تفسير و‌ تدبر قرآن انلاين-تالارگفتگوي قرآن پویان
»
تفسير قرآن كريم:فهم آيات و تدبر در سوره های قرآن
»
تدبر و فهم سوره های مرحله هفتم نزول
»
قدر مشترک هفت سوره «حواميم» هفت‌گانه چیست؟
برای ارسال پاسخ وارد شوید
1
ارسال شده :
about 11 Months ago

رتبه: Advanced Member

گروه ها: Administrators , member
تاریخ عضویت: 1390-2-31 17:53:20
ارسالها: 1239

تشکرها: 1 بار
49 تشکر دریافتی در 28 ارسال

اين «حواميم» هفت‌گانه که در مکّه نازل شد و عناصر محوري آن هم اصول دين است، صدر همه اينها سخن از قرآن و نزول قرآن و محتواي قرآن کريم است.
تنزيل قرآن از سوره مبارکهٴ «زمر» شروع مي‌شود که البته آن مُصَدَّر به «حم» نيست؛ سوره مبارکهٴ «زمر» بعد از «بسم الله» اوّلش اين است: ﴿تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ ٭ إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّينَ﴾، اين در سوره مبارکهٴ «زمر» بود،
بعد اوّلين «حم» سوره مبارکهٴ «غافر» است که فرمود: ﴿حم ٭ تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ﴾.

ببينيم قدر مشترک اين «حواميم» هفت‌گانه چيست و اينکه قرآن از کدام مبدأ نازل شد و به کدام «منتهي» مي‌رسد؟
اولين «حم» که سوره مبارکه «غافر» که از آن به سورهٴ «مؤمن» هم ياد مي‌کنند، فرمود: ﴿حم ٭ تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ﴾.
دومين «حم» سوره مبارکه «فصلت» است که فرمود: ﴿حم ٭ تَنزِيلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ﴾، پس «عزيزِ عليم» بود و «رحمانِ رحيم» است که اينها مبدأ فاعلي قرآن حکيم و کريم هستند.
«حم» بعدي در سوره مبارکه «شوري» است که فرمود: ﴿حم ٭ عسق ٭ كَذلِكَ يُوحِي إِلَيْكَ وَ إِلَي الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴾؛ خدايي که به اين دو وصف، موصوف است و به اين دو اسم موسوم است، کتاب الهي را ـ وحي را ـ نازل مي‌کند،
بعد از آن سوره مبارکهٴ «دخان» است که مصدّر است به ﴿حم ٭ وَ الْكِتَابِ الْمُبِينِ ٭ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ﴾،
بعد سوره مبارکهٴ «جاثيه» است که مصدّر است به: ﴿حم ٭ تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ﴾ که ششمين آيه بود،
بعد هم سوره مبارکهٴ «احقاف» است که آخرين «حم» است که فرمود: ﴿حم ٭ تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ﴾.
قدر مشترک اين هفت سوره ـ «حواميم» هفت‌گانه ـ آن است که اين کتاب، تنزيلي است از مبدأيي که آن مبدأ «عزيز» است، «حکيم» است، «عليم» است و مانند آن.

مبدأ فاعلي اکرم بودن است، حکيم بودن است، عليم بودن و عزيز بودن است؛ يعني محتواي قرآن درس عزّت و حکمت و کرامت و علم و عظمت می‌دهد، هدف قرآن هم که مشخص است؛ فرمود عادل شدن، عاقل شدن، به لقاي الهي رسيدن، با ورود به بهشت در جهان ابدی شدن، دنيا و آخرت شما حسنه، چنين هست. پس مبدأ فاعلي مشخص است، مبدأ غايي مشخص است، مادّه و صورت مشخص است، اين چهار عنصر، يعني علل اربعه را در معرفي قرآن کريم ذکر کرده است؛ قهراً توقع قرآن کريم اين است ملّتي که اهل قرآن است ملّت «عزيز» باشد، ملّت «حکيم» باشد، ملّت «عليم» و «کريم» باشد.

تفسیر ایت اله جوادی آملی


© 2025 Design by Mahdi