حروف مقطعه چيست؟

حروف مقطعه در قرآن

در ابتداى 29 سوره از سوره‏هاى قرآن، يك يا چند حرف از حروف الفبا وجود دارد (مجموعاً 87 حرف) كه با حذف موارد تكرارى 14 حرف مى‏شود (يعنى نصف حروف الفباى عربى كه 28 حرف است). اينها «حروف مقطعه» ناميده مى‏شوند.

حروف مقطعه در كتابت سرهم و به صورت يك كلمه مثل «الم، المص و...» نوشته؛ ولى هنگام خواندن جدا از هم خوانده مى‏شوند. براى مثال «الف»، «لام»، «ميم» يا «الف»، «لام»، «ميم»، «صاد»،

اين حروف چهارده گانه عبارت است از: «ا.ح.س.ص.ط.ع.ق.ك.ل.م.ن.ه.ر.ى». بدرالدين زركشى از عالمان اهل سنت از تركيب اين حروف، جمله «نص حكم، قاطع له سر» و فيض كاشانى از عالمان شیعی جمله «صراط على حق نمسكه» را ساخته ‏اند.

در رابطه با «حروف مقطعه» نظرات متفاوتى از سوى قرآن‏پژوهان ابراز شده كه به طور خلاصه به بخشى از آنها اشاره مى‏شود:

1-اين حروف اشاره به اين است که اين کتاب آسماني با آن عظمت واهميتي که تمام سخنوران عرب و غير عرب را متحير ساخته, از نمونه همين حروفي است که در اختيار همگان قرار دارد. نکته اي که اين نظريه را در باره معني حروف مقطعه قران تاييد مي کند اين است که در 24 مورد از آغاز سوره هائي که با اين حروف شروع شده است,بلافاصله سخن از قرآن و عظمت آن به ميان آمده,اين خود نشان مي دهد که ارتباطي ميان اين دو,(حروف مقطعه وعظمت قرآن)موجود است .در نتيجه سوره هائي که با حروف مقطعه شروع مي شوند در ابتداي آنها از عظمت قرآن بحث مي شود .تفسير نمونه ج1ص62

2 «حروف مقطعه» از نوع متشابهات قرآنى است كه علم آن مخصوص به خداوند است.ر.ك: سيوطى، الاتقان، ج 3 ص 24 ؛ تفسير طبرى، ج 1، ص 72.

3 حروف مقطعه هر سوره نام همان سوره است؛ چنان كه سوره‏هاى «يس» و «طه» و... هر يك به اين اسامى ناميده شده‏اند.زمخشرى، كشاف، ج 1، ص 21.

4 هر يك از اين حروف اشاره به اسمى از اسماى حسناى الهى است و بعضى نيز رمز و اشاره به نام پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله است.

5 حروف مقطعه از ناحيه خدا، سوگندهايى است مبنى بر اين كه اين كتاب از سوى او است.ر.ك: قرطبى، الجامع لاحكام القرآن، ج 1، ص 110.

6 اين حروف براى متنبه كردن مردم و برقرارى آرامش مجلس به هنگام رساندن آيات الهى از سوى پيامبرصلى الله عليه وآله است.ر.ك: رشيد رضا، تفسير المنار، ج 8، ص 296.

7 اين حروف در واقع رمز و سرى ميان خداوند و رسول اكرم‏(ص) است كه تنها پيامبر و افراد پاك مى‏توانند از آنها آگاهى يابند.بلاغى، محمدجواد، آلاء الرحمن، ج 1، ص 64.

8حروف مذكور براى آگاه كردن پيامبر(ص) از نزول وحى و تمايز آن از سخنان بشرى نازل شده است.الاتقان، ج 3، ص 31.

9 - با تدبر در سوره‏ هاى داراى حروف مقطعه مشترك، روشن مى‏شود كه مضامين و سياق آنها با يكديگر مشابه و متناسب است.ر.ك: تفسير الميزان، ج 18، ص 6 -8.

10- تمامى بحث‏ها بر محور حكمت وجود حروف مقطعه دور مى ‏زند و ربطى به كنه و حقيقت وجود آنها ندارد؛ زيرا انسان از آگاهى يافتن بر آنها ناتوان است.صبحى صالح، مباحث فى علوم القرآن، ص 283.

