در قران کریم در موارد متعدد به مسلمانان و حتی پیامبر اسلام دستور به صبر داده شده است.

خداوند متعال می فرمایند :

"یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ "(153)سوره بقره

( اى کسانى که ایمان آورده اید! مدد جویید به صبر کردن در مصائب و خواندن نماز در اوقات آن . البته خدا با صبرکنندگان است )

«اسْتَعِینُوا» امر ارشادی است، و استعانت عبارت از کوشش در انجام وسایل، برای نیل بمقصد است.

«بِالصَّبْرِ»، صبر بمعنی بردباری و تحمل رنج برای رسیدن بمقصد است، و از جمله سجایای پسندیده می باشد؛ زیرا انسان به سبب قدرت نفس و ثبات در عقیده ناگواری های مقصد را بر طبع خود گوارا نموده، و با کمال میل و رغبت در کسب فضایل اخلاقی و انجام کارهای پسندیده می کوشد، و از این رو #صبر در برابر رنجهای مقصد، اساس نیل به همه گونه فضایل است، به طوری که هرگز کسب سعادت بدون #صبر و تحمل رنج میسر نخواهد شد.

از رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله روایت شده که فرمود:
« صبر نسبت به خصلتهای دیگر مؤمن همچون سر است نسبت به تن او».
از حضرت صادق علیه السّلام: روایت شده که فرمود: «هرگز نیروی جسمانی سست نخواهد شد تا هنگامی که انسان دارای عزم راسخ و اراده قوی باشد».

نقل از تفسیر نمونه .

کلمات کلیدی:صبر تحمل بردباری مصيبت طاعت

◀️خداوند متعال می فرمایند :

🔶واستعینوا بالصبر والصلاة وانها لکبیرة الا علی الخاشعین.(45)سوره بقره

🔸از صبر و نماز یاری جوئید؛ (و با استقامت و مهار هوسهای درونی و توجه به پروردگار، نیرو بگیرید؛) و این کار، جز برای خاشعان، گران است.


👈(استعينوا بالصبر و الصلوه ) كلمه استعانت بمعناى طلب كمك است ، و اين در وقتى صورت مى گيرد
🔷نيروى انسان به تنهائى نمى تواند مهم و يا حادثه اى را كه پيش آمده بر وفق مصلحت خود بر طرف سازد، و اينكه فرموده : از صبر و نماز براى مهمات و حوادث خود كمك بگيريد، براى اينست كه در حقيقت ياورى بجز خداى سبحان نيست ، در مهمات ياور انسان مقاومت و خويشتن دارى آدمى است ، باينكه استقامت بخرج داده ، ارتباط خود را با خدا وصل نموده ، از صميم دل متوجه او شود، و بسوى او روى آورد، و اين همان صبر و نماز است ، و اين دو بهترين وسيله براى پيروزى است.

📚تفسیر المیزان

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَالْعَصْرِ {1}سوگند به روزگار /زمان{1}
إِنَّ الْإِنسَانَلَفِي خُسْرٍ {2}كه واقعا انسان دچار خسارت است {2}
إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ {3}
مگر كسانى كه ایمان (به حق) اورده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حق و شكيبايى توصيه كرده اند {3}


تواصی از باب تفاعل است و بر مشاركت طرفين در توصيه دلالت دارد.از انجا كه استمرار توصيه افراد جامعه به يكديگر، مستلزم موثر واقع شدن آن و پذيرفته شدن حداقل بخشي از انها ست لذا ميتوان از ايه اينطور برداشت كرد كه همه افراد اولا همدیگر را به حق و صبر سفارش کنند و ثانیا ان حق توصیه شده را بپذیرند. و این تواصی به حق و صبر ،مکمل ایمان و عمل صالح است .

