تقسير سوره تحريم -ترجمه و پيام سوره تحريم-نكوهش دو همسر پيامبر:حفصه و عايشه
سوره تحریم:

آیات 1-5:

آیات 1-2:خدا پیامبر را مورد خطاب قرار میدهد که چرا برای رضایت همسرانت؛خود را از بهره مندی از یک حلال خدا –بواسطه سوگندی که خوردی- محروم ساخته ای؟خدا راه حلال کردن وشکستن سوگندها را (با ادای کفاره)برای شما مقرر کرده است.(در واقع خداوند،پیامبر را به گشایش سوگندش و ادامه ندادن به منع خود در استفاده از حلال مذکور تشویق میکند)

با توجه به توصیه های دیگر دین اسلام مبنی بر خوش رفتاری با همسران،این ایات نشان میدهد که در این مورد خاص کسب رضایت همسران با امر دیگری از قبیل حق الناس یا حق اله تزاحم داشته که خداوند،رسولش را از ان برحذر میدارد.نه اینکه خشنودساختن و جلب رضایت همسران پیامبر امر مذمومی باشد.

از میان روایات متعدد که این سوگند چه بوده،دو روایت بیشتر مقبول مفسرین شیعه است:1-سوگند به نخوردن عسل یا شربت توسط پیامبر(که این شربت را معمولا در خانه زینب میخورد)2-سوگند به عدم ارتباط با ماریه –همسرپیامبر-

حدس ونقل دیگر با توجه به آیات 4و5،سوگند پیامبربه طلاق ندادن دو همسری است که در آیات 4و5 ذکرشده اند و پس از توبه ،از پیامبر خواسته اند که انها را طلاق ندهد.این دوهمسر در همه روایات عایشه و حفصه ذکرشده اند.

آیه 3: آیه با عبارت و اذ شروع شده و از افشای سر پیامبر که به یکی از همسرانش گفته بود،و او آنرا به فرد دیگری میگوید ،خبر میدهد .خدا پیامبر را در جریان بخشی از این موضوع قرار میدهد.پیامبر هم وقتی آگاهی خود بر این موضوع را به همسرش میگوید ،او تعجب میکند و میپرسد از کجا متوجه شدی که پاسخ میشنود از جانب خداوند.

اینکه آیا این آیه داستان جدیدی را روایت میکند یا در ادامه آیات قبلی است،با ابهام مواجه است.یعتی ایا این افشای سر به همان موضوع سوگند و تحریم مربوط است یا اینکه داستان دیگری است که توسط همان زنان مورد اشاره که پیامبر بخاطر رضایتشان سوگند خورده ،اتفاق افتاده است. و یا اینکه اصلا توسط زنان دیگری بوده است.

آیات 4و5:اگر شما دو زن توبه کنید(و از توطئه دست بردارید) برایتان بهتر است(البته در آیه جواب شرط را نگفته و مثلا نگفته اگر توبه کنید ،خدا شما را میبخشد) چرا که قلبهایتان منحرف شده.و اگر هم علیه پیامبر با هم همکاری کنید ،خدا ،جبرییل ،صالح المومنین و حتی ملایکه پشتیبان پیامبرند.
اگر پیامبر شما را طلاق دهد چه بسا خدا زنانی بهتر از شما را جایگزین نماید.

از آیه 5 که خدا تهدید به طلاق زنان توسط پیامبر میکند،مشخص میشود دو زن آیه 4 هم زنان پیامبر هستند و درواقع ،زن ذکر شده در آیه 3،راز را به زن دیگر پیامبر گفته است.

بنابراین آیه 4،دو تا از زنان پیامبر را از اجرای نقشه خود علیه پیامبر شدیدا هشدار داده و انها را به بازگشت دعوت میکند.اگر هم توبه نکنند و به کارخود ادامه دهند،خود را در مقابل خدا و لشگر الهی قرار داده اند.