11 - اين حروف گرچه از متشابهات قرآن محسوب مى‏شود؛ اما گروه راسخان در علم مى‏ توانند از آنها آگاهى يابند.ر.ك: قاضى عبدالجبار، متشابه القرآن، ج 1، ص 13.

12- اينها سرآغاز سوره‏ هايى است كه خداوند قرآن را با آنها شروع كرده است. از ميان مفسران، مجاهد اين قول را پذيرفته است.تفسير المنار، ج 1 ص 122.

گفتنى است تفاسير ديگرى نيز درباره «حروف مقطعه» از جانب قرآن‏ پژوهان ارائه گشته و روايات زيادى نيز در اين‏باره نقل شده است.تفسير البرهان، ج 1، ص 53 و ج 2، صص 206 و 277؛ بحارالانوار، ج 89، ص 373؛ تفسير نورالثقلين، ج 3، ص 320. براى آگاهى بيشتر درباره تفسيرهاى حروف مقطعه ر.ك: الف. عبدالله جوادى آملى، تفسير تسنيم، ج 2، صص 69 - 129. ب. محمدهادى معرفت، تناسب آيات، صص 135 - 165.

تهيه كننده:حجة الاسلام دكتر مغربي

کلمات کلیدی:حروف مقطعه الم حم المر سوره

نام کتاب : سخن نو
در تحقیق در باره ترتیب و زمان نزول سوره ها و حروف مقطعه
نویسنده : مهندس جمال گنجه ای

حروف مقطعه :

اگر بخواهیم دقیق سخن بگوئیم باید بگوئیم که در ابتدای سوره هائی که اصطلاحا دارای حروف مقطعه میباشند گاهی فقط یک حرف وجود دارد ، مانند «ن» و «ق» و «ص» (در ابتدای سوره های قلم و قاف و صاد) ، که آنها را «حروف مقطعه» می نامیم ، ولی در مورد سوره هائی که دارای بیش از یک حرف باشد مانند طه و الر و کهیعص و غیره ، آن باصطلاح حروف را «مجموعه حروف مقطعه» می نامیم .

این قلم به لطف الهی به توفیق عظیمی موفق گشته و توانسته روشی برای «عصاره گیری محتوای سوره ها» پیدا کند و عصاره محتوای هر سوره را «درس» آن سوره نامیده است.
اگر برای هر سوره ای که مجموعه حروف مقطعه دارد «درس» همان سوره را مقابل آنها قرار دهیم جدولی خواهیم داشت .

اولین نتایج

اولین چیزی که از جدول فوق فهمیده میشود که این است که «درسِ» سوره هایِ دارایِ مجموعه های حروف مقطعه مساوی ، به یکدیگر خیلی نزدیک و بلکه مساوی هستند .
مثلا سوره هائی که «حم»دار هستند ، «درس» همه آنها به اصرار کافران در نپذیرفتن حق و لجبازی و عمد و اصرار در آن اشاره دارد .
همچنین «درسِ» سوره های «الر»دار در دلداری پیامبر و مومنان و وعده پیروزیِ نهائی آنان مشترک است .
ونیز «درسِ» سوره های «الم»دار محتویِ موضوعاتی مربوط به امور اخلاقی و احکام شرعی و موضوعات دیگری که مجموعا به سازندگی و رشد شخصیتیِ انسانی مربوط است می باشد .

این یک کشف جالب است که میگوید :
بین محتوای سوره ها و مجموعه های حروف مقطعه شان یک رابطه مستقیم و معنی دار وجود دارد
نکته دیگری که فوقا از فهمیده های فوق الذکر به دست می آید یک کمک بی نظیر برای تعیین ملاک های یک لیستِ ترتیبِ نزولِ کار آمد در اختیار میگذارد .
حروف مقطعه مشابه ، نشان دهنده شرایط محیطیِ سیاسی – اجتماعیِ مشابه است .
یعنی چه؟
یعنی اینکه در جریان پیشرفت نزول وحی ، جامعه مخاطب وحی ، در یک بازه زمانی به جمع بندیی رسید که مقابله موثر با پیامبر (ص) را در انکار و تکذیب عامدانه و مصرّانه و لجوجانه پیام های او دید و این شرایطی است که در زمان نزول سوره های «حم» دار بر پیامبر (ص) و پیروان او حاکم بود .
بعدا شرایط سخت ترهم شد و این دوره ای بود که سوره های «الر» دار نازل می شد .
بعدا شرایط باز هم بدتر شد ، اما دیگر پیامبر (ص) وپیروانش بیدی نبودند که از آن بادها بلرزند و این ، دوره نزول سوره های «الم» دار است .