به نظر ميرسد تفاوت تواصي با امربه معروف و نهي ازمنكر نيز همين جنبه مشاركتي و طرفيني ان است.يعني تواصي وظيفه تك تك افراد نسبت به يكديگر است اما امر به معروف،توسط يك گروه خاص و با امريت بيشتر انجام ميشود(ولتكن منكم امه )

تدبر در سوره عصر
🖊سید کاظم فرهنگ

﷽

*🌴صبر در برابر سختي ها ومصايب*

*💮🔶وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُوا لِـمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ ال عمران:146*
*🔹و چه بسيار پيامبراني كه پيشگامان [موحّد] بسياري همراه آنها پيكار كردند و از آنچه در راه خدا به آنان مي‌رسيد عجز و زبوني [در برابر دشمن] نشان ندادند و خدا صابران [=مقاومت كنندگان] را دوست دارد*.


🌴 صبر همان طور که سابقاً هم اشاره کردیم، به معنى استقامت است و لذا در برابر ضعف و تسلیم در این آیه قرار گرفته و ضمناً صابران و نیکوکاران در یک ردیف قرار گرفته اند; زیرا در آخر یک آیه مى فرماید: وَ اللّهُ یُحِبُّ الصّابِرِیْنَ و در آیه دیگر مى فرماید: وَ اللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ .

💮👈اشاره به این که نیکوکارى بدون استقامت ممکن نیست، چرا که در برابر هر شخص نیکوکار، هزاران مشکل وجود دارد که اگر فاقد استقامت باشد به زودى کار خود را رها خواهد ساخت.
* * *

1⃣ مشكلات و ناملايمات، مردان خدا را وادار به تسليم نمى‌كند. «وَ مَا اسْتَكانُوا»
2⃣- انجام وظيفه و پايدارى بر حقّ مهم است، پيروز بشويم يا نشويم. آيه مى‌فرمايد: «وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ» و نفرمود: «يحبّ الفاتحين»

📚تفسير نور و نمونه

﷽

💮در حفظ ايمان با انواع ناملايمات روبرو ميشويد. با صبر وتقوا مقاومت كنيد


💮🔸 لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ مِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا أَذىً كَثِيراً وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ 186 ال عمران
قطعاً شما در اموال وجان‌هاى خويش آزمايش خواهيد شد و از كسانى كه پيش از شما كتاب (آسمانى) داده شده‌اند واز كسانى كه شرك ورزيده‌اند، آزار بسيارى مى‌شنويد و اگر صبورى و پرهيزگارى پيشه كنيد، پس قطعاً آن (صبر، نشانه‌ى) عزم استوار شما در كارهاست.


💢👈وقتى مسلمانان از مكّه به مدينه مهاجرت كردند، مشركان به اموال آنان يورش برده و به هركس كه دست مى‌يافتند، او را مورد آزار قرار مى‌دادند. از طرف ديگر، در مدينه هم يهوديان به آنها زخم زبان مى‌زدند و حتّى برخى با كمال بى‌شرمى براى زنان و دختران مسلمان، غزل سرايى كرده و يا آنها را هَجو مى‌نمودند.

1⃣- بيشترين ابزار آزمايش، مال و جان انسان است. «أَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ»
2⃣- علاوه بر پذيرش خطر جان و مال، بايد خود را براى شنيدن انواع نيش‌ها و تحقيرها آماده كرد. «وَ لَتَسْمَعُنَّ ...»
3⃣- تحقير و دشنام و هجو و آزار ديدن از دشمن، يكى از وسايل آزمايش اهل ايمان است. «لَتُبْلَوُنَّ ... وَ لَتَسْمَعُنَّ ... أَذىً كَثِيراً»
4⃣- براى رسيدن به اهداف مقدّس، گاهى بايد همه گونه سختى را تحمّل كرد.ضربه به مال، جان، حيثيّت و آبرو. «أَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ وَ لَتَسْمَعُنَّ ... أَذىً كَثِيراً»
5⃣- صبر_وتقوا در كنار هم رمز موفقيّت است. استقامت بدون تقوا، در افراد لجوج نيز پيدا مى‌شود. «تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا»

📚تفسير نور
┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

صبر به عنوان يك فضيلت عملي مثل صوم و صلاه نيست بلكه يك وصف نفساني ريشه اين فضايل است