این بیان نسبت به زنان پیامبر علظت وشدت زیادی دارد .این عکس العمل با اقدم زنان در دو روایت مشهور تناسب ندارد.عبارت "تظاهرا علیه"صراحت کامل در اقدام علیه پیامبر دارد وحال انکه در هر دو روایت مشهور،اقدام دو زن علیه زن سوم است.هم چنین در آیه ده نیز که مثالی بیان کرده،زن نوح و زن لوط را با صفت خائن معرفی کرده است.

لذا،اینکه خدا این مساله را در قران بیان کرده و با این شدت هم هشدار داده ،نباید به امری خصوصی و خانوادگی مربوط باشد بلکه به امری اجتماعی و مرتبط با اساس دین و رسالت برمیگردد.

از طرفی با توجه به توافق شیعه وسنی بر روی مصداق صالح المومنین که حضرت علی است،پس روایات دیگری که این آیات و افشای سر را به مساله جانشینی پس از پیامبر مرتبط دانسته،موجه تر است.

در آیه 5 اما خطاب از دو زن برگشته و بجای مثنی ،ضمیر جمع بکاررفته .یعنی همه زنان پیامبر را با تهدید طلاق مواجه کرده است.(همانند آیه 1که جمع بکار رفته بود) علت این تغییر ضمیر نیز واضح نیست.اما حداقل همان دو زن را در برمیگیرد.

نکته دیگری که از کنارهم قراردادن آیه 4و5 حاصل میشود این است که چه توبه کنند چه توبه نکنند،پیامبر میتواند آنها را طلاق دهد .خدا هم باین کار رضایت دارد و دراین صورت زنانی بهتر را خدا برایش جایگزین میکند.

با توجه به مطالب فوق ،دو برداشت از آیات 1-5 می تواند صحیح باشد:

1-آیات 1-2 و3-4 جدا از هم بوده و هرکدام به یک داستان مجزا اشاره دارند.باینصورت که
ای پیامبر.همسرانت لایق نیستند که بخاطر خوشایند انها،چیزی را بر خود حرام کنی.بنابراین سوگندت را بشکن(آیه 1و2 وبا پذیرش همان دو روایت مشهور)زیرا قبلا هم دو تا از آنها خیانت کردند و با افشای سر تو،نقشه ای علیه تو داشتند که خدا برملا کرد(آیه 3و4 و پذیرش افشای خبر مربوط به جانشینی).بنابراین انها را میتوانی طلاق دهی نه اینکه دنبال رضایت آنها باشی.(آیه 5)

2-همه آیات به یک داستان اشاره دارند و تحریم پیامبر هم ،طلاق ندادن ان دو زن پس از افشای خیانت آنها بوده.

در این حالت ،داستان باین صورت میتواند باشد که پس از افشای خیانت دو زن پیامبر(آیات 3و4)و مخیر بودن پیامبر به طلاق آنها،آنها توبه میکنند و از پیامبر درخواست می کنند که قسم بخورد انها راطلاق نمیدهدو پیامبر موافقت می کنند.
اما خدا با نزول این آیات ،ضمن بیان ماوقع ،به پیامبر یادآوری میکند که طلاق ،حلال است و بخاطر جلب رضایت این دو زن با توجه به بنای خیانت انها ،میتوانی سوگندت را بشکنی و انها را طلاق دهی.(که البته بدلایلی از جمله فاصله کم بین نزول این آیات و رحلت پیامبر،این طلاق محقق نمیشود اما خدا مسلمانان را از این وقایع باخبر کرده است)

درس آیات 1-5:

در هرصورت هر کدام از حالات فوق که باشد،با توجه به مفهوم خود آیات پیام صریح این ایات به مسلمانان این بوده که همسر پیامبر بودن به تنهایی فضیلت و معیار حق نیست.

چرا که دو تا از همسران پیامبر ضمن افشای سر او ،بنای اجرای توطئه ای رادشتند که خدا برملا کرد و انها توبه کردند.خدا پیامبر را هم از جلب رضایت آنها در یک مورد برحذر داشت و حتی احتمال طلاق دادن انها هم وجود داشت.بنابراین شما هم بدون توجه به معیارهای دیگر،دنبال جلب رضایت و اطاعت از آنها نباشید.