کمی کنجکاوی بیشتر ذهن را متوجه مجموعه های حروف مقطعه ای میکند که بزرگتر از مجموعه های قبلی است اما آنها را درخویش دارد ، مانند حم عسق (که حم را در خود دارد) و المر و المص (که «الم» و «الر» و «ص» را در خود دارند)
دقت در محتوای این نوع سوره ها نشان میدهد بین این سوره ها و سوره های سابق الذکر شباهت هائی وجود دارد .
تمرکز روی همین مطلب و بخصوص روی سوره شورا که «حم عسق» دارد نشان میدهد بین این سوره و سوره های دارای «حم» قرابتی واضح وجود دارد زیرا در سوره شورا نیز همان عنصرِ مشترکِ سوره های دارای «حم» به وضوح به چشم می آید.
ادامه این کنجکاوی ، ما را به این میرساند که سوره رعد که دارای «المر» است ، هم با سوره های دارای «الم» ، و هم با سوره های دارای «الر» وجوهِ مشترک دارد .
اینک که کنجکاوی ما خیلی تحریک شده ، جستجوی بیشتر میکنیم و می بینیم که سوره نمل که دارای «طس» است با سوره های قصص و شعراء که دارای «طسم» می باشند نیز قرابت آشکاری دارد (باید متن سوره ها را بخوانید تا متوجه قرابت شان شوید)

از مجموع اینها یک قانون مهم بدست می آید و آنهم این است که :
1 – «درس» سوره های داخل جدول فوق نمایانگرِ مفاهیم آن سوره ها هم هست .
2 - مجموعه های مقطعه «جمع پذیر»ند

(و البته توجه داریدکه چیزی که «جمع پذیر» باشد «تفریق پذیر» هم هست)
یعنی اینکه وقتی مفهوم «طسم» را داریم (که «درس» سوره های شعراء و قصص باشد) و وقتی که مفهوم «طس» را هم داریم (که «درس» سوره نمل باشد) از تفاضل این دو مفهوم ، مفهومِ «م» بدست می آید ، و با این کار معنی کلیه حروف مقطعه دیگر ، مثلا ی س ک ه ع م ر ا ل ط ح نیز قابل کشف است .

نظرات مختلف در تفسیر و تاویل حروف مقطعه در قرآن به نقل از تفسیر المیزان

يازده قول در معناى حروف مقطعه

1 اين حروف از متشابهات قرآن است كه خداى سبحان علم به آن را به خود اختصاص داده ، و در ذيل آيه هفتم از سوره آل عمران فرموده : ((تأويل متشابهات را جز خدا كسى نمى داند.((
2 هر يك از اين حروف مقطعه نام سوره اى است كه در آغازش قرار دارد.
3 اين حروف اسمائى هستند براى مجموع قرآن .

4 مراد از اين حروف اين است كه بر اسماء خداى تعالى دلالت كنند. پس معناى ((الم (( ((انا اللّه اعلم ((، و معناى ((المر(( ((انا اللّه اعلم و ارى ((، و معناى ((المص (( ((انا اللّه اعلم و افضل (( مى باشد. و در حروف ((كهيعص (( كاف از ((كافى (( و هاء از ((هادى (( و ياء از ((حكيم (( و عين از ((عليم (( و صاد از ((صادق (( گرفته شده اين مطلب از ابن عباس روايت شده است .