اگر در سوره فرقان آن همه فضايل را براي عباد الرحمن مي‌شمارد در پايانش مي‌گويد يجزون الغرفة بما صبروا. اگر در سوره هل اتي آن همه مقامات بلند را براي ابرار مي‌شمارد مي‌فرمايد و جزاهم بما صبروا جند و حريرا .و اگر در سوره رعد هشت فضيلت برجسته اولواالالباب را مي‌شمارد مي‌فرمايد در بهشت از هر دري فرشتگان وارد مي‌شوند مي‌گويند سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبي الدار

فرمود به آنها جزا داديم چون صبر كردند كار را بايد به آن وصف نفساني كه ريشه اين فضايل است نسبت داد
پس صبر به عنوان يك فضيلت عملي مثل صوم و صلاه نيست صبر يك كاري در برابر كارهاي ديگر مثل حج و جهاد نيست .بايد يك كار كليدي باشد كه هم در مقام پاداش به او اين قدر بها داده مي‌شود و هم در مقام معرفي روايات مي‌فرمايد «الصبر من الايمان بمنزلة الرأس من الجسد» اگر اين سمت كليدي را نمي‌داشت سند اين مقامات قرار نمي‌گرفت در اين سور و در آن روايات هم به عنوان رأس ايمان معرفي نمي‌شد


عمده اين است كه در روايات صبر را به منزله رأس ايمان معرفي كرده‌اند كه «الصبر من الايمان بمنزلة الرأس من الجسد» صبر چيست كه وزان صبر نسبت به ساير دستورات ايمان وزان رأس است «من الجسد»
آيا صبر در رديف واجبي از واجبهاي فرعي مثل نماز و روزه است يا صبر يك وصف نفساني و يك صفت كليدي است كه اگر كسي به اين وصف نفساني برسد همه مراحل ايمان را مي‌تواند تحصيل كند و اگر اين وصف نفساني را فاقد باشد از آن درجات ايمان محروم است و هر اندازه كه از صبر برخوردار باشد از مواهب ايمان برخوردار است و هر اندازه كه از صبر محروم باشد از درجات ايمان محروم است،
صبر به عنوان يك عمل فرعي است يا يك وصف نفساني؟ اگر صبر به معناي سكوت نيست اگر صبر به معناي خاموشي نيست و اگر صبر يك كار بدني و جارحه‌اي نيست و يك وصف نفساني و قلبي است آن مي‌تواند ريشه فضايل باشد

خدا اين‌چنين فرمود وجعلنا منهم ائمةً يهدون بامرنا چرا ما از عترت امامان قرار داديم كه مردم را هدايت مي‌كنند لمّا صبروا يا «لما صبروا» چون صابر بودند به اين مقام رسيدند معلوم مي‌شود صبر يك وصف نفساني است كه امامان اگر به مقام امامت مي‌رسند به بركت صبر است و اگر به هدايت مردم موفق مي‌شوند به بركت صبر است

#صبر در قرآن كريم همان سه قسمي است كه در روايات آمده كه صبر «عند المصيبة» است و صبر «عن المعصية» است و صبر «علي الطاعة» يك حادثه تلخي كه براي آزمون انسان پيش آمد انسان جزع نكند و در سختيها مقاومت را از دست ندهد و در كارهاي واجب آسايش و رفاه را انتخاب نكند
موارد مختلفي از قرآن كريم در اين سه مورد بيان شده است

ايت اله جوادي املي تفسير سوره رعد

صبر، نعمتي است از خدا و هدف نهايي و غايت اين صبر هم خدا باشد
صبر از چيزهايي است كه بشر بايد روي آن تصميم بگيرد يعني بايد مصمم باشد كه صابر باشد