عصاره فراز ايات 1-5:
ای پيامبر.اين دو همسرت كه قصد توطيه عليه تو داشتند؛شايسته نيستند كه بخاطر انها حلالي را برخود حرام كني(سوگند به عدم طلاقشان را حفظ كني).بايد توبه كنند واگر طلاقشان دهي،خدا همسران مومن تری به تو عوض ميدهد.


لتصغی از ریشه صغی: اصل الواحد در اين ماده، ميل همراه با عاطفه است و اين؛ فرق ميان اين ماده و مواد ميل، عطوفت و مانند آن است. ميگويند: صَغي قلبي و صَغي فؤادي .... أصغي الي الحديث (به سخن گوش داد)، هنگامي به كار ميرود كه تمايل، همراه با عطوفت و حَنان (مهرباني) باشد و اين قيد بايد در همه موارد كاربرد اين ماده - به جز معاني مجازي - لحاظ شود.
سوره مباركه تحريم آيه 4: إِنْ تَتُوبا إِلَی اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَيْهِ ِفَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَئهُ، يعني قلبهاي شما با عطوفت و مهرباني نسبت به مصاحبت رسول و تسليم در برابر احكام دين اسلام مايل شده است و در مقابل آن، تظاهر؛ يعني پشت به پشت هم دادن بر ضدّ پيامبر(ص) است و منظور از صغي در آيه، تحقق ميل همراه با عطوفت است، نه مطلق ميل؛ زيرا ميل به تنهايي موجب جلب دلها و از ميان رفتن مخالفتها در باطن افراد نميشود.


کلمات کلیدی:تدبر تفسير سوره تحریم سوگند عایشه حفصه زنان پیامبر خيانت

بنام خدا.

آیات ۶-۹سوره تحریم

آیه۶(با توجه به آیات قبل که دیدیم امکان انحراف حتی برای زنان پیامبر وجود دارد)پس ای مسلمانها مراقب خود و خانواده خود باشید که سرنوشت جهنمی پیدانکنند.

آیه۷:ای کافران،روز قیامت،جای عذر خواهی نیست.
آیه ۸:ای مسلمانها،توبه ای خالص و بدون بازگشت نمایید تا خداهم از بدیهای شما چشم بپوشد.در قیامت ،پیامبر و کسانی که با محوریت او ایمان آورده اند،خوار نمیشوند.

این دو آیه،کاملا خطاب عمومی دارند.اما با توجه به آیه ۴که دوهمسر پیامبر را به توبه دعوت میکرد و آیه ۱۰٫۱۱که مثال کافران را زن دو پیامبر (نوح ولوط)اشاره کرده،پس شامل همان دو همسر پیامبر هم میشود و در واقع اتمام حجت مجددی است که اگر توبه کنید،شاید خدا بگذرد و لی اگر توبه نکنید،قطعا از اهل جهنم بوده ودر شمار کافرین و منافقین خواهید بود.
آیه ۹خطاب به پیامبر است که در مواجهه با کافرین و منافقین،تمام تلاشت را بکار گیر و با شدت برخورد کن که آنها اهل جهنم اند.
در اینجا هم علاوه بر مصادیق عمومی،باز مصادیق خاص این سوره هم می توانند شامل باشند که ای پیامبر ،این دو زن هم اگر توبه نکنند ،باتوجه به آیات ۷،۸با شدت با انها برخورد کن.

پیام آیات ۶-۹:
ای مردم،با مراقبت بر اعمال خود و خانواده تون،از فرصت توبه در این دنیا استفاده کنید تا به همراه ایمان آورندگان با پیامبر،بهشتی باشید.درغیر این صورت در دنیا با واکنش مومنین و در آخرت با عذاب جهنم مواجه خواهید شد.

آیات 10-12 سوره تحریم:

در این آیات خداوند مثالهایی را برای اهل ایمان و کافرین زده است.دو مثال برای هرکدام که هر چهارتا هم زن هستند.