و حروفى كه از اسماء خدا گرفته شده طرز گرفته شدنش مختلف است ، بعضى از حروف از اول نام خدا گرفته شده مانند كاف كه از ((كافى (( است و بعضى از وسط گرفته شده مانند ياء كه از ((حكيم (( است و بعضى از آخر گرفته شده مانند ميم كه از ((اعلم (( گرفته شده .
5 اين حروف اسمائى از خداست اما مقطعه و بريده كه اگر از مردم كسى بتواند آنها را آنطور كه بايد تركيب كند به اسم اعظم خدا دست يافته ، همانطور كه از تركيب ((الر(( و ((حم (( و ((ن (( ((الرحمان (( درست مى شود، و همچنين ساير حروف . چيزى كه هست ما انسانها قادر بر تركيب آن نيستيم . اين معنا از سعيد بن جبير روايت شده .
6 اين حروف سوگندهايى است كه خداى تعالى خورده ، و مثل اينكه خداوند به اين حرف سوگند مى خورد بر اينكه قرآن كلام او است . و اصولا حروف الفباء داراى شرافتى هستند، چون با همين حروف است كه كتب آسمانى و اسماء حسناى خدا و صفات علياى او، و ريشه لغتهاى امتهاى مختلف درست مى شود.

7 اين حروف اشاراتى است به نعمتهاى خدا و بلاهاى او و مدت زندگى اقوام و عمر و اجلشان .
8 مراد از اين حروف اين است كه اشاره كند به اينكه امت اسلام تا آخر دهر باقى مى ماند و منقرض نمى شود، حساب جمل هم كه نوعى محاسبه است بر اين معنا دلالت دارد.
9 مراد از اين حروف همان حروف الفباء است ، چيزى كه هست با ذكر نام بعضى از آنها از ذكر بقيه بى نياز بوده ، در حقيقت خواسته است بفرمايد: اين قرآن از الفباء تركيب شده .

10 اين حروف به منظور ساكت كردن كفار در ابتداى سوره هاى قرار گرفته چون مشركين به يكديگر سفارش مى كردند ((مبادا به قرآن گوش دهيد، و هر جا كسى قرآن مى خواند سر و صدا بلند كنيد تا صوت قرآن در بين صوتهاى نامربوط گم شود(( قرآن اين جريان را در آيه ((لاتسمعوا لهذا القرآن و الغوا فيه ...(( حكايت فرموده . و گاهى مى شد كه در هنگام شنيدن صوت قرآن سوت مى زدند، و بسا مى شد كف مى زدند، و بسا مى شد صداهاى دسته جمعى در مى آوردند تا رسول خدا را در خواندن آن دچار اشتباه سازند، لذا خداى تعالى در آغاز بعضى از سوره هاى قرآن اين حروف را نازل كرد تا آن رجاله ها را ساكت كند، چون وقتى اين حروف را مى شنيدند به نظرشان عجيب و غريب مى آمد و به آن گوش فرا داده در باره اش فكر مى كردند، و همين اشتغالشان به آن حروف از جار و جنجال بازشان مى داشت ، و در نتيجه صداى قرآن به گوششان مى رسيد.

11 اين حروف از قبيل شمردن حروف الفباء است مى خواهد بفهماند كه اين قرآنى كه تمامى شما مردم عرب را از آوردن مثلش عاجز كرده از جنس همين حروفى است كه مدام با آن محاوره و گفتگو مى كنيد و در خطبه ها و كلمات خود به كار مى بنديد، بايد از اينكه نمى توانيد مثل آن را بياوريد، بفهميد كه اين كلام از ناحيه خداى تعالى است ، و اگر در چند جا و چند سوره اين حروف تكرار شده ، براى اين بوده كه همه جا محكمى برهان را به رخ كفار بكشد. اين تفسير از قطرب روايت شده ، و ابو مسلم اصفهانى هم همين وجه را اختيار كرده ، و بعضى از مفسرين قرون اخير نيز بدان تمايل كرده اند.

