در خاك مي‌كارند صادق است. آيه انتهايي سوره فتح نيز عيناً همين مفهوم را آورده است ولي به جاي كفّار، كلمه زُرّاع [زارعان] آمده است «...ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاهِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ...».

42- فعل «يَهِيج» از ريشه هاج، دلالت بر جنب و جوش و هيجان مي‌كند. مثل تلاطم و طوفاني شدن دريا، تحريك و برانگيخته شدن انسان در جنگ و غير آن، همچنين به رشد و شكوفايي رسيدن گياه تا انتهاي فصل تابستان و ميل به خشكي و پژمردگي عمر آن هيجان گفته مي‌شود.

43- «حُطَام» از ريشة حطم [شكستن]، به گياه كاملا خشكي گفته مي‌شود كه زير پا شكسته و ريز ريز مي‌شود. همچنان كه مورچه زير چكمة سربازان خرد مي‌شود نمل 18 (27:18) - «...ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ...».

44- کلمة «رِضْوَانٌ» 8 بار در قرآن تکرار شده که در 3 مورد، رضوان الله را بالاتر از بهشت يا مستقل از آن شمرده است [آل‌عمران 15 (3:15) ، توبه 21 (9:21) و 72 (9:72) ]. وَعَدَ اللهُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَمَسَاكِنَ طَيِّبَهً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللهِ أَكْبَرُ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ. «رِضْوَانٌ مِنَ الله» [به جاي رضوان الله]، منشأ چنان خشنودي و رضايتي را نشان مي‌دهد؛ كه نه از ارضاي غرايز حيواني، بلكه از مغفرت و رحمت او ناشي مي‌گردد.

┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

حدید:21
*سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ*

[حال كه چنين است، پس] از [يكديگر] پيشي بگيريد45 به سوي آمرزشي از پروردگارتان و بهشتي كه فراخناي آن همچون فراخي آسمان و زمين است46 كه براي کسانیکه به خدا و رسولانش مؤمن اند، آماده شده است. اين فزون بخشي خداست كه به هر كه خواهد [=شايسته بداند] مي‌دهد؛ و خدا داراي فضلي عظيم است.47

45- در اين آيه فرمان «سَابِقُوا» به سوي مغفرت و بهشت بي‌نهايت داده شده و در آية 133 سورة آل‌عمران (3:133) ، فرمان «سَارِعُوا»: «وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّهٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ»

46- عرض در اينجا در برابر طول نيست؛ گسترة پيشتازي به سوي كمال است كه در «معرض» ديد باطني انسان و وسعت بينش او قرار مي‌گيرد. آسمان‌ها و زمين گوشه‌اي از جلوة قدرت و حكمت ربّ ذوالجلال و الاكرام و ميدان كمال آدمي است.
ضرورت سرعت و سبقت در كسب شايستگي براي آمرزش و رضوان الهي تنها در قرآن مورد تأكيد قرار نگرفته است، در انجيل نيز چنين توصيه مؤكدي از زبان عيسي مسيح(ع) نيز، كه در روزگار سلطة امپراطوري روم و رواج مسابقات ورزشي مي‌زيست، آمده است:
«در يك مسابقه دو، همه مي‌دوند، اما فقط يك نفر جايزه را مي‌بَرد. پس شما نيز طوري بدويد تا مسابقه را ببَريد. يك ورزشكار براي كسب موفقيت در مسابقات از چيزهاي بسياري چشم پوشي مي‌كند و تمرين‌هاي سختي انجام مي‌دهد. او براي بدست آوردن جايزه‌اي فاني چنين زحماتي را متحمل مي‌شود، ولي ما براي پاداش آسماني كوشش مي‌كنيم كه هرگز از بين نخواهد رفت. به همين دليل من مستقيم به سوي خط پايان مسابقه مي‌دَوَم. همچون مُشت‌زني هستم كه از هر ضربه مشتش براي پيروزي استفاده مي‌كند، نه مانند كسي كه به سايه‌اش مُشت مي‌زند. من مثل يك ورزشكار با تمرين‌هاي سخت بدنم را آماده مي‌كنم و آن قدر بر آن سخت مي‌گيرم تا آن كاري را انجام دهد كه بايد بكند، نه آنچه را كه مي‌خواهد. اگر چنين نكنم مي‌ترسم پس از آن كه ديگران را براي شركت در مسابقه آماده كردم، خودم آماده نباشم و از شركت در مسابقه محروم گردم» [انجيل، اول قرنتيان بند 9].

47- فضل خدا همان فزون بخشي‌ها و عنايت‌هاي بي‌کران اوست که به تناسب شايستگي به بندگان عطا مي‌کند. كلمة «فضل» دلالت بر زيادت و فزوني مي‌كند و فاضل به كسي گفته مي‌شود كه در دانش برتر از بقيه است.

┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

📚تفسیر آقاے بازرگان