آیه10:ابتدا زن نوح و زن لوط را که همسر دو تا از بندگان صالح خدا(واز انبیا ) بودند)و خیانت کردند به همسرانشان
بعنوان مثالی برای کافران معرفی میکند که این نسبت همسری انها مانع عذاب دنیوی و اخروی آنها نشد.
این دومثال با ایات ابتدایی سوره که صحبت از خیانت دوزن پیامبر علیه ایشان بود،ارتباط دارد. و درواقع آنها را نسبت به سرنوشت مشابه(کفر و عذاب )برحذر میدارد.

آیه 11:خدا همسر فرعون رامثالی برای اهل ایمان عنوان میکند.او علیرغم مثالهای قبلی، شوهرش فرمانروایی ظالم،متکبر و کافر بود اما ایمانش را حفظ کرد و خواستار نجات خود از دست ظالمین توسط خدا بود.

آیه 12:مثال دیگر مومنین،حضرت مریم است که با حفظ عفت و پاکدامنی، خدا عیسی ع را بدون وجود پدر ،باو بخشید اما تهمتهای زیادی شنید بااین حال فرمانبردار و تصدیق کننده کلمات خدا و رسولش بود.

جمع بندی آیات 10-12:
سرنوشت هر کس تابع عقاید و رفتار خود اوست و نسبتهای فامیلی در دنیا چه با انبیا و چه با ظالمین در این سرنوشت تاثیری ندارد.

پیام سوره تحریم:
از کنارهم گذاشتن پیام های بخش های مختلف سوره که شامل سه بخش (آیات 1-5،6 -9 و10-12)بود،پیام سوره را میتوان این گونه استخراج کرد:

خیانت علیه پیامبر،توسط هرکس حتی همسران او مستوجب عذاب اخروی و برخورد دنیوی است.پس ای مسلمانان مراقب خود وخانواده خود باشید و از فرصت توبه در دنیا جهت بازگشت بسوی خدا و جبران خطاهایتان بهره ببرید.
در غیراین صورت همانند کفار در آخرت سرنوشتی جهنمی و در دنیا مورد خشم وبرخورد شدید پیامبر و مومنان خواهید بود.

ترجمه،تدبر و تفسير سوره تحريم:ماجراي راز و سوگند پيامبر با عايشه و حفصه چه بود؟


چند نکته در خصوص آیات ابتداي سوره تحريم قابل ذکر است:

۱-روایات متعددی درخصوص شان نزول این آیات در تفاسیر بیان شده است.
المیزان،چند روایت را بیان کرده و به همه آنها اشکالاتی گرفته بدلیل عدم تطابق آنها با ظاهر برخی از کلمات و جملات آیه.
اما ،تفسیر نمونه،روایتی را مناسب تر تشخیص داده که طبق این روایت،رقابت و حسادت دو همسر پیامبر-حفصه و عایشه- با ماریه یا زینب-همسر دیگر پیامبر-باعث اجرای نقشه ای میشود که پیامبر کمتر به خانه آنها برود یا محبت کمتری بهشان کند

اما این روایت و اتفاق،با متن غلیظ و شدید آیه ۴همخوانی ندارد.
این آیه بصراحت عایشه و حفصه را به انحراف قلبی هشدار میدهد و می گوید یا توبه کنید و یا اگر علیه پیامبر توطیه کنید،با خدا و فرشتگان و جبریل و صالح المومنین طرف خواهیدبود.

2-طبق روایت مذكور،آن دو زن علیه زن دیگر نقشه کشیدند اما آیه بصراحت از نقشه علیه پیامبر خبر میدهد.
ثانیا آیا هم چنین اتفاقی (نقشه دو همسر علیه همسر سوم پیامبر) مستوجب چنین هشدار شدیدی است که باخدا و فرشتگان ،طرفید؟
بلکه باید به امر مهم تری مانند دین ،رسالت،جامعه اسلامی ،جانشینی و،،،مربوط باشد.

3-آیات ادامه سوره نیز هم چنان بحث را ادامه داده و به مرزبندی میان مومنین و کافران و منافقان میپردازد.بنابراین،مساله ،ابعاد اجتماعی داشته و به خانه پیامبر محدود نمیشود.

4- آیه ۴این سوره،از جمله دلایل قرآنی شیعه است که نشان میدهد همه همسران پیامبر ،نمی توانند مصداق آیه تطهیر-آیه ۳۳سوره احزاب-باشند چرا که حداقل دو نفر آنها،امر به توبه و از توطیه علیه پیامبر برحذر شده اند.

5-نکته دیگری که اهمیت این آیات را بیشتر می کند،زمان نزول این سوره است.
در مدنی بودن این سوره اتفاق نظر است.
در کتاب سیر تحول قرآن مرحوم مهندس بازرگان، بررسی لیستهای موجود از ترتیب نزول نشان میدهد که جزو سوره های آخر است (۱۰۵ یا۱۰۷ مین سوره)اما تحقیق خود نویسنده کتاب،گویای آنست که این سوره ۱۱۳مین سوره بوده و پس از آن ،تنها تعدادی از آیات باقی مانده سوره مایده نازل شده است.یعنی سوره تحریم،در آخرین سال حیات پیامبر نازل شده است.

تفسير و فهم سوره تحريم
آیه ی دوم:

«قد فرض الله لکم تحلّه ایمانکم و الله مولکم و هو العلیم الحکیم»: خداوند حلال نمودن و باز کردن قسم ها را بر شما فرض نمود و خداوند مولای شماست و او علیم است و حکیم.

«تحلّه»، مصدر باب تفعیل، به معنای حلال کردن یا حلال شمردن است. می دانیم که از احکام قسم آن است که اگر آن چه در مورد آن قسم خورده شده، رجحانی دینی نداشته باشد، آن قسم منعقد نمی شود و در صورت رجحان شرعی، کفاره مطرح می شود.

شاید از آن چه در شأن نزول دو آیه ی فوق آمده، مناسب ترین آن ها با سیاق آیات همان است که رسول خدا(ص)، ماریه قبطیه را بر خود حرام کرده باشد. ایشان در سال هفتم هجری، به وسیله پادشاه اسکندریه، به رسول خدا(ص) اهدا شد و پس از ارتباط رسول خدا با وی، مشاجرات داخلی دامن زده شده و پیامبر اکرم(ص) او را بر خود حرام کردند و با نزول این آیه، بلافاصله او را بر خود حلال دانستند و در«عالیه» مأوا دادند که بعدها به نام «مشربه ام ابراهیم» خوانده شد؛ زیرا فرزند رسول خدا(ص) به نام ابراهیم از ماریه در این مکان به دنیا آمد که البته در ربیع الاول سال دهم فوت کرد[بهبودی، ذیل آیه ی فوق].

به نظر می رسد طرح موضوع فوق تمهیدی است برای مباحث بعدی که در حقیقت از جریانی در پشت پرده و حادثه ای مربوط به آینده، پرده بر می دارد.

در بیان شأن نزول آیه ی فوق، مفسران دو ماجرا را ذکر کرده اند. این که کدام یک از آن ها صحیح است، چندان مهم نیست، بلکه مهم نتیجه ی مشترک از آن دو است: این آیه مقدمه ای برای دو آیه ی بعد قرار گرفته است که در آن، قرآن کریم، دو تن از همسران رسول خدا(ص) را مورد خطاب و عتاب قرار می دهد، و آن ها را به توبه دعوت می کند و تهدید می نماید. از این رو به نظر می رسد که زنان مورد بحث این آیه- که رسول خدا(ص) به خاطر آن ها، با قسم، حلالی را بر خود حرام کرده- همان دو نفر باشند و روایات هم بر نام آن دو تأکید دارند.

به هر حال، آیه ی فوق حاکی از آن است که پیامبر اکرم(ص) برای جلب رضایت یک یا دو نفر از همسران خود و برطرف ساختن خشم آن ها، قسم خوردند که از امری حلال چشم بپوشند. لحن آیه ی فوق حاکی از آن است که پیامبر اکرم(ص) نمی بایست به ناخشنودی آن ها این اندازه اهمیت می داد. به دیگر سخن، آن ها از این ارزشمندی برخوردار نیستند که پیامبر اکرم(ص) در حقشان چنین ایثاری کند. و این خود نشانگر آن است که شرایط افراد مورد نظر، عادی نیست وگرنه ایثار در حق آنان باید مطلوب باشد و این خود قرینه ای است بر این که بحث آیات سوم و چهارم که مشکل دو تن از همسران آن حضرت را به میان آورده اند، با این آیه هماهنگ و ادامه ی آن است. و کلاً در این سوره، دو نفر مشخص از همسران رسول اکرم(ص) مورد بحث قرار گرفته اند، نه دیگر همسران.

آیه ی ششم(هشدار):

«یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم ناراً و قودها الناس و الحجاره علیها ملائکه غلاظ شداد لا یعصون الله ما امرهم و یفعلون ما یؤمرون»: ای اهل ایمان خود را و اهلتان را از آتشی که سوختِ آن مردم و سنگ هاست، حفظ کنید. بر آن آتش فرشتگانی خشن و سخت گیرگمارده شده اند. هرگز فرامین خدا را نافرمانی نمی کنند و هر چه را به آنان فرمان دهند، انجام می دهند.

در این آیه ی شریفه، هشداری جدی به مؤمنان داده شده است؛ هشدار در این که مراقب باشند، گرفتار آتش جهنم نشوند. شاید در نگاه آغازین ارتباطی بین مباحث قبلی با این آیه دیده نشود، ولی با اندکی تأمل، پیوندی روشن مشاهده می گردد. نظر نگارنده بر این است که نه تنها بین دو مبحث ارتباط وجود دارد، بلکه به حقیقت، مطلب تغییر نیافته و زمینه ی بحث عوض نشده است.

توضیح این که در آیات پیشین، سخن از افشای راز توسط یک تن از همسران پیامبر اکرم(ص) و هم دستی همسری دیگر با وی به میان آمده است. از سوی دیگر، با توجه به قرائن به ویژه شأن نزولی که درباره ی آیات این سوره مطرح شده است، این نکته روشن می شود که این سوره ی قرآنی درصدد بیان پیدایش یک توطئه در جامعه ی اسلامی است؛ توطئه ای که در خانه ی پیامبر اکرم(ص) ریشه دارد و به زودی جامعه ی مسلمین را فرا می گیرد. از این رو جا دارد به مؤمنان هشدار داده شود تا در گرداب هلاکت گرفتار نشوند و خود را از غرق شدن در این فتنه و فساد حفظ کنند؛ فتنه و فسادی که پیامبر اکرم(ص) بارها بدان اشاره نمودند و یا به صراحت درباره ی آن سخن گفتند. چنان که در بازگشت از حجه الوداع و پس از آن که امامت امیر المؤمنین(علیه السلام) را به جامعه ی اسلامی ابلاغ نمودند، زمانی که به بلندی های مشرف بر مدینه رسیدند، خطاب به اطرافیان فرمودند: «ای مسلمانان، آیا آن چه را من مشاهده می کنم، شما هم می بینید؟ من سیاهی فتنه ها را در خلال خانه های شما می بینم که همانند ابر سیاهی بر سر بام شما سایه افکنده است[بخاری، کتاب فتن، رقم4؛ مسلم، کتاب فتن، رقم9؛ ابن حنبل، ج5 :200].

و نیز پس از ورود به مدینه، چندی بعد در قبرستان بقیع حضور یافتند و فرمودند: «ای اهل گورستان! گوارایتان باد نعمت ایمان که بار سفر بستید و از ناگواری های آینده ی اسلام رستید. اینک فتنه ها به سان پاره های سیاه شب به مسلمین روی آورده اند که یکی پس از دیگری سر می رسند و فتنه ی بعدی همیشه بدتر از فتنه ی قبلی است.»

این فتنه و فساد که حاصل همان توطئه ای است که در خانه ی خود پیامبر اکرم(ص) ریشه دارد، چندان بزرگ است که گرفتار آمدن در آن آتش جهنم را در پی خواهد داشت. و این خود نشانگر آن است که این جریان، با امری خطیر از امور اسلام و و مسلمین در ارتباط خواهد بود؛ همان امری که راه پیامبر اکرم(ص) را دگرگون ساخت و حیات اجتماعی مسلمانان را به انحراف کشانید؛ همان امری که در جهت خلاف فرمان خدای رحمان و علی رغم ابلاغ رسول خدا(ص) به پیش رفت و نوع مسلمانان را به کام خود فرو برد امیرالمؤمنین(علیه السلام) را از صحنه خارج ساخت.

بخشهايي از مقاله موضوع محوري در سوره ها با نگاه به سوره تحريم

آیه همین قدر نشان می دهد كه پیغمبر اكرم یك امری را كه بر او حلال و مباح بود به موجب قسم بر خودش حرام كرد و این كار را برای جلب رضای بعضی از زنهای خودش كرد؛ حال «برای جلب رضای بعضی از زنها» یعنی چه؟

آیا به این شكل كه مثلاً آن زن تمایلی نداشت و پیغمبر اكرم برای اینكه میل او را جلب كند [این كار را كرد؟ ]
یا نه، تحت فشار اذیّت زنهای خودش قرار گرفته بود و برای رهایی از آزار آنها این حلال را بر خودش حرام كرد.

از آیات استفاده می شود كه این دومی است، چون به دنبال آن فوراً به آن دو زن خطاب می كند:
امر شما دائر است میان توبه كردن و ادامه دادن به كار خود. اگر توبه كنید، باید هم توبه كنید كه دلهای شما فاسد شده، ولی اگر بخواهید ادامه بدهید (تهدید می كند) خدا به حمایت پیغمبر برمی خیزد.

پس معلوم می شود كه مسأله مسأله ی آزار بعضی از زنها بوده است، آنهم دو زن، چون كلمه ی «إِنْ تَتُوبا» دارد.
و باز از آیه استفاده می شود كه پیغمبر رازی را به یكی از زنها گفت و از او پیمان گرفت كه این راز را به كسی نگوید و این زن برخلاف پیمانی كه با پیغمبر داشت رفت به آن دیگری- كه با یكدیگر خیلی رفیق و دوست بودند-گفت.
بعد پیغمبر اكرم به حكم وحی الهی آگاه شد كه سرّ میان این دو نفر بازگو شده است. به او فرمود:
چرا رفتی این را به او گفتی؟
او تعجب كرد، گفت: چه كسی به تو گفت كه من به او گفته ام؟
فرمود: خدای آگاه به من خبر داد كه تو این راز را فاش كرده ای.

:حال در قرآن ضمن اینكه به اصولی در این قضیه تصریح شده است، خصوصیات به ابهام گذاشته شده است: پیغمبر چیزی را به موجب #سوگند بر خود #حرام كرد، ولی آن چیز چه بود، بیان نشده.
پیغمبر به بعضی از زنهای خودش رازی را گفت و او افشا كرد و به دیگری گفت.
آن كه راز به او گفته شده بود چه كسی بود كه به دیگری گفت؟

(ولی اجمالاً معلوم است كه رازی بوده است) و راز چه بود؟
این را هم باز قرآن مشخص نكرده است.

آنها دو تن بودند كه قرآن به شدت به آنها حمله می كند، یعنی نشان می دهد آنها در وضعی بودند كه علیه پیغمبر توطئه می كردند، #تظاهر می كردند (تظاهر از ماده ظَهر است؛ یعنی پشت به پشت یكدیگر داده علیه پیغمبر اقدام می كردند) .
قرآن می گوید: شما یا باید از این راهتان برگردید
و توبه كنید، كه باید هم توبه كنید كه دلهای شما منحرف شده است، و اگر نكنید خدا با قدرت الهی، جبرئیل به قدرت وحی (حتی قدرت اصلی و قدرتهای وسط را هم ذكر می كند) ، صالح ترین فرد مؤمنین و تمام فرشتگان به حمایت او هستند.