اين بود آن يازده وجهى كه مرحوم طبرسى از مفسرين نقل كرده ، و در بين اين اقوال وجوه ديگر هم مى توان قرار داد، مثلا از ابن عباس نقل شده كه در خصوص ((الم (( گفته است ((الف (( اشاره است به نام ((اللّه (( و ((لام (( به ((جبرئيل (( و ((ميم (( به ((محمد(( (صلوات اللّه عليه ). و نيز از بعضى ديگر نقل شده كه گفته اند: حروف مقطعه در اوائل هر سوره اى كه با آن آغاز شده اشاره است به آن غرضى كه در سوره بيان شده ، مثل اينكه مى گويند حرف ((نون (( در سوره ((ن (( اشاره است به اينكه در اين سوره بيشتر راجع به نصرت موعود به رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) صحبت شده . و حرف ((قاف (( در سوره ((ق (( اشاره است به اينكه در اين سوره بيشتر درباره قرآن ، و يا قهر الهى سخن رفته . و بعضى ديگر هم گفته اند اين حروف صرفا براى هشدار دادن است .

ترجمه تفسير الميزان جلد 18 صفحه : 5

نكته اى قابل توجه در سوره هايى كه حروف مقطعه اولشان يكى است

اگر كمى در سوره هايى كه حروف مقطعه سرآغاز آنها يكى است مانند ((الم ((، ((المر((، ((طس (( و ((حم (( - دقت كنى ، خواهى ديد كه آن سوره ها از نظر مضمون نيز بهم شباهت دارند و سياقشان يكى است ، به طورى كه شباهت بين آنها در ساير سوره ها ديده نمى شود.
مؤكد اين معنا شباهتى است كه در آيات اول بيشتر اين سوره ها مشاهده مى شود، مثلا در سوره هاى ((حم (( آيه اول آن يا عبارت ((تلك آيات الكتاب (( است ، يا عبارتى ديگر كه اين معنا را مى رساند، و نظير آن آيه هاى اول سوره هايى است كه با ((الر(( افتتاح شده كه فرموده : ((تلك آيات الكتاب (( و يا عبارتى در همين معنا و نيز نظير اين در سوره هايى كه با ((طس (( شروع مى شود و يا سوره هايى كه با ((الم (( آغاز گشته ، كه در بيشتر آنها نبودن ريب و شك در كتاب به ميان آمده ، و يا عبارتى كه همين معنا را مى رساند.

با در نظر گرفتن اين شباهتها ممكن است آدمى حدس بزند كه بين اين حروف و مضامين سوره اى كه با اين حروف آغاز شده ارتباط خاصى باشد، مؤيد اين حدس آن است كه مى بينيم سوره اعراف كه با ((المص (( آغاز شده ، مطالبى را كه در سوره هاى ((الم (( و سوره ((صاد(( هست در خود جمع كرده . و نيز مى بينيم سوره رعد كه با حروف ((المر(( افتتاح شده ، مطالب هر دو قسم سوره هاى ((الم (( و ((المر(( را دارد.

حروف مقطعه «حم» اشاره‌اي است به دو نام نيكوي «رحيم» و «حكيم»، كه نزول تدريجي قرآن از آن دو سرچشمه مي‌باشد. در متن هفت سوره‌اي كه با اين حروف افتتاح شده‌اند، تنها مشتقات برگرفته از دو كلمه «رحمت و حكمت» [با دو حرف ح و م] در همة آنها تكرار شده و مضمون مشترك ميان اين مجموعه به شمار مي‌رود. كلمه مشترك ديگري مشتمل بر اين دو حرف در اين مجموعه يافت نمي‌شود. براي شرح بيشتر رك به كتاب «حروف مقطعه در قرآن» صفحات 60 تا 81 از همين قلم. درضمن مجموع حروف «ح» و «م» در اين هفت سوره مضربي از عدد 19 مي‌باشد 19 x 113 = 2147.


شش سوره‌اي كه با حروف مقطعة «الر» آغاز مي‌شوند، عمدتاً به نام انبياء يا سرزمين آنان است [يونس، هود، يوسف، ابراهيم و احقاف] و دربارة پديدة وحي به پيامبران و «نزول» قرآن سخن مي‌گويد، اما هفت سوره‌اي كه با حروف مقطعة «حم» افتتاح شده‌اند [سوره‌هاي 40 تا 46] «تنزيل» قرآن را، كه دلالت بر تدريجي بودن نزول آن است، مورد نظر قرار مي‌دهند. اين موضوع در همان آيه يا آيات ابتداي سوره به نام خداوند عزيز الحكيم/ العليم يا الرحمن الرحيم، كه در عزّت و رحمت و حكمت مشترك هستند، ديده مي‌شود و سورة فصلت در اين مجموعه تمركز بيشتري بر رحمانيت عام و خاص دارد:

«تَنْزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللهِ الْعَزِيزِ الْعَلِيم» غافر [40]، «تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم» فصّلت [41]، «كَذَلِكَ يُوحِي إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ اللهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيم» شوري [42]، «وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيم» زخرف [43]، «فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيم... رَحْمَهً مِنْ رَبِّكَ...» دخان [44]، «تَنْزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيم» جاثيه [45]، «تَنْزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيم» احقاف [46].

از تفسير اقاي عبدالعلي بازرگان

١- الم : در ابتدای سوره رمزی است که تفاهم مربوط به آن منحصر می شود به متکلم و مخاطب، و تفسير قاطع نوشتن در رابطه باین رمز برخلاف نظر پروردگار متعال است .
و چون این رمز از کلمات مستعمل لغت عرب حساب نمی شود : قسهرة بدلالت حروف میتوانیم مطالبی را استفاده کنیم .
و از جمله دلالت حروف : جهت أعداد است که در میان ملل سابقه ، مخصوصا در زبان عبری که یکی از مآخذ زبان عربی است متداول بوده است ، و حتى الآن هم در کتب عبری بجای أعداد حروف استعمال می کنند.
و دائره أبجد که در الفبای عربی مرسوم است : همان ترتیب و دائره حروف عبری است که برای آسانی در حفظ مرکب شده است، و اگر نه این کلمات ( ابجد ، هوز ، حطی ، کلمن ، سعفص ، قرشت ، ثخذ ، ضظغ ) هشتگانه ، معانی لغوی از آنها استفاده و مفهوم نمی شود ، و بلکه برای نشان دادن تنها ترتیب حروف است .
و توجه شود که : نه حرف اول تا حرف ط ، آحاد ، و حروف یکایک ترقی کرده و به ده که اول عشرات است میرسد.
و از حرف ی که دهم است عشرات به ترتیب شروع شده و در حرف ص عشرات تمام شده ، و ق صد حساب میشود ، و صد و صد ترقی کرده ، و در حرف غ که هزار است ، حروف تمام می شود
و ضمنا معلوم شود که : حروف عبری اصلی بیست و چهار حرف بوده ، و شش حرف - ثخذ ، ضظغ - از عربی ملحق شده است .


و بطوریکه در التحقيق ، کلمه - المص : گفته شده است : رمز الم ، اشاره به دوره سوم در اسلام است که در سنه ۶۱ هجرت با حادثه کربلا خاتمه پیدا می کند ، یعنی از اهل بیت اطهار که آيه - إنما يريد الله ليذهب عنكم الرجس أهل البيت و يطهركم تطهيرة - ۳۳ / ۳۳ - در حق آنان نازل شده بود ، کسی باقی نمی ماند .

حروف مقطعه و دوره هاي اسلامي
دوره اول از انتهای زمان شدت و سختی بود که در سیزده سال ایام اقامت پیغمبر اکرم در مکه مکرمه ادامه پیدا کرد، و به این مدت اشاره میشود به کلمه - طة -که تطبيق بعدد ۱۴ ، سال آغاز شروع زمان آزادی از ناراحتیها و سختیها محسوب می شود ، و بسیار مناسب است آیه کریمه - طة ، ما أنزلنا عليك القرآن لتشقی - ۲/ ۲۰.

و دوره دوم - افتتاح و پیش آمدن حکومت اسلامی حق برای اهل بیت رسول أكرم ، و خلافت وصی پیغمبر گرامی در سال - ۳۵ -هجري خواهد بود .
و إشاره می شود باین زمان رمز - حم ، و مناسب این جریان است آیه کریمه - خم ، و الكتاب المبين إنا أنزلناه في ليلة مباركة إناكا منذرين فيها يفرق كل أمر حكيم - سوره دخان

و دوره سوم - خاتمه پیدا کردن زندگی أصحاب کساء و أهل بیت طاهرین در جریان کربلا سنه / ۶۱ - ه ، که اشاره می شود بأن برمز - الم ، و چون از سال سوم إظهار اسلام حساب گردد : سال ۷۱ خواهد بود ، زیرا دعوت و إظهار اسلام پس از سه سال از بعثت شروع گردید .