در سوره رعد، #صبر را به عنوان اينكه يكي از اوصاف برجسته اولواالالباب است ذكر مي‌كند
اولواالالباب كساني‌اند كه صابرند در بحث قبل به عرض رسيد كه قرآن كريم در يك سلسله از آيات صبر را به عنوان يك وصف ممتاز براي مؤمنين ذكر مي‌كند بعد مي‌فرمايد: خدا صابرين را دوست دارد و الله يحب الصابرين بعد مژده مي‌دهد كه صابرين پيروزند ان الله مع الصابرين
بعد اين صبر را به عنوان نردبان ارتباطي عبد و مولي مي‌داند كه استعينوا بالصبر و الصلاة اما اينها هيچ‌كدام آن حقيقت صبر را تبيين نمي‌كنند
حقيقت صبر را يعني بافت دروني صبر را قرآن در سوره نحل و در سوره مدثر تبيين كرد فرمود و اصبر و ما صبرك الا بالله در سوره مدثر هم فرمود و لربك فاصبر يعني مبدأ فاعلي اين صبر خدا باشد نعمتي است از خدا و هدف نهايي و غايت اين صبر هم خدا باشد نه انگيز‌ه‌هاي ديگر

موارد گوناگوني صبر را در قرآن ملاحظه مي‌فرماييد تا برسيم قرآن چرا صبر را كليد ساير فضايل مي‌داند و چرا در روايات برزخ مسئله تجسم اعمال را كه روايات مطرح مي‌كند صبر را از نماز بالاتر مي‌داند صبر را از زكات بالاتر مي‌داند صبر را از نيكي و احسان بالاتر مي‌داند, چرا قدرت صبر در قبر در برزخ در عالم قبر از قدرت نماز و روزه بالاتر است؟

چرا قدرت صبر در عالم برزخ و تجسم اعمال از قدرت نيكي و احسان هم بالاتر است؟
مسئله صبر در مصيبت را سوره حج هم دارد كه فرمود در آيه 25 مي‌فرمايد مخبتين كساني هستند كه وَ بشّر المخبتين مخبتين كساني هستند كه الذين اذا ذكر الله و جلت قلوبهم و الصابرين علي ما اصابهم اينها در اين رويدادها و حوادث كه برخورد مي‌كند به اينها اينها صابرند آنچه به اينها مي‌رسد جزع نمي‌كنند

در وصایای لقمان هم فرمود و اصبر علي ما اصابك ان ذلك من عزم الامور در مصيبت بردبار باش ان ذلك من عزم الامور يقيناً صبر را شامل مي‌شود حالا صلاة را ساير امور را شامل بشود يا نشود داخل در آن نزاع است فرمود اقم الصلاه وامر بالمعروف و انْه عن المنكر و اصبر علي ما اصابك ان ذلك من عزم الامور
يعني صبر از كارهايي است كه شما بايد مصمم باشيد از كارهايي است كه يجب ان يعزم عليها, ان ذلك من عزم الامور يك امر عادي نيست يك كاري است كه حتماً بشر بايد به او تصميم بگيرد
تحقيقاً مسئله صبر من عزم الامور است نمي‌تواند درباره صبر بي‌تفاوت باشد انسان بايد مصمم باشد كه صبر كند نه اينكه گاهي صبر بكند گاهي صبر نكند نه تحقيقاً صبر از چيزهايي است كه بشر بايد روي آن تصميم بگيرد يعني بايد مصمم باشد كه صابر باشد

شما در روايات صبر بخوانيد كه چرا ثواب صابر ثواب الف شهيد است كدام صابر را مي‌خواهد بگويد؟ شهيدي كه آن همه مقام براي او هست اين كدام صبر است كه اگر كسي به آن درجه رسيد ثواب او ثواب الف شهيد است، چه صبري؟ آن كم انساني است كه بتواند همه ناملايمات و تهمت‌ها را تحمل كند و شب و روز آبرو بريزد كار آساني نيست

در روايات ما سرّ اينكه صبر را نشانه آزادي انسان مي‌داند مي‌خوانيم شما اين رواياتي كه مرحوم كليني(رضوان الله تعالي عليه) در كتاب قيم كافي باب ايمان و كفر باب صبر نقل كرده مطالعه بفرماييد معصوم(سلام الله عليه) مي‌فرمايد: انسان آزاده است كه صبر مي‌كند صبر به حرّيت برمي‌گردد

ايت اله جوادي املي تفسير سوره رعد