قرآن آنچنان موضوع را مهم گرفته است كه معلوم می شود وضع خیلی خطرناك بوده است. در عین اینكه تصریح می كند كه اینها دو نفر بوده اند، ولی نمی گوید آن دو زن كدام دو زن بوده اند.
آنگاه می گوید: آن زن فاش كرد و بعد پیغمبر به او اطلاع داد كه تو فاش كردی، و او حیرت زده شد و گفت: چه كسی به تو خبر داد؟ از كجا فهمیدی؟
فرمود: خدا خبر داد.

بعد پیغمبر قسمتی از راز را به آن زن گفت و قسمت دیگر را كتمان كرد؛ یعنی وقتی كه به روی او آورد، قسمتی از مطلب را به روی او آورد، قسمت دیگر را كریمانه صرف نظر كرد؛ آن كارهای زشتی كه آنها كرده بودند، كارهایی از قبیل توطئه، قسمتی از آن كارها را پیغمبر به روی او آورد و قسمت دیگر را به روی او نیاورد (عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ) ، به تعبیر امیرالمؤمنین عمل كریمانه انجام داد. حال آن قسمتی كه گفت چه بود و قسمتی كه نگفت چه بود، باز قرآن بیان نكرده است.

بعضی گفته اند كه پیغمبر اكرم قصه ی بعد از خودش را به حفصه گفت، فرمود: بعد از من پدر عایشه خلیفه خواهد شد و بعد از او هم عمر خلیفه خواهد شد، زمام امور را اینها به دست می گیرند. اینها هم كه دنبال این نبودند كه چه كسی واقعاً باید چنین بشود، دنبال این بودند كه چه كسی خواهد شد، حال هر كه باید و هر كه نباید به جای خودش. مسأله ی باید یك مسأله است و مسأله ی بودن و نبودن مسأله ی دیگری.


از جلد هشتم کتاب آشنایی_باقرآن شهيد مطهري تفسیر سوره تحریم

تدبر و فهم سوره تحريم با رويكرد منسجم به آيات (مرتبط بودن كل ايات سوره با هم)

عصاره فرازآيات 1-3:ای پیامبر.این دو همسرت که قصد توطیه علیه تو داشتند؛شایسته نیستند که بخاطر انها با سوگند،حلالی (طلاقشان) را برخود حرام کنی

عصاره فراز آيات 5-4:هشدار به دو زن پیامبر که از توطئه علیه پیامبر توبه کنید چرا که خدا و لشکرش حامی پیامبر است.اگر پیامبر طلاقتان دهد،خدا همسران بهتری به او عوض میدهد.

عصاره فراز آيات 6-8:ای مسلمانان .خود و خانواده تان را (از مشارکت در توطئه علیه پیامبر(حتی اگر از جانب همسران او باشد))حفظ کنید تا از عذاب سخت در امان بمانید.با توبه ای خالص جزو همراهان پیامبر در دنیا باشید تا در اخرت هم مشمول غفران خدا و ورودبه بهشت باشید.

عصاره فراز ايه9:ای پیامبر با توجه به این هشدارها از این پس بر کافران و دورویان (همراه با این توطئه ) سخت بگیر

عصاره فراز آيات 10-12:بیان 4 مثال اززنان کافر و مومن.حقانیت و سرنوشت هر کس تابع عقاید و رفتار خود و بسته به میزان فرمانبرداری او از خداست و نسبتهای فامیلی در دنیا چه با انبیا و چه با ظالمین در حقانیتو سرنوشت تاثیری ندارد.

درس سوره تحريم :حقانیت و سرنوشت هر کس ،تابع عقاید و رفتار خود و بسته به میزان فرمانبرداری او از خدا و همراهی با رسول است.از توطئه علیه پیامبر و همراهی با مسببین ان (حتی اگر زنان پیامبرباشند)بپرهیزید.