و مناسب است با این جریان آیه کریمه - الم ، غلبت الروم في أدنى الأرض و هم من بعد غلبهم سيغلبون - سوره روم.
و این دوره شصت و یک سال از هجرت که در حقیقت ۷۱ سال از إظهار و دعوت با سلام خواهد شد : برمز - الم ، معین می شود .
در مروج الذهب ( ذکر مبعثه ص ) می گوید : و مبعوث گردید به نبوت و او چهل ساله بود، پس اقامت کرد در مکه سیزده سال ، و إخفاء نمود برنامه خود را سه سال .
و توجه شود که : این ۷۱ سال دوره إظهار و دعوت اسلام است ، و أما پس از آن أيام شدت و تقیه و فشار شروع شده است . |
و چون در دو دوره اول و دوم : نظر بخود اسلام بود نه به إظهار و دعوت : لذا از أول بعثت پیغمبر اكرم و ظهور خود اسلام حساب شده است .

3- چون رمز - الم ، إشاره بدوره اظهار إسلام و ادامه زندگی و حیات أهل بیت طهارت گردید : در تعقیب این اشاره ،ذکری از متقین حقیقی و از صفات و علامات آنان ، و در مقابل : إشاره به پیدایش منافقین و وجود كفار گردید .
البته مصداق أتم از متقين : همانا أصحاب کساء و خانواده پیغمبر أكرم باشند چنانکه مصداق کامل منافقين : مخالفين آنان بوده ، و بهر نحوی بود أسباب آزار و ظلم بر آنان را فراهم می کردند .

از تفسير روشن ايت اله مصطفوي

#حروف_مقطعه و #عصاره_سوره در كلام ايت اله جوادي املي

✅سيدنا الاستاد رضوان الله تعالي عليه بر اين مبنا هستند كه همانطوري كه آيات قرآن را بايد با يكديگر تفسير كرد اين حروف مقطع را هم با يكديگر تفسيركرد
همانطوريكه آيات يفسّر بعضه بعضاً اين حروف مقطع هم جزء آيات قرآنند اينها هم يفسّر بعضهاً بعضاً و نظر شريفشان اين است كه ما مثلاً بعنوان نمونه اين حروف مقطع به چند قسمت تقسيم مي‌شوند حالا مثال و نمونه‌اش را ما ذكر مي‌كنيم بعضي‌ها با الم شروع مي‌شود بعضي‌ها هم با ص هستند مثل ص و القران ذي الذكر پس ما يك سوره‌اي داريم كه حرف مقطعش صاد است مثل ص و القرآن ذي الذكر سوري هم داريم كه حرف مقطعش الم است و سوره‌اي داريم مثل اعراف كه حرف مقطعش المص است
ايشان مي‌فرمايند به اين‌كه ما وقتي آن سوره‌هايي كه حرف مقطعشان الم است آنها را بررسي مي‌كنيم و عصاره‌اش را جمعبندي مي‌كنيم و مي‌نويسيم با سوره مباركه ص جمع بندي كنيم و بنويسيم مي‌بينيم كه عصاره سورهٴ تص بعلاوة عصاره سورهٴ الم مساوي است با عصاره سوره المص معلوم مي‌شود كه اين حروف مقطع حالا يا رمز است يا كليد است يا تابلوي راهنما است أو ما شئت فسمّه بي‌ارتباط با محتواي آن سوره نيست براي اينكه محتواي المص يعني سوره اعراف مجموع مطالب سورهٴ الم و سوره ص را به همراه دارد

✅ گرچه اين سوره مباركه يونس مربوط به اصول دين است الآن نمي‌شود درباره جمعبندي و #عصاره اين سوره سخن گفت مگر اينكه كل اين سوره تبيين شود آنگاه خلاصه برداري شود كه اين سوره چه مي‌خواهد بگويد و فتحصل چه است


ابتداي تفسير سوره